24.ИШЫЬЫН ИНТЕРФЕРЕНСИЙАСЫ
Ишыьын тябияти щаггында биринжи мцщцм нязяриййя XVII ясрдя Нйутон
тяряфиндян иряли сцрцлмцшдцр. Нйутона эюря ишыг ишыг шцаланмасыны йа кичик
зярряжикляр сели, йахуд щяр зярряжикляря о корпускуллар ады вермишдир. Бу
нязяриййя корпускулйар нязяриййя адланыр. Бу корпускулйар инсан эюзцня
дцшяряк эюрмя щисси йарадыр. Бу нязяриййя ясасында Нйутон о дювря гядяр
мялум олан бцтцн ишыг щадисялярини изащ едя билмишдир.
Нйутонла йанашы инэилис алими Щук ишыьын дальа тябиятиня малик олмасы
щаггында щипотез иряли сцрмцшдцр. Ишыьын дальа тябиятиня малик олмасы
Щолландийа физики Щцйэенс елми ясасларла инкишаф етдирмишдир. Щцйэенс
эюстярмишдир ки, ишыг шцалары ениня механики дальалардыр ки, бу дальалар щям
бошлугда, щям дя щяр щансы мцщитдя йайыла билир. Беля дальалар ися анжаг бярк
еластики мцщитдя йарана билир.
Беляликля, XVII ясрин ахырларында ишыьын ики нязяриййяси мейдана чыхды. Бу
нязяриййялярдян бири ишыьа дцз хятт бойунжа йайылан зярряжикляр сели кими
бахырды. Бу нязяриййя корпускулйар нязяриййя адланыр.
Икинжи нязяриййя ишыьа ефирдя йайылан механики дальалар кими бахырды. Бу
нязяриййя дальа нязяриййяси адланыр вя корпускулйар нязяриййянин яксидир.
Максвел електромагнит нязяриййясини инкишаф етдиряркян эюстярмишдир ки,
електромагнит дальалары да ишыг сцряти иля йайылыр. Бурадан да Максвел, беля бир
нятижяйя эялмишдир ки, ишыг дальалары механики дальа олмайыб електромагнит
дальалардыр.
Ишыг дальаларынын эюрцшяркян бир-бирини эцжляндирмяси вя зяифлямяси
щадисясиня ишяьын интерференсийасы дейилир.
Тяжрцбя эюстярир ки, ики вя даща чох ишыг мянбяляриндян чыхан ишыг дястяси
фязада эюрцшяркян бир-бириля топланыр. Бир нечя лампанын йаратдыьы ишыгланма
айры-айры лампаларын йаратдыьы ишыгланманын жяминя бярабяр олур.
Бизи ящатя едян мадди алямдя мцхтялиф мянбялярин бурахдыьы ишыг
дальаларынын бир-бириля эюрцшмяси щадисясиня раст эялирик. Лакин бу дальаларын
мянбяйи кощерент дейил. Дальаларын интерференсийа етмяси цчцн эяряк дальалар
кощерент, щямчинин мянбяляр кощерент мянбяляр олмалыдыр. Кощерент дальалар
бурахан мянбяляря кощерент мянбяляр дейилир.
Кощерент дальалар о дальалара дейилир ки, онларын рягс тезлийи, йахуд
периодлары ейни олсун, фазалар фярги сабит галсын. Ейни тезликли вя фазалар фярги
сабит галарса, онда бу жцр дальалар кощерент олажагдыр. Кощерент ишыг дальалары
топларкян мцщитин мцяййян бир нюгтясиндя бу дальаларын бир-бирини
эцжляндирилмяси вя зяифляндирилмяси щадисяси ишыьын интерференсийасы адланыр.
