Firma içinde bilgiyi etkin yönetmenin reka- bet avantajı sağlamada gitgide artan önemi çoğu

Anahtar Kelimeler: Bilgi teknolojileri yetkinliği, ölçek 
uyarlama, geçerlik, çok değişkenli istatistik
ABSTRACT
Information Technologies (IT) competency of enterprise is con-
sidered one of the important aspects for creating competitive 
advantage. Although some micro level scales measuring IT com-
petency of firms are exist in the literature, in order to fulfill the 
requirement of a Turkish Scale measuring firm level IT capability 
by establishing its reliability and validity on Turkish enterprises 
can provide a significant contribution. This scale development 
study may be useful for scholar exploring the relationships of IT 
competency with other variables. In this study, IT competency 
which is developed by Tippins ve Sohi (2003) is held through 
three scales named; IT Knowledge, IT Objects and the success of 
IT operations. At the end of the analysis Turkish version of the IT 
competency scale is found to be reliable and valid considering 
two different samples. The first sample comprises the bank of-
ficials and managers in Çorum. And second one is consist of the 
managers of manufacturing industry firms in Ankara.
Keywords: Information technologies competency, scale 
adaptation, validity, multivariate statistics

---

426
Ufuk TÜREN , Yunus GÖKMEN , İsmail TOKMAK
özelliğine sahip sistemlerdir. (Bensghir, 1996: 14) 
BT’nin; veri veya bilgiyi kaydetme, işleme, iletme, 
kullanıcılardan ve çevreden gelen bilgiler ve geri 
beslemelere az çok akıllı bir şekilde cevap verebilme 
yeteneğinin olması beklenmektedir. Günümüzde 
birçok sistem bu yeteneklerden sadece bir kısmına 
sahip olabilmekteyse de BT kullanımına tüm dünya 
üzerinde her türlü sektörde büyük ilgi gösterilme-
sinin altında yatan sebepler bu yeteneklerdir (Handel 
2003).
Organizasyonların sahip oldukları BT, kurum 
içerisinde ve dışındaki aktörler arasında daha hızlı ve 
verimli bilgi iletme ve işleme imkânı sunmaktadır. Özel-
likle kurum içinde çeşitli kademelerde çalışanların faa-
liyetleri ile ilgili veri, bilgi ve tecrübelere ulaşmasında 
sağladığı kolaylık sayesinde görevler ile ilgili belirsi-
zliklerin azaltılmasında etkin bir role sahip olabilme-
ktedir (Huber, 1990; Bensaou, 1993). BT’nin organi-
zasyonlara rekabet edebilme gücü kazandırmada 
olumlu etkilerinin olduğu bilinmektedir. Bu kazanım 
özellikle BT’nin organizasyona sağladığı hızlı bilgi 
işleyebilme ve dolayısıyla rakiplerden daha hızlı 
karar verebilme, reaksiyon gösterebilme ve esneklik 
şeklinde gerçekleşmektedir (Porter ve Millar 1985). 
Ayrıca bilgi işleme faaliyetlerinin otomasyonu, zaman 
ve mekân kısıtlarının ortadan kaldıran teknolojiler ve 
iş zekâsı/ karar destek sistemleri uygulamaları yöneti-
min karar vermede ihtiyaç duyduğu bilgi ve tecrübî 
desteklerin maliyetini düşürmektedir (Malone, Yates 
ve Benjamin, 1987; Gurbaxani ve Whang, 1991). Her 
ne kadar İtalya’daki KOBİ’ler üzerinde BT’in organiza-
syonel değişime etkilerini inceleyen çalışmalarında 
Giuri, Torrisi ve Zinovyeva (2008), BT’nin çalışanların 
yeteneklerinde bir gelişmeye neden olmadığını rapor 
