Bugungi kunda” fuqaro” “ fuqarolik “, “fuqarolik jamiyati”, “ fuqarolik mashuliyati”, “
fuqaro xuquqlari va erkinliklari”, tushunchalar demokratik rivojlanishning zaruriy shartlaridan
biriga aylanmoqda . Fuqarolik tushunchasi jamiyatning xozirgi davr demokratik xuquqiy davlvt
tamon rivojlvnishida katta yo’lni bosib o’tdi. U jamiyatning demokratik rivojlanishida qulga
kiritilgan ulkan yutuqdir. Fuqarolik tushunchasi qadimgi Yunoniston va Rimda mavjud bo’lsada,
u asosan feodalizm inqiroziga uchrab jamiyatdagi siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy hayot,
demokratiya va bozor munosabatlari zaminiga o’ta boshlaganda “ shaharli” degan hozirgi
shaklda yuzaga kelgan. Mustaqillik tufayli “grajdanlik” so’zi o’rniga” fuqarolik” atamasi kirib
31
keldi
7
. “Fuqarolik erkinligi” tushunchasi ham politologik, ham xuquqshunolik fanlarining
umumiy kategoriyalari sifatida o’rganiladi. Demokratiya inson erkinligini qonunlar orqali
kafolatlaydi. Insoniyat borliqni va ijtimoiy hayotda erkinlikni ifodalashning xuquqdan tashqari
boshqa biron bir shaklini xozirgacha kashf etmagan.
Insonning
muhim
xususiyatlaridan
biri - uning ijtimoiy mavjudot ekanligidir. Inson
o’zining ehtiyojlarini qondirish maqsadlarida o’zi kabi insonlar bilan birlashishga intiladi.
Insonning ijtimoiylashuvi sunhiy xarakter kasb etib, u shaxs sifatida boshqa insonlar o’rtasidagi
muhitdagina shakllana oladi. Agar u insoniy munosabatlardan holi bo’lsa, o’zidagi yovuzlik
yoki hayvoniy tabiatidan xalos
bo’la olmaydi. Insondagi jamiyatga uyushishga intilishning
tabiiy tarzda kechishini Abu Nasr Forobiy quyidagicha ifodalaydi: «Har bir inson o’z tabiati
bilan shunday
tuzilganki, u yashash va oliy darajadagi yetuklikka erishmoq uchun ko’p
narsalarga muhtoj bo’ladi. U bir o’zi bunday narsalarni qo’lga kirita olmaydi, ularga ega bo’lish
uchun insonlar jamoasiga ehtiyoj tug’iladi... SHu sababli yashash
uchun
zarur
bo’lgan,
kishilarni bir-birlariga yetkazib beruvchi va o’zaro yordamlashuvi orqaligina odam o’z tabiati
bo’yicha intilgan yetuklikka erishuvi mumkin. Bunday jamoa ahzolarining faoliyati bir butun
holda ularning har biriga yashash va yetuklikka erishuv uchun zarur bo’lgan narsalarni yetkazib
beradi. SHuning uchun inson shaxslari ko’paydilar va yerning aholi yashaydigan qismiga
o’rnashdilar, natijada inson jamoasi vujudga keldi»
8
.
Forobiy jamoani katta - kichikligiga qarab uch turga bo’ladi:
1)
Buyuk jamoa – dunyodagi barcha xalqlarning birlashuvi.
2)
O’rta jamoa – bir xalq yoki millatni birlashtiruvchi jamoa.
3) Kichik jamoa – alohida bir shahar davlatini birlashtiruvchi jamoa.
Dostları ilə paylaş: 
