Geologiyasi

12.4. KONNING ISHLATISH HOLATINING ASOSIY 
KO’RSATKICHLARI 

Qatlamning ishlatish holatini aniq tasvirlash uchun reja


diagramma tuziladi.
Reja − diagramma qatlamning ustki qismi bo’yicha tuzilgan struktura xaritasi
bo’lib, unda shartli belgilar bilan ma’lum sana bo’yicha quduqlarning quyidagi
toifasi ko’rsatiladi:
1) foydalanilayotgan, toza neft va suvli neft berayotgan quduq;
2) suvlanganligi sababli ishlatishdan to’xtatilgan quduq;
3) gaz berishga o’tganligi sababli ishlatishdan to’xtatilgan quduq;
4) zaiflashgani sababli ishlatishdan to’xtatilgan quduq;
5) sinash chog’ida suv bergan quduq;
6) sinash jarayonida gaz bergan quduq;
7) qatlamning kollektorlik xususiyatlarining yomonlashishi sababli sinash
paytida mahsulot bermagan quduq;
8) haydash qudug’i;
9) pezometrik, kuzatish va sh.o’. quduqlar.
Bunday diagrammadan foydalanib qatlamning ma’lum sanadagi ishlash holati
to’g’risida to’liq ma’lumot olish mumkin. Uyumni ishlatish holatining o’zgarish
dinamikasini aniqlash maqsadida turli sanalar uchun shunday diagrammalar tuziladi.
Qatlamning ishlatish grafigi uyumdan foydalanish dinamikasi va uning ishlatish
holatining ko’rsatkichi bo’lib xizmat qiladi. 12.5-rasmda uyumdan foydalanish
dinamikasini tavsiflovchi ba’zi bir ko’rsatkichlar uchun sxematik egri chiziqlar aks
ettirilgan.
Qatlamni ishlatish jarayonida unda yuzaga kelayotgan o’zgarishlarni grafikda
tasvirlab, qatlamning ayrim funktsiyalari o’rganiladi va ularning o’zaro bog’liqligi
aniqlanadi.

---

---

293
Berilgan abstsissa o’qi

uchun
ayrim
funktsiyalar
ordinatasini grafikka tushirish
(mas.T
1
vaqt uchun) yo’li bilan
bir qator grafiklar hosilalari
tuziladi. Bular bosim bilan
ayni paytda chiqarib olingan
neft orasidagi bog’liqlikni (1
va 3 nuqtalar), bosim bilan
qazib olingan neftning umumiy
miqdori orasidagi bog’liqlikni
(1 va 2 nuqtalar), hozirgi
kunda olingan neft miqdori
bilan
gaz
omili
orasidagi
bog’liqlikni (3 va 4 nuqtalar)
va sh.o’. larni tavsiflaydi.
Abstsissa o’qining boshqa
ko’pgina nuqtalari (T
2
, T
3
va
sh.o’. nuqtalar) uchun yuqorida
qayd
etilgan
nisbatlarni
hisobga olmasdan, qatlamning
ishlatish jarayonida yuzaga keladigan o’zgarishlarni ifodalaydigan qo’shimcha egri
chiziqlar chiziladi. Keyinroq, qatlamdagi bosimlarning qanday taqsimlanganligini
o’rganish uchun izobara xaritasi tuziladi. Xaritani tuzishda chuqurlik monometri
bilan o’lchangan qatlam bosimi, qatlamning suv sathi o’lchovlari, shuningdek,
pezometrik va kuzatuv quduqlari ma’lumotlaridan foydalaniladi.
Quduqning unumdorligining va suvlanish holatining o’zgarishini tavsiflashda
uning boshlang’ich, joriy va umumiy debitini ifodalaydigan xarita tuziladi. Mazkur
xaritani tuzish markazi quduq joylashgan nuqtada bo’lgan aylanani chizish bilan
boshlanadi. Aylana radiusi (masshtab bo’yicha)

r
2
=Q formula bo’yicha aniqlanadi
va bunda aylana maydoni quduqning debiti Q ni ifodalaydi (masshtab bo’yicha).
Suvlanishni tavsiflash uchun aylana maydoni 100% suvlangan deb qabul qilinadi.
Masalan, 25% suvlanishga teng bo’lsa unga 90
0
li yoy to’g’ri keladigan sektor
maydoni to’g’ri keladi.
Mazkur xaritalarda neftlilikning boshlang’ich va joriy chegaralari aks ettiriladi.