Демяли, ики ишыг дальасынын бир-биринин цзяриня дцшмяси щям онларын
эцжлянмясиня, щям дя онларын зяифлямясиня сябяб ола биляр. Ишыьын
интерференсийасы ишыьын дальа тябиятли олмасыны тясдиг едир. Ишыг верян ики мцхтялиф
мянбя кощерент мянбя ола билмяз. Чцнки ишыг, жисми тяшкил едян мцхтялиф атом
вя молекуллар тяряфиндян шцаланан електромагнит дальаларыдыр. Бу зярряжиклярин
шцаланма шяраити мцхтялиф олуб, рягсин фазасы хаотик олараг дяйишир. Ишыг верян
ики мянбяйин кощерент мянбя олмасы цчцн, биринжи мянбяйин ишыг шцаландыран
зярряжикляриндян щямишя ейни фаза иля фярглянмялидир вя бу фазалар фярги сабит
галмалыдыр. Практики олараг беля щадися йаратмаг гейри-мцмкцндцр. Кощерент
мянбяляр алмаг цчцн сцни йолла бир мянбяйи ики мянбяйя чевирмяк олур, бу
заман мянбяляр кощерент олур вя эюрцшян дальалар интерференсийа едир. Башга
сюзля ишыг дальаларынын интерференсийасыны мцшащидя етмяк цчцн бир мянбяйин
эюндярдийи шцалары ики шца дястясиня айырыб онлары мцхтялиф истигамятдя
эюндяриб, сонра бир нюгтядя эюрцшдцрмяк лазымдыр. Мясялян, ишыг мянбяйинин
гаршысына, цзяриндя ики нюгтяви дешик ачылмыш АБ екраны гойулмушдур (Йунг
цсулу). Щцйэенс-Френел принсипиня ясасян ишыг дальасы екранын дешикляриня
чатаркян бурада икинжи С
1
вя С
2
мянбяляри йараныр (шякил 1, а). Бу мянбяляр
мцстягил вя ейни фазада ейни амплитуд иля рягс едян мянбяляр олажагдыр.
С ишыг мянбяйиндя щяр жцр фаза дяйишмяси С
1
вя С
2
ишыг мянбяляриндя дя
баш веряжякдир, йяни олан фаза дяйишмяси ясас С мянбяйиндяки фаза дяйишмяси
кими олажагдыр. Демяли, С
1
вя С
2
мянбяляриндян шцаланан дальаларын фазалар
фярги щямишя сабит галажагдыр, йяни мянбяляр кощерентдир. Яэяр АБ екранынын
гаршысында икинжи бир МН екраны йерляшдирсяк, онда бу екранда интерференсийа
мянзярясини мцшащидя етмяк олар. П нюгтясиндя эюрцшян шцаларын йоллар фярги
(р=р
1
- р
2
) жцт сайда йарым дальа узунлуьуна бярабяр оларса, йяни
2
2
k
r
(1)
шярти юдянилярся, онда рягсляр бир-бирини эцжляндиряжякдир (к=0,1,2,3…
интерференсийа тяртибини эюстярир). Йоллар фяргт тяк сайда йарымдальа
узунлуьуна бярабяр олан нюгтялярдя ися, йяни
2
)
1
2
(
k
r
(1а)
шярти юдянилян йерлярдя рягсляр бир-бирини зяифлядяжякдир. (1) шярти
интерференсийанын максимуму, (1а) шярти ися интерференсийанын минимуму
адланыр.
Шякил 1.
Ишыьын интерференсийасына ясасян ишыьын дальа узунлуьуну тяйин етмяк олар .
С
1
иля С
2
хяйаллары арасындакы мясафя д, хяйал иля екран арасындакы мясафя
,
екранын мяркязи (О нюгтяси) иля П нюгтяси арасындакы мясафя Х, С
1
вя С
2
хяйалларынын П нюгтясиндян мясафяси р
1
вя р
2
оларса йоллар фярги р=р
1
-р
2
.
Эюстярмяк олар ки:
l
xd
r
.
Бу йоллар фярги жцт сайда йарым дальа узунлуьуна бярабяр олдугда, йяни (1)
шярти юдянилирся, ишыг, дальалары бир-бирини эцжляндирир, тяк сайда йарым дальайа
бярабяр олдугда, йяни (1а) шярти юдянилдикдя ися ишыг дальалары бир-бирини
зяифлядир.
х, д,
мясафялярини юлчмякля бу ифадялярин щяр бириндян дальа узунлуьуну
тяйин етмяк олар.
Кощерент ишыг мянбяляри алмаг цсулларындан бири дя Френелин эцзэц
цсулудур. Френел эцзэцляри ики мцстяви эцзэц олуб (АБ вя БЖ), бир-бириня 180
0
–йя йахын бужаг алтында гойулмушдур (шякил 1,б). бужаьы чох кичикдир. С
мянбяйиндян дцшян ишыг шцалары АБ вя БЖ эцзэцляриндян якс олдугдан сонра
П нюгтясиндя эюрцшцб интеренференсийа едир. Бурада бири диэярини явяз едян
ишыглы вя гаранлыг золаглар алыныр. Гайыдан шцалары якс истигамятдя узатдыгда С
1
вя С
2
хяйалларыны алырыг. Беляликля, С мянбяйи сцни йолла С
1
вя С
2
мянбяляриня
чеврилир.
Френел бипризмасы ики шцшя призма олуб бир-биринин отуражаьы цзяриндя
гойулур (шякил 1,в). С мянбяйиндян щяр ики призмайа шцалар дцшдцкдя
призмада сынараг отуражаьа доьру мейл едир. Беляликля С мянбяйиндян дцшян
шцалар ики дястяйя айрылыр. Сынан шцалары якс истигамятдя узатдыгда С
1
вя С
2
мювщуми хяйаллар (мянбяляр) алырыг. АБ екранында эюрцшян дальалар щям
кощерент, щям дя йоллар фяргиня малик олдуьундан интерференсийа едяжяк.
Ики кощерент мянбяйин екранда йаратдыьы интерференсийа мянзяряси бир-
бирини явяз едян ишыглы вя гаранлыг золаглардан ибарятдир.
Монохроматик ишыг явязиня аь ишыг эютцрцлярся, онда екранда мцхтялиф
рянэляр бир-бирини явяз едяжякдир, йяни бцтюв спектр алынажагдыр.
НАЗИК ТЯБЯГЯЛЯРДЯ ИНТЕРФЕРЕНСИЙА.
Чох назик шяффаф лювщялярдян (тябягялярдя) якс олан шцаларын
интеренференсийасына бахаг. Тутаг ки, галынлыьы д олан назик лювщяйя паралел
олараг монохроматик ишыг шцасы дцшцр (шякил 2). Лювщя цзяриндя ихтийари бир Ж
нюгтясиндян ейни истигамятдя ики кощерент шца якс олажагдыр. 1-жи шца лювщянин
цст сятщиндян, 2-жи шца ися лювщянин алт сятщиндян якс олан шцалардыр. Оптик
йоллар фярги (оптик йол шцанын кечдийи йолун узунлуьунун мцщитин сындырма
ямсалына щасилидир):
...
)
(
DC
n
BC
AB
r
(2)
Шякил 2.
Шцаларын
r
йоллар фярги дцшмя бужаьындан вя лювщянин д галынлыьындан асылы
олажагдыр. Бундан башга йоллар фярги лювщянин н сындырма ямсалындан да
асылыдыр. Чцнки дахилдя, йяни АБЖ йолунда шцанын сцряти бошлугдакы ДЖ
йолуна нисбятян н дяфя аз олур. (2) ифадясиндя АБ, БЖ вя ДЖ гиймятлярини тяйин
едиб йериня йазсаг вя лювщядя йарым дальа иткисини нязяря алсаг йазарыг:
2
sin
2
2
2
n
d
r
.
Йоллар фярги жцт сайда йарым дальа узунлуьуна бярабяр олдугда 1 вя 2
шцалары бир-бирини эцжляндирир. Йоллар фярги (
r
) тяк сайда йарым дальа
узунлуьуна бярабяр олдугда шцалар бир-бирини сюндцряжяк, лювщя гаранлыг
эюрцняжякдир. Демяли бужаьыны дяйишдирмякля биз лювщяни эащ ишыглы, эащ да
гаранлыг эюряжяйик. Тябиятдя интерференсийа щадисясиня сабун кюпцйцндя,
суйун сятщиндя назик нефт тябягяси олдугда вя с. щалларда раст эялмяк олар.
Бязи щяшяратларын ганадлары, гушларын ляляйи эюзля эюрмяк мцмкцн
олмайан шяффаф пулжугларла юртцлмцшдцр. Онларда интерференсийа мянзяряси
йараныр вя бунун нятижясиндя мцхтялиф рянэляр алыныр.
ИНТЕРФЕРЕНСИЙА ЩАДИСЯСИНИН ТЯТБИГИ
1.Интерференсийа мянзяряси йоллар фяргиня чох щяссасдыр; йяни йоллар
фяргинин чох кичик дяйишмяси интерференсийа мянзярясини дяйишдирир. Бу принсипя
ясасян интерферометр дцзялдилир. Интерферометрля щям ишыьын дальа узунлуьу,
щям дя шяффаф жисимлярин сындырма ямсалы (н) тяйин едилир.
Ъамен интерферометри васитясиля газларын сындырма ямсалынын тяйининя
бахаг. Буна газ интерферометрии дя дейилир.
Ъамен интерферометри ейни галынлыгда А вя Б шцшя лювщялярдян ибарятдир ки,
бу лювщялярин сятщи эцзэц сятщи кими щамарланмышдыр, лювщяляр бир-бириня паралел
гойулур вя дцшян шца иля 45
0
-лик бужаг тяшкил едир (шякил 3).
Шякил 3.
С мянбяйиндян шца А лювщясиня дцшцр вя бу шцанын бир щиссяси (1-жи шца)
габаг цздян, бир щиссяси ися (2-жи шца) арха цздян якс олур. Бу шцалар Б
лювщясиня дцшяряк йенидян щям габаг, щям дя арха цздян якс олур вя 4 шцасы
ямяля эялир. Бу шцалардан 2 вя 3 бир-бири иля интерференсийа едир. Лювщяляр там
бир-бириня паралелдирлярся, онда йоллар фярги сыфра бярабяр олур (интерференсийа
рефрактометрии).
Яэяр 1 вя 2 шцаларынын йолуна К
1
вя К
2
кйцветлярини гойсаг вя бунлардан
бириня сындырма ямсалы мялум олан вя о бириня тядгиг олунан газ долдурсаг,
бу заман шцалар арасында йоллар фярги ямяля эяляжякдир. Бу йоллар фярги
)
(
1
1
n
n
l
nl
l
n
l
,
бурада н-мялум газын сындырма ямсалы, н
1
-ися тядгиг олунан газын сындырма
ямсалыдыр,
l
ися шцанын газда эетдийи йолдур. Йоллар фярги йарандыьына эюря,
эюрцш борусунда интерференсийа золаглары алынажагдыр. Йоллар фярги жцт сайда
йарым дальа олдугда ишыглы золаглар, тяк сайда йарым дальа олдугда гаранлыг
золаг алыныр. Бу принсипя ясасян арашдыралан газын сындырма ямсалы тяйин
олунур. Сындырма ямсалыны билмякля щямин газын тяркиби щаггында мцщакимя
йцрцтмяк олур. Беля жищазлар шахталарда вя истещсалат мцяссисяляриндя тятбиг
едилир вя бунун васитяси иля щаванын тяркиби йохланылыр, щавада олан зярярли
ашгарлар мцяййян едилир ки, бу да тиббдя бюйцк эиэийеник ящямиййятя маликдир.
2. Ишыьын интерференсийасына ясасян жисимлярин сятщинин щамарлыьы тяйин едилир.
Щяр щансы кристалын сятщинин щамар олмасы йохланаркян бу жисим еталон
лювщянин сятщи цзяриня гойулур, онда бунлар арасында щава тябягяси алыныр.
Яэяр щяр ики лювщянин сятщи тамамиля щамардырса, онда бунлар арасында галан
щава тябягясинин дя галынлыьы щяр йердя ейни олур. Бу лювщяляр интерферометря
гойлдугда алынан интерференсийа золаглары (ейни мейлин вя йа ейни галынлыьын
интерференсийа золаглары) дцз вя бир-бириня паралел олур (шякил 4,а). Йохланылан
сятщдя кяля-кютцр щиссяляр олурса, йяни сятщ щамар дейился, онда паралел хятляр
яйилир (шякил 4,б). Бу цсул оптик сянайедя чох эениш тятбиг олунур. Жисимлярин
сятщинин щамарлаьы бу цсулла 10
-7
см гядяр дягигликля тяйин олунур. Бу цсулла
жисимлярин истидян хятти эенишлянмя ямсалыны да тяйин етмяк олур. Бунун цчцн
тядгиг олунан маддя иля еталон лювщя арасында щава тябягяси йаратмаг
лазымдыр. Жисим эенишляндикдя бунлар арасында щава тябягясинин галынлыьы
дяйишяжяк, онда интерференсийа золаглары (бярабяр галынлыг интерференсийа золаьы)
йерини дяйишяжяк. Микроинтерферометр баш верян интерфересийа мянзярясиня
ясасян жисимлярин сятщиндя олан дефектлярин формасы вя юлчцсц щаггында чох
дягиг мялумат ялдя етмяйя имкан верир.
Шякил 4.
3.Мцасир оптик жищазларда (мясялян, фотоапаратда, перископда вя с.)
линзалардан вя призмалардан истифадя олунур.
Шца линза, йахуд призма цзяриня дцшяркян шцанын бир щиссяси сятщдян якс
олур. Бунун нятижясиндя бахдыьымыз, йахуд шяклини чякдийимиз обйектин
парлаглыьынын зяифлямясиня, тутгунлашмасына сябяб олур. Чцнки шцанын бир
щиссяси линзанын сятщиндян якс олундуьуна эюря обйектин цзяриня дцшян шцанын
интесивлийи азалыр. Бу нюгсаны арадан галдырмаг цчцн линзанын сятщиня галынлыьы
n
d
4
олан шяффаф тябягя чякилир. Бурада н- тябягянин сындырма ямсалы олуб,
линзанын сындырма ямсалындан аз олур. Линза цзяриндя назик тябягя чякмякля
практики олараг шцаларын сятщдян якс олмасыны арадан галдырмаг олур. Шца
тябягя алтында олан оптик сыхлыьы чох олан мцщитя, йяни линзайа дахил олур вя
бунун нятижясиндя хяйалын кейфиййяти хейли йахшылашыр.
Бу интерференсийа щадисяси оптик сянайедя чох эениш тятбиг олунур, юзц дя
айдынлашдырма оптикасы адланыр.
4.Интерферометрля кичик мясафяляри, йахуд мясафянин кичик дяйишмясини
дягиг олараг йохламаг олур. Ишыьын дальа узунлуьу дягиг юлчцлмцш вя узунлуг
ващиди олан метр, ишыьын дальа узунлуьу иля мцгайися едилмишдир. Бейнялхалг
системдя узунлуг ващиди олан метр криптон 86 изотопунун бурахдыьы ишыьын
дальа узунлуьунун 1650763,73 мислиня бярабярдир.
ƏDƏBİYYAT
1. Ялийев Б.Д., Щясянов Г.Т. Цмуми физика курсу. Бакы. 2005.
2. Гожайев Н.М. Цмуми физика курсу. Ы жилд. Механики. 2007.
3. Гожайев Н.М. Цмуми физика курсу. ЫЫ жилд. Молекулйар физика. 2008.
4. Савальев И.В. Курс физики.- М. Наука, 1989-1992, т. 1-3
5. Трофимова Т.И. Курс физики.- М. Высшая школа, 2000
25.Nazik təbəqələrdə işığın interferensiyası
Məlumdur ki, işığın dalğa uzunluğu, yayılma sürəti və rəqs tezliyi arasında
belə bir münasibət
c
, vardır. Rəqs tezliyi
mühitdən asılı olmayıb mənbə
tərəfindən müəyyən edilir, ona görə də dalğa bir mühitdən digər mühitə keçdikdə
yayılma sürətini dəyişdirdiyindən, uzunluğu da dəyişir.
Şüanın həndəsi yolunda yerləşən dalğalar sayı optik yolun uzunluğunu
müəyyən edir. Tutaq ki, monoxromatik şüa, bir nöqtədə ikiləşmiş və onun bir
hissəsi boşluqda, digər hissəsi isə bir sıra mühitlərdə yayılaraq yenə bir nöqtədə
görüşmüşdür. Boşluqda şüanın yolu
, verilmiş mühitlərdə isə
,
,
,
3
2
1
... və
rəqslərin yayılma sürətləri uyğun olaraq c
1
, c
2
, c
3
, ... olmuşsa, müəyyən şəraitdə
yazmaq olar:
...
3
3
2
2
1
1
c
c
c
c
buradan yazırıq:
...
3
3
2
2
1
1
c
c
c
c
c
c
burada
;
1
1
n
c
c
;
2
2
n
c
c
;
3
3
n
c
c
...
n
1
, n
2
, n
3
, ... uyğun mühitlərin mütləq sındırma əmsalları olduğundan yazırıq:
...
3
3
2
2
1
1
n
n
n
Burada
1
1
n
,
2
2
n
,
3
3
n
, ... şüanın optik yolları adlanır.