etmiş olsalar da BT’nin organizasyonun çeşitli per-
formans kriterleri üzerine etkilerinin olumlu yönde 
olduğunu gösteren çok sayıda çalışma mevcuttur 
(Michie ve Sheehan, 1999; Bharadwaj, 2000; Santha-
nam ve Hartono, 2003; Melville, Kraemer ve Gurbax-
ani, 2004; Bartel, Ichniowski ve Shaw, 2007; Zerenler, 
2007; Majumdar, Carare ve Chang, 2010; Moshiri ve 
Simpson, 2011).
İşletme performansı üzerinde BT tetikley-
ici, kolaylaştırıcı ve gerçekleştirici üç temel rol 
oynamaktadır. BT’nin, işletmelerin performansını 
yükseltmede bir araç olmaktan öte, çağımızda 
organizasyonların değişmesi ve dönüşmesi sürecinde 
katalizör görevi oynadığı bilinmektedir (Chan, 2000).
BT ve onlar sayesinde ortaya çıkan organizasyon 
içi ve organizasyonlar arası bilgi ağlarının firmalara 
kattığı değerin ortaya konmasına yönelik çalışmalarda 
bilgi ağlarının kıymetinin sadece ekonomik değil, 
sosyal ve çevresel değişkenler bağlamında da ele 
alınması gerektiği de vurgulanmaktadır (Sharp, Ira-
ni ve Desai, 1999; Madureira, Baken ve Bouwman 
2011). BT ile birlikte organizasyon içinde özellikle 
çalışanların yönlendirilmesi, performans ölçümü, 
işlerin daha etkin ve pratik dijital yardımcılar ile daha 
kolay ve ergonomik hale getirilmesi, veri toplama-
daki kolaylık sayesinde iş etüdü yapma maliyetlerinin 
düşmesi ve süreçlerin daha görünür hale gelmesi ile 
süreç iyileştirme ve en iyileme imkânlarının ortaya 
çıkması da sağlanabilmektedir. Bartel, Ichniowski ve 
Shaw (2007) insan sermayesindeki gelişimin sebe-
plerinden biri olarak doğrudan BT’yi gösterirken, bazı 
çalışmalarda BT ile desteklenmiş teknolojik ve organi-
zasyonel yenilikçilik yeteneklerinin örgütsel öğrenme, 
haberleşme, kurumsal bilgi yönetimi kavramları ile 
insan sermayesi üzerindeki olumlu etkisinden söz ed-
ilmektedir (Tanrıverdi, 2005; Evangelista ve Vezzani, 
2011).
BT’nin aracılık etkisi ile ilgili bazı çalışmalar da 
bulunmaktadır. Zhou ve Chen (2009) organizasyo-
nun BT yeteneklerinin hizmet sektörü örnekleminde 
sistem ömür devri içindeki çeşitli değişkenler arasında 
aracılık etkisinin bulunduğunu bildirmektedir. Lou-
kis, Soto-Acosta ve Pazalos (2009) BT yatırımlarının 
aracılık etkisini elektronik iş stratejilerini ben-
imseme ile performans arasındaki ilişkide aradıkları 
araştırmada BT yatırımlarının iş süreçlerinin yeniden 
tasarlanması başarısı ve örgüt performansı üzerinde 
doğrudan etkisini tespit etmiştir. Hsu ve Sabherwal 
(2011), Tayvan’daki büyük ölçekli firmalar örnekl-
eminde gerçekleştirdikleri araştırmada, entelektüel 
sermaye ile yenilikçilik arasında bilgi yönetimi kabiliy-
etlerinin aracılık etkisi bulunduğu tespit etmişlerdir. 
Yazında BT’nin organizasyonun başarı kriterleri 
üzerindeki etkisini ortaya koyabilmek maksadıyla 
birbirinden farklı yaklaşımlar ile birçok farklı ölçme 
yöntemi bulunmaktadır. BT’yi ölçmek konusunda 
mutabakat oluşmuş olmasa da yanlış yaklaşımlar ile 
yapılan ölçmelerin yanlı ve güvenilir olmayan sonuçlar 
doğurabileceği bilinen bir gerçektir. Buradan hareke-
tle bir firmada BT’yi ölçmeye çalışmak yerine durumu 
kavramsal olarak daha iyi temsil eden BT yetkinliğini 
ölçmenin daha uygun olacağı düşünülmektedir.