«Fitopreparatlar texnologiyasi» páninen kurs jumisi tema: «Biogen stimulyatorlardin' aliw texnologiyasi ha'mde medicinada qollaniliwi

IBAP BIOGEN STEMULYATORLAR HAQQINDA TÙSINIK
I.1 Biogen stemulyatorlardiñ kelip shiģiwi hàm oniñ xarakteristikasi

Biogen stimulyatorlar - bul makroorganizmning túrli sistemaları hám shólkemlerine kóp qırlı eskertiwshi tásir kórsetetuǵın haywan hám ósimliklerdiń biologiyalıq aktiv elementları. Biogen stimulyatorlar óndiriste isletiletuǵın járdemshi elementlardıń biosamaradorlikga tásiri.
Biogen stimulyatorlar (grekshe bios - tirishilik, gennao - payda boliw, jaratıw ) - izolyatsiya etilgen haywanlar hám ósimlikler toqımalarında qolaysız sharayatlarǵa iykemlesiw processinde payda bolatuǵın biologiyalıq aktiv elementlar. " Iri" organizmge kiritilgen biogen stimulyatorlar (konservalanǵan toqımalardı kóshirip ótkeriw yamasa dári-dármanlardı qabıllaw arqalı ) odaǵı turmıs processlerin aktivlestiredi. Metabolizmni kúsheytiw, olar denediń fiziologikalıq funktsiyaların asıradı ; denediń keselligi bolsa, olar tikleniwine úles qosıp, onıń qarsılıgın hám regenerativ qásiyetlerin asıradı.
Biogen stimulyatorlarning ximiyalıq tábiyaatı házirgi kùnge shekem jetkiliklishe úyrenilmagan. Biostimulyatorlardan organikalıq kislotalardıń 4 toparı ajıratılǵan : maylı dikarbon kislotalar, maylı dikarboksilik gidroksidlar, to'yinmagan aromatik kislotalar hám gidroksi kislotalar, shuningdek, joqarı molekulyar salmaqlıqtaǵı aromatik kislotalar. Biostimulyatorlar suwda eriydi, toqımadan suw ekstraktsiyasiga ańsatǵana ótedi, puw menen bólekan distillangan bolıwı múmkin, 120 ° C ge shekem qızdırıwǵa shıdam beredi.Deneden ajıratılǵan toqımalarda biostimulyatorlarning qáliplesiwine úles qosatuǵın faktorlar arasında : tómen temperatura (+ 2... + 4 ° C), radiatsiya hám qaranǵilıqta qalıw (ósimlikler ushın ). Tiri organizmde qolaysız sharayatlarǵa iykemlesiw dáwirinde biogen stimulyatorlar da islep shıǵarılıwı múmkin. Pútkil haywan organizminde biogen stimulyatorlarning payda bolıwına járdem beretuǵın faktorlar orasida rentgen nurlanıwın, bulshıq etlerdiń intensiv islewin, travmatik zaqım aliwlardi hám málim elementlardıń tásirin ajıratıp kórsetiw múmkin. Pútkil ósimlik organizminde biostimulyatorlardiñ payda bolıwı rentgen nurları menen nurlanganda hám ıǵallıq hám jaqtılıq jetispesligi menen de múmkin.
Biogen stimulyatorlar makroorganizmning túrli sistemaları hám shólkemlerine kóp qırlı eskertiwshi tásir kórsetetuǵın haywan hám ósimliklerdiń biologiyalıq aktiv elementları.
