E kin0
1
2
kT . (3.7) bo’ladi.
Gaz molekulasining erkinlik darajasi
i
i ayl
i teb , (3.8) ga teng.
Tebranma harakatda ham kinetik, ham potensial energiya bo’ladi.
SHuning uchun
1 atomli molekulada i
3. 2 atomli molekula (qattiq bog’lam) i
5 , tebranish yo’q . 3 atomli molekula (elastik bog’lam) i
7 , tebranish bor. 3 va undan ortik (qattiq bog’lam) i
6 , tebranish yo’q. Gaz molekulalarining tezligi son jihatidan va yo’nalish bo’yicha ularning
bir-biri bilan to’knashuvi natijasida, doimo o’zgarib turadi. Tezlikning barcha
yo’nalishlari teng ehtimolli bo’lgani uchun, molekulalar har bir yo’nalish
bo’yicha teng taqsimlanadi; har qanday orientirlangan d
fazoviy burchak
ichida har bir paytda o’rta hisobda bir xil dN sondagi molekulalarning harakat
yo’nalishi yotadi. Tezliklarning son qiymatiga kelsak tezlikning 0 dan
bo’lgan qiymatlari bir xil ehtimollik bilan uchramaydi. CHunki
to’knashuvlarda molekulalarning tezligi tasodifiy ravishda o’zgaradi. Agar
hamma molekulalar bitta molekula bilan to’qnashib unga energiya bersalar
ham, bu molekulaning tezligi chekli qiymatga ega bo’ladi (
bo’lmaydi ). Bu
protsess ehtimolligi kichikdir, ya’ni o’rtacha tezlikdan katta bo’lgan tezliklar
ehtimoli kichikdir. Agar to’knashuvdagi 1 ta molekula to’xtab koladigan
protsess bor desak, u protsess ehtimoli ham kichikdir, demak v>>0 bo’lganda
ham, v>>
bo’lganda ham shunday tezlikli molekulalar uchrash ehtimoli 0 ga
intiladi.
Aytilganlardan xulosa qilib, molekulalarning tezliklari asosan eng katta
ehtimolli biror qiymatga yaqin bo’ladi deyish mumkin. Gaz molekulalarining
tezliklari bo’yicha taqsimlanishini nazariy yo’l bilan Maksvell topgan bo’lib,
uning ko’rinishi
