Lazer şüasının t
ətbiqiylə
eksperiment
Müasir dövrd
ә makrofizikanın maraqları nizamlı vә nizamsız (hәm bircins, hәm dә legirәolunmuş) bәrk cisimlәrdәn (hard matter)
madd
әnin digәr müxtәlif (praktik olaraq hüdudsuz) formalarının (soft matter) tәdqiqinә yönәlmişdir. Bu qәbildәn olan maddәlәrә
maye
kristallar, polimerl
әr (o cümlәdәn biopolimerlәr), kolloidlәr
vә digәr dispers sistemlәr, metallik hidrogen, qrafen, qrafan,
fulleronlar v
ә müxtәlif heterostrukturlar (J.Alfyorov, H.Kremer; 2000 il Nobel mükafatı laureatları) vә s. misal göstәrmәk olar. Bu cür
fiziki obyektl
әrdәn informasiyanın emalı vә tәsviri üçün lazım olan sistemlәrin, elәcәdә inteqral elektron sxemlәrinin elementlәrinin
yaradılmasında
istifad
ә olunur. Nanoelektron elementlәrin hazırlanmasında yüksәk elektrikkeçiricilik vә mexaniki xassәlәrә malik
materialların – karbonun yeni allotropik modifikasiyalarının, m
əsələn, yarımkeçirici xassәlәr sәrgilәyәn fulleronların (onlar leqirә
olunduqda ifratkeçiricilik xass
әlәrinә dә malik olur), elәcәdә nanoboruların alınması vә tәdqiqi üzrә aktiv araşdırmalar aparılır.
Nanoelektronikanın g
әlәcәk inkişafına tәkan verәbilәcәk material kimi karbonun ikiölçülü modifikasiyası olan qrafen – heksoqonal
ikiölçülü kristallik q
әfәsә malik bir atom qalınlıqlı laydan ibarәt struktur – xüsusi maraq doğurur, çünki o, yüksәk mexaniki sәrtliyә,
rekord yüks
әk istilik keçiriciliyinә vә әn yüksәk elektron yürüklüyünә malikdir.
Madd
әnin (yeni) aqreqat hallarından biri olan Boze-Eynşteyn kondensatının (BEK) – mütlәq sıfır temperaturuna yaxın (
T <10
–6
K )
soyudulmuş bozon qazının – alınması,
maqnit t
әlәlәrindә saxlanması (H.Demelt, V.Pauli, Nobel mükafatı, 1989) vә fiziki
xass
әlәrinin tәdqiqi makrofizikanın müasir inkişafında önәmli yer tutur; 2010-cu ildә mәhdud optik rezonatorda fotonların BEK-ını
müşahid
ә etmәk mümkün olmuşdur. Bu nailiyyәtlәrin әldә edilmәsi lazer şüaları vasitәsilә atomların “tutulması” vә soyudulması
metodlarının yaradılmasından sonra (K.Koen-Tannuci, Nobel mükafatı, 1997) mümkün olmuşdur.
Çoxqatlı strukturlarda layların müxt
әlif fiziki xassәlәrinin mәqsәdyönlü seçmәklә – məsələn,, spintronikanın (maqnit
vә qeyri-
magnit laylar ardıcıllığı), Cozefson elektronikasının (normal v
ә ifratkeçirici laylar ardıcıllığı; bax
Cozefson effekti), molekulyar
elektronikanın (molekul elektronikası) prinsipl
әrinә, elәcә dә DNT fraqmentlәrindәn istifadәyә әsaslanmış yeni tip elektron cihazları
yaratmaq olar. İkiölçülü cozefson kontaktlar ş
әbәkәsindәn kvant kompüterlәrindә istifadә oluna bilәcәk yeni tip (assosiativ) yaddaş
qurğuları yaratmaq olar.
Bütün nanoquruluşlu funksional elektron qurğularında
makroskopik kvant effektl
әri özünü biruzә verir. Gәlәcәkdә elә kvant
h
әdlәrinә
çatmaq olar ki, burada ancaq bir elektron,
bir spin, enerjinin, maqnit selinin vә s. bir kvantı “işlәsin”.
Bu hüdudlar
ç
әrçivәsindә perspektiv kompüterlәrin әsas parametrlәri indiki kömpüterlәrin uyğun parametrlәrindәn – işlәmә tezliyindәn
(sür
әtindәn)
1THs, informasiyanın yazılma sıxlığından ~10
3
Tbit·sm
–2
– d
әfәlәrlә üstün, enerji istehlakı isә dәfәlәrlә az olacaqdır.
Meqafizikanın inkişafı, ilk baxışdan paradoksal görüns
ә dә, mikrofizikanın problemlәri ilә, hәr şeydәn әvvәl kosmoloji problemlә –
Kainatın yaranması v
ә intibahı ssenarisi problemi ilә әn sıx şәkildә әlaqәlidir. Hazırda sonrakı inflyasiya mәrhәlәsi ilә Böyük
Dostları ilə paylaş: