BUTİLAKRİLATLA XLORAMİN ARASINDAKI REAKSİYA MƏHSULLARI HETEROTSİKLLƏR VƏ ÇOXFUNKSİYALI SULFAMİDLƏR SİNTEZİNDƏ SİNTON KİMİ L.F. Zeynalova AMEA akademik A.M.Quliyev adına Aşqarlar Kimyası İnstitutu
zlali@inbox.ru
Benzolsulfoturşunun N-monoxloramid (xloramin-B) ilə akril turşusunun butil efiri arasındakı
reaksiya öyrənilmişdır. Müəyyən edilmişdir ki, reaksiyanın istiqamətı həlledicinin təbiətindən və
onların dielektrik keçiriliyindən asılıdır. Su mühitində xlorhidrin, alkanol mühitində isə β-xlorefirlər
alınır. Aproton həlledicilərdə (benzol, toluol və s.) xlorsulfoamidləşmə gedərək 1-xlor-2-N-fenilsul-
famidobutilpropionat əmələ gəlir. Bu maddədə xlor atomunun nukleofillərlə əvəz edilmə aktivliyi
öyrənilmiş və funksionaləvəz olunmuş törəmələr sintez olunmuşdur. Müəyyən edilmişdir ki, bu ye-
ni alınmış sulfamidlər çoxfunksiyalı sulfamidlər və heterotsiklik birləşmələrin alınmasında əsas sin-
tondurlar.
Açar sözlər: butyl acrylate, chlorohidrin, xlorefirlər, xlorsulfoamindləşmə, asetilaseton, pir- rolsulfamid ПРОДУКТЫ РЕАКЦИИ БУТИЛАКРИЛАТА И ХЛОРАМИНА-Б – СИНТОНЫ ДЛЯ ПОЛУЧЕНИЯ МНОГОФУНКЦИОНАЛЬНЫХ СУЛЬФАМИДОВ И ГЕТЕРОЦИКЛОВ Л.Ф. Зейналова Институт химии присадок им.А.М.Кулиева Национальной АН Азербайджана
zlali@inbox.ru
Исследована реакция N-монохлорамида бензолсульфокислоты (хлорамин-Б) с бутило-
вым эфиром акриловой кислоты. Установлено, что направление реакции, в основном, зави-
сит от природы раcтворителей и от их диэлектрической проницаемости. В водной среде об-
разуются хлоргидрины, а в присутствии алканолов - β-хлорэфиры. В апротонном раствори-
теле (бензол, толуол) происходит реакция хлорсульфоамидирования и образуется 1-хлор-2-
N-фенилсульфамидобутил-пропионат. Изучена подвижность атома хлора в хлорсульфами-
дированном продукте в реакции с нуклеофилами. Установлено, что полученные функцио-
нальнозамещенные сульфамиды являются синтонами для синтеза многофункциональных
сульфамидных соединений и гетероциклов.
