Tik turish va o ‘tirish ta’sirida umurtqa p og‘onasida yuzaga keluvchi qiyshiqliklar: Eng avval
b o ‘yin lordozi yuzaga keladi (old tom onga yo'nalgan
egiklik tufayli do'm boqlik hosil bo'lishi) bu hayotning 6-7 haftasi-
da, ya'ni bola boshini tik ushlab turishini boshlaganda yuz beradi.
Olti oylik yoshda, qachonki bola o 'tira boshlaganda
k o ‘krak kifozi hosil bo'ladi (ort tom onga yo'nalgan do'm boqlik - egiklik). Qa-
chon bola tik turadigan va yuradigan bo'lgan vaqtda
b ella rd o zi ho
sil bo'ladi. Bel lardozi hosil bo'lishi bilan og'irlikni tushish marka-
zi orqa tom onga o'zgaradi va bola tik turganida uning yiqilishiga
qarshilik ko'rsatadi.
Bir yoshga kelib umurtqa pog'onasining barcha egikliklari m av
jud bo'ladi. Lekin hosil b o ig a n egikliklar hali ju da mustahkam-
lanmagan bo'lganligi sababli va muskulatura bo'shashgan paytga
yuqoridagilar yo'qoladi.
Yetti yoshga vetganda bo'yin va k o ’krak egikliklar aniq na-
m ovon bo'lsa, bel egikligining fiksatsiyasi keyinroq yuz beradi
(12—14 yil).
Umurtqa pog'onasi ustunining egiklari odamning spetsifik xusu-
siyatlarini tashkil etadi va uning tanasining vertikal holatiga b o g iiq
www.ziyouz.com kutubxonasi
holda yuzaga keladi. Umurtqa pog'onasining ustunidagi egiklar tu
fayli u prujinaga o'xshash egiiuvchan b o ia d i. Yurgan, chopgan va
sakragan paytdagi zarbalar va silkinishlar kuchsizianadi va yo'qo-
tiladi, bu bilan miyani joyi o'zgarishidan. qim irlashidan saqlaydi.
16-rasni. Yangi tug'ilgan bolaning bosh suyagi: A - y o n tom ondan; В - y u q o r i d a n :
1 — peshona; 2 - ensa: 3 - orqa yon va 4 — oldingi yon buloqchalar.
Umurtqa pog'onasi ustunining bir tom onga qiyshayishi (sko-
lioz) ko'pchilik holatlarda jism oniy jihatdan zaif b o ig a n bolalar
da rivojlanadi. uzoq muddat stulda yoki partada n o to 'g 'ri o'tirish
natijasida, ayniqsa, vozish paytida. o'quvchilar tanasining propor-
siyalari o ic h am ig a mos kelmasligida yuz berishi mumkin.
Umurtqa pog'onasining yonbosh tom onga qiyshayishi uning
vertikal o 'q i atrofida aylanishi tufay 1 i yuz berishi mumkin. Umurtqa
pog'onasining ko'krak qismini qiyshayishidan keyin umurtqa
pog'onasining qobirg'alar tutashgan joyi dan qayrilishi yuz beradi.
Bu esa ko'krak hujayralarining deformatsiyasiga olib keladi.
Shuni qayd qilish kerakki. agar dastlab skolioz uncha turg'un
b o im ag an xarakterdagi defekt hisoblansa va agarda unga vaqtida
e ’tibor berilsa. juda tez bolani o'zi tomonidan yengilgina o 'z ye-
chimini topishi mumkin. Aksincha. unga vaqtida e ’tibor berilmasa,
ushbu defekt qad qomatning doimiy defekt sifatida qoladi. bu esa
A В www.ziyouz.com kutubxonasi
tananing muskullari va paylarida o'zgarishlar chaqiradi va so'ngra
bu o'zgarish umurtqa pog'onasi ustunida ham o'zgarish chaqiradi.