Birinshi ret terapevtikalıq maqsetlerde biogen stimulyatorlar 1913 jılda v. P. Filatov tárepinen kóriwdi qayta tiklew ushın transplantatsiya ushın shaq perdediń suwıq nusqasın qollaǵan. Keyinirek v. P. Filatov jáne onıń shákirtleri basqa haywan hám ósimlik materialların sınap kórdiler: shıyshesimon dene hám kózdiń xoroidi, teri, bawır, talaq, joldas, bulshıq etler, aloe, agava, jońıshqa, noqat hám basqa ósimlikler japıraqları, sonıń menen birge, preparatlar birinshi ılay yamasa jańa kól, torf, qara topıraq. Biogen stimulyatorlarning sapa hám muǵdarlıq quramı ózgeriwshen hám bólekan toqımalardıń ayriqsha qásiyetlerine baylanıslı. v. P.F ga kóre toqıma preparatlari. Hár qıylı kelip shıǵıs Filatovlar biologiyalıq aktiv elementlardıń quramalı kompleksin óz ishine aladı. Mısalı, platsenta preparatlari quramında mineral hám organikalıq elementlardıń bay hám túrme-túr quramı, kóp muǵdarda joqarı maylı kislotalar (palmitik, stearik, oleyk), B vitaminlari, aminokislotalar, ketosteroidlar, atsetilxolin bar. Sonday etip, biostimulyatorlarning ximiyalıq dúzilisi boyınsha házirgi kunga shekem ámeldegi bolǵan maǵlıwmatlar sonı kórsetedi, hár qıylı kelip shıǵıs elementlar bul gruppa daǵı barlıq dáriler - organikalıq kislotalar, polisaxaridlar ushın ulıwma komponentler bolıwı múmkin. Biraq, usı waqıtta sap individual elementlar da bar. Sonday etip, ushqısh isenimler aloe preparatlaridan ayrıqsha bolıp esaplanıw torf hám peloid distillatga xos bolıp tabıladı hám steroid gormonlar tek platsenta preparatlarida bar.
Ximiyalıq quramın jaqtılandıriwge arnalǵan bir qatar jumıslar nátiyjelerin ulıwmalastırıw birpara juwmaqlar shıǵarıwǵa múmkinshilik beredi. Biogen stimulyatorlar toqımalardıń biostimulyatsiyasi waqtında islep shiǵarılatuǵın ayriqsha elementlar emes. Bir qatar izertlewshilerdińdiń pikirine kóre, konservalanǵan toqımalardıń biologiyalıq aktivligindegi tiykarǵı roldan biri tábiy koefficientte kislotalar qospası retinde usınıs etilgen organikalıq karboksilik kislotalarǵa tiyisli. Organikalıq kislotalardıń qatnası málim bir toqımalarda metabolizmning ayriqshalıǵına qaray hár túrlı bolıwı múmkin.
Toqımalarni stimulyatsiya qılıw dáwirinde, karboksilik kislotalardan tısqarı, aralıq metabolik ónimler toplandı olardıń bar ekenligi karboksilik kislotalardıń biologiyalıq aktivligin asırıwı hám nátiyjede aktiv elementlar kompleksin tolıqtırıwı múmkin. Toqımalardı emlewdiń terapevtikalıq tásiri toqıma preparatlarida ámeldegi bolǵan ribonuklein hám travmatik aminokislotalardıń, sonıń menen birge, azot o'z ichiga alǵan elementlar, uglevodlar, lipidlarning ayriqsha tásirine baylanıslı bolıwı múmkin, dep ishoniladi. Biogen stimulyatorlar fito- hám zoorganizmlarda bir qansha unamsız sırtqı tásirinlerge (temperatura, jaqtılıq hám rentgen nurları tásiri, uwlı zatlı elementlar tásiri hám basqalar ) tásirinde payda boladı. Organizmdiń ayriqsha bolmaǵan qarsılıgın asıratuǵın toqımalar preparatlari, soǵan uqsas tásir kórsetetuǵın basqa dárilerden ayrıqsha bolıp esaplanıw, kümülatif hám anafilaktik ayrıqshalıqlarǵa iye emes, náshebentlikke alıp kelmeydi hám bawırdıń antitoksik funktsiyasın kúshaytirmaydi. Toqıma preparatlarining amaliy zıyansizligi teratogen, embriotoksik hám kanserogen kórinislerdiń joq ekenligi menen de tastıyıqlanadi.
Biogen stimulyator preparatlarning tiykarǵı ózgesheligi sonda, olar organizmdiń túrli qorǵaw sistemaların (tiykarınan ferment sistemaları ), immunobiologik reaktivlikti, oraylıq nerv sistemasındaǵı qozǵalıw hám inhibisyon processlerin aktivlestiredi, sonıń menen birge, gormonal funktsiyalardı normallastıradı. Induksiya, repressiya, inhibisyon, túrli fermentlerdiń energiya dárejesiniń asıwı sebepli olar organizmdiń metabolizmiga tásir etedi, pútkil organizmge tásir etedi, bul olardıń tásir sheńberiniń keńligin túsintiredi.