Gameostazni boshqarish mexanizmlari Reja: Gameostaz haqida Gameostazni boshqarish mexanizmlari

Gameostazni boshqarish mexanizmlari Reja:

• Gameostaz haqida
• Gameostazni boshqarish mexanizmlari

Fiziologiya tekshirdi: Boboxonov O
Bajardi ibragimova M
Gomeostaz, gomeostazis (gomeo... va yun. stasis — harakatsizlik, holat) — biologik sistemalarning oʻz tarkibi va xossalarining dinamik nisbiy doimiyligini saqlab qolish xususiyati. Gomeostaz tushunchasini amerikalik fiziolog U.Kennon (1929) taklif etgan. Gomeostaz biologik tuzilishning har xil darajasida namoyon boʻladi.
Gomeostaz Yerda hayotning paydo
Fiziologik
boʻlishi bilan shakllana boshlagan, chunki bir
hujayralilarning kelib chiqishi hujayra ichida tashqi muhit sharoitidan farq qiladigan maxsus fizik- kimyoviy sharoitning qaror topishi bilan bogʻliq boʻlgan. Koʻp hujayralilarda vujudga kelgan ichki muhit ichida hujayra va toʻqimalar joylashadi, ana shu ichki muhitda Gomeostaz mexanizmlari rivojlanadi va takomillashib boradi.
Evolyutsiya davomida qon aylanish, ayirish, nafas olish, hazm qilish va Gomeostazni boshqarishda zarur boʻlgan boshqa maxsus sistemalar vujudga kelgan. Dengiz umurtqasiz hayvonlarida ichki muhit suyuqligi hajmi, ion tarkibi va rN ini barqarorlashtiradigan gomeostatik mexanizmlar paydo boʻladi.
Chuchuk suv
va quruqlikda yashashga oʻtgan
hayvonlarda, shuningdek, chuchuk suvdan dengizga
oʻtgan umurtqalilarda
osmotik faol moddalar konsentratsiyalanadi. Gomeostaz ayniqsa sut
emizuvchilarda mukammal rivojlangan boʻlib, ularning atrof muhitga moslanish imkoniyatlarini oshiradi. Gomeostaz tufayli qon va toʻqima suyuqligi hajmi, ulardagi ionlar va osmotik faol moddalar konsentratsiyasi, qonning rN, undagi
oqsillar, lipidlar va uglevodlar tarkibining doimiyligi saqlanib qoladi.
Qushlar va sut emizuvchilar
tana haroratining ham boshqariladi.
doimiyligi Gomeostaz tufayli
Qoʻshimcha fiziologik mexanizmlar
alohida
organlar ichki muhiti doimiyligini taʼminlaydi. Mas, gematoensefalik va gematooftalmik baryerlar miya
hujayralari va koʻzlarni oʻrab
turadigan belgilaydi.
suyukliklarning maxsus xossalarini Gomeostazning boshqarilishida
markaziy
nerv
sistemasi: bosh miya yarim sharlari poʻstlogʻi,
simpatik nerv sistemasi, gipofiz, buyrak usti va b. bezlarning holati katta ahamiyatga ega.
oladigan murakkab gomeostatik sistemaga
Har xil regulyatsiya mexanizmlarini oʻz ichiga
misol
qilib arteriya bosimining optimal darajada saqlanib turishini taʼminlaydigan sistemani koʻrsatish mumkin.
Gomeostatik jarayonlar
asosida mexanizmlarning izdan chiqishi
yotadigan "Gomeostaz
kasalligi" hisoblanadi.
Bu jarayonlarga shartli ravishda biologik ritmlarning qayta qurilishi va b. bilan bogʻliq boʻlgan organizmlar normal faoliyatining funksional buzilishini ham kiritish mumkin.
Gomeostazni hujayra darajasida plazmolemma va tonoplast asosiy
Oʻsimliklarda boshqarishda ahamiyatga
ega. Plazmolemma tashqi muhitdan
hujayraga oziq moddalar, ionlar va suvning oqib kelishi, ballast moddalar va ortiqcha
N+, Na+,
chiqarib
tonoplast
Sa2+ ionlarini esa
oziq
moddalar
yuborishni; tanqisligida
vakuollardan protoplazmaga zaxira moddalarni olib
kirish va ularning ortiqcha
vakuollarga darajasida
chiqarilishini Gomeostazni
boshqaradi. saqlashda
qismini Toʻqima uglevodlar
va b.
substratlarning hujayralararo oqimini boshqaradigan plazmodesmalar qatnashadi.
Genetik,
yaʼni
oʻzgaruvchan
muhit
populyatsion sharoitida
Gomeostaz populyatsiya
strukturasining
nisbiy barqarorligi va
genotipik yaxlitligini
saqlab
populyatsiyadagi
turishdan individlar
iborat. Bu holatga erkin
chatishganida
allellar chastotasi
genetik
muvozanatini,
geterozigotalik va podimorfizm hamda mutatsiya jarayoni muayyan tezligi va yoʻnalishini saqlab turish orqali erishiladi. Gomeostazni oʻrganish — mikroevolyutsiya qonuniyatlarini tadqiq qilishning dolzarb vazifasiga kiradi.
tushunchasidan
ekologiyada
"Gomeostaz"
ekosistemalar holati va ular
berishda keng foydalaniladi.
turgʻunligiga Gomeostaz
tasnif tufayli
biogeotsenozlarda turlarning tarkibi va individlar soni barqarorligi saqlanib turadi.