Geometriya

Geometriya

Mavzu:
Kesma uzunligi va
uning xossalari
Bajardi: Dyusengaliyeva Shoxida
Teng shakllar ded nimaga aytiladi?

MUSTAXKAMLASH
Birining ikkinchisining ustiga aynan ustma-ust tushadigan qilibqo‘yish mumkin bo‘lgan shakllarga teng shakllar deyiladi.

Kesmalar qanday taqqoslanadi?
MUSTAXKAMLASH
Har ikkala kesmani bitta nurga qo‘yish
orqali taqqoslanadi
MN > LK
M
N
L
K
Kesmalarni taqqoslash
M
N
L
K

Kesmaning o‘rtasi deganda
nima tushuniladi?
MUSTAXKAMLASH

Kesmaning o‘rtasi deb, uni o‘zaro teng ikkita kesmaga ajratuvchi nuqtaga aytiladi.

Kesmaning o‘rtasi deb, uni o‘zaro teng ikkita kesmaga ajratuvchi nuqtaga aytiladi.

Mustaxkamlash
A
B
C
AC = BC

To‘g‘ri chiziqda A, B, C, D nuqtalar berilgan. Uchlari shu nuqtalarda bo‘lgan nechta kesma bor?
MUSTAXKAMLASH
A
B
C
D
Javob: 6 ta (AB; AC; AD; BC; BD; CD)
Odatda kesmalarning qaysi biri uzun yoki qisqaligi (ya’ni kata yoki kichikligini) ularning uzunliklarini taqqoslab aniqlanadi.
KESMANING UZUNLIGI VA UNING XOSSALARI
Kesmaning uzunligi musbat son bo`lib, shu kesmada birlik kesma va uning bo`laklari necha marta joylashishi mumkinligini ko‘rsatadi.
KESMANING UZUNLIGI
A
C
L
K
1
AC - ?
KESMA UZUNLIGI
A
C
L
K
1
1
1
1
0,5
AC kesma uzunligi 3,5 ga teng.

• Har qanday kesma tayin musbat songa teng uzunlikka egadir.

KESMANING XOSSALARI
A
C
B
AB kesmaning uzunligi geometriyada IABI tarzida belgilanadi va AB ko`rinishda yoziladi.
KESMANING XOSSALARI
A
C
B

• Agar to`g`ri chiziqda B nuqta A va C nuqtalar orasida joylashgan bo`lsa, AC kesma uzunligi AB va BC kesmalar uzunliklarining yig`indisiga teng bo`ladi:

AC = AB + BC.
A va С nuqtalar orasidagi masofa deb yuritiladi.
AD = AB + CD AD kesma AB va CD
kesmalarning yig`indisi deb ataladi.

KESMANING YIG‘INDISI

A
B
C
D
O
B
C
D
A
Natijada hosil bo`lgan BD kesma AB va CD
kesmalarning ayirmasi deb ataladi. Bu kesmalar uchun
BD = AB - CD tenglik o`rinli bo`ladi.
KESMANING AYIRMASI
A
B
C
D
O
B
C
D
A

To‘g‘ri chiziqda A, B, C, D nuqtalar berilgan. D nuqta B va C nuqtalar orasida yotadi.
DC =4,2 cm va BD=2,4 cm ekani ma‘lum.
AB kesma DC kesmadan ikki marta uzun.AC kesma uzunligi topilsin.
10-masala
A
B
D
C
10-masala
A
B
D
C
Berilgan:
DC=4,2cm
BD=2,4cm
AB=2DC
AC-?cm
Yechish:

AC= AB + BD + DC
AC= 2∙4,2+2,4+4,2=15(cm)
Javob: 15 cm
4,2
2,1
2DC

Mustaqil bajarish uchun topshiriqlar
Darslikning 15- betdagi
6, 7, 8 – masalalarni yechish
1. Kesmaning uzunligi deganda nimani tushunasiz? 2. Qanday kesmalarga o`zaro teng kesmalar deyiladi? 3. Kesma xossalarini ayting. 4. Kesmalarning ayirmasi va yig`indisi nima? 5. Masofa deb nimaga aytiladi?
Savol
1.Agar AB va DE kesmalar bitta nurda yotadigan bo`lsa, AB=10 sm, DE=20 sm bo4lsa, E nuqta AB kesma orasida yotishi mumkinmi? Javobingizni asoslang. 2. AB kesma berilgan. Uzunligi: a) 2AB; b) AB:2; c) AB:4 bo`lgan kesmalarni yasang. 3. To`g`ri chiziqdagi A, B, C nuqtalar uchun AB= 5,6 sm, AC =8,9 sm va BC = 3,3 sm ekani ma’lum. A, B, C nuqtalarning qaysi biri qolgan ikkitasining o`rtasida yotadi? 4. To`g`ri chiziqda A, B, C, D nuqtalar berilgan. D nuqta B va C nuqtalar orasida yotadi. DC =4,2 sm va BD = 2,4 sm ekani ma’lum. AB kesma DC kesmadan ikki marta uzun. AC kesmaning uzunligini toping?
Savol, masala va topshiriqlar