Deməli, verilmiş mühitdə şüanın optik yolu, şüanın həndəsi yolunun uzunluğu
ilə mühitin sındırma əmsalı hasilinə bərabərdir. Qeyd etmək lazımdır ki, işıq eyni
uzunluqlu optik yollarını eyni zamanda keçir. Həqiqətən
2
1
1
1
n
n
olarsa,
1
1
1
c
,
2
2
2
c
olduğundan
2
2
2
1
1
1
c
c
c
c
c
c
Fərz edək ki, monoxromatik şüadakı rəqslər hər hansı bir nöqtədə ikiləşərək
eyni qalınlıqda hava və şüşə təbəqələri içərisində yayılmış və nəhayət, bir nöqtədə
görüşmüşlər,
1
1
c
,
2
2
c
olduğundan
2
1
2
1
c
c
və ya
N
c
c
2
1
.
burada N – şüşənin havaya görə nisbi sındırma əmsalı olduğundan yazırıq:
2
1
N
.
Şüşənin sındırma əmsalı 1,5 olduğundan belə nəticəyə gəlmək olur ki, eyni
qalınlıqda olan şüşə və hava təbəqələri içərisində monoxromatik şüanın dalğaları
eyni miqdarda yerləşməyəcəkdir. Hava daxilində bir dalğa yerləşibsə, şüşə
daxilində 1,5 dalğa yerləşəcəkdir. Belə olan halda aydındır ki, monoxromatik
dalğaların fazaları şüşə və havaya daxil olarkən eyni olubsa, şüşə və havadan
çıxarkən 180
0
fərqli olacaqdır.
Bu misal interferensiya hadisələrini təhlil edərkən optik yollardan istifadə
etməyin nə dərəcədə əhəmiyyətli olduğunu aydın göstərir.
şəkil 1
Tutaq ki, qalınlığı h, hazırlandığı maddənin sındırma əmsalı n olan paralel
üzlü nazik şəffaf bir lövhə üzərinə S şüası düşür (şəkil 1). Nazik təbəqə dedikdə
qalınlığı dalğa uzunluğu ilə müqayisə olunan təbəqə başa düşülür. Su səthinə
yayılmış nazik neft və ya yağ təbəqəsi buna misal ola bilər.
Həmin şüa (S şüası) A nöqtəsində qismən əks olunacaq, qismən sınaraq
lövhəyə daxil olacaqdır. Lövhənin alt səthində B nöqtəsində AB şüası yenə qismən
əks olunacaq BD istiqamətində yayılacaq, qismən sınaraq lövhədən S
3
istiqamətində çıxacaqdır. BD şüası öz növbəsində, D nöqtəsində qismən əks olaraq
O nöqtəsinə düşəcək, sonra da lövhədən S
4
istiqamətində çıxacaq, qismən sınaraq
lövhədən S
2
istiqamətində çıxacaqdır. Beləliklə, S şüası S
1
, S
2
və S
3
, S
4
kimi qoşa
koherent şüalara ayrılmış olacaqdır. Əgər S
1
və S
2
şüalarının yolunda linza qoyub
onları bir – birinin üzərinə salsaq interferensiya hadisəsini müşahidə edərik.
Bilavasitə müşahidə apararkən, A nöqtəsinin xəyalı gözümüzdə alınmalıdır.
İnterferensiya edən bu şüaların güclənmə və zəifləmə şərtini təyin edək. S
1
və S
2
şüalarının yollar fərqini təyin etmək üçün D nöqtəsindən S
1
şüası üzərinə
perpendikulyar endirək. Lövhə daxilində S
2
şüası üzrə rəqs ABD yolunu getdiyi
halda lövhədən kənarda S
1
şüası üzərindəki rəqs AM məsafəsini getdiyindən S
1
və
S
2
şüalarının həndəsi yollar fərqi (MD dalğa səthi deyildir).
AM
BD
AB
olacaqdır. Şəkildən göründüyü kimi AB=BD. Onda
AM
AB
2
Lövhə yerləşmiş mühitin sındırma əmsalı n
1
olarsa, həmin şüaların optik
yollar fərqi belə olacaqdır:
1
2
n
AM
n
AB
(1)
AMD üçbucağında
i
olduğundan (həmin üçbucaqda
0
90
,
i
0
90
və işığın qayıtma qanununa əsasən
1
i
i
olduğundan
i
):
i
AD
AM
sin
Lövhə paralel səthli olduğuna görə ABD üçbucağında
2
AD
AC
və ABC
üçbucağında
bucağı sınma bucağına bərabər olduğundan
CBtgr
AD
2
Dostları ilə paylaş: |