148
Vücut hücreler
i ya da
somatik hücreler
, bir organizmanın eşeyli üremeyle ilgili olan
özelleşmiş belirli hücreleri dışındaki diğer tüm hücreleridir. Her bir türde vücut hücreleri
karakteristik bir sayıda kromozom içerir. Örneğin, insan vücut hücreleri 46
kromozom,
Amerikan
iri kurbağasının
(
Rana catesbeiana
)
vücut hücreleri 26 kromozom ve meyve
sineğinin vücut hücreleri 8 kromozom içerir.
Bununla birlikte, bu kromozomlar
benzer
çiftler
ya da
homolog kromozomlar
olarak bulunurlar. Eşey
belirleyen kromozom çifti
dışında,
he
r bir homolog kromozom çiftindeki kromozomlar büyüklük ve şekilde benzer
olup,
aynı kalıtsal karakter ya da özellikleri denetlerler
. Böylece,
insan vücut
hücrelerindeki 46 kromozom, 22 homolog kromozom çifti ile bir eşey kromozom çiftinden
ibarettir. Türdeki karakteristik kromozom sayısının hepsini içeren hücrelere
diploid
ya da
2n
, hücreler denir.
Homolog kromozom
, biri anneden biri babadan gelen şekil ve büyüklük bakımından aynı olan kromozomlardır. Gen
dizilişleri genelde farklı olabildiği gibi aynı da
olabilir.
Mayoz bölünme sırasında tetrat, sinaps ve crossing
-over
homolog
kromozomlar arasında görülür.
Sinaps, mayoz bölünme sırasında homolog kromozomların birbirine sarılması olayıdır. Tetrat,
sinaps ile birbirine sarılmış dört kromatit, iki homolog kromozomdan meydana gelen yapıdır. Crossing
-over
ise homolog
kromozomların sinaps görülen yerlerinde olan gen değişimidir ve çeşitliliğin temelini oluşturur.
Hayvanlarda, eşeyli üremede birleşen gametler vücut hücreleri ile aynı sayıda
kromozoma sahip değildir. Gametler, diploid hücrelerdeki gibi homolog kromozom
çiftlerini içermezler. Her bir çiftin sadece bir kromozomunu içerirler. Sonuçta,
diploid
kromozom sayısının sadece yarısına sahiptirler. Örneğin, insan gametleri vücut
hücrelerindeki 23 çiftin her birinden birini, yani 23 kromozom içerir.
Bu tür hücrelere
haploid
ya da
monoploid
denir. Haploid hücreler 2n yerine,
n
kromozom içerir.
Eğer gametler diploid hücreler olsaydı, her hücredeki kromozom sayısı her dölde iki
kat olacaktı. İkiye katlanma döllenmede iki gametin birleşmesiyle meydana gelmektedir.
Mayozdaki işlemden dolayı, kromozom sayısının ikiye katlanması meydana gelmez.
Mayoz, kardeş hücrelerin ata hücrelerde mevcut kromozom sayısının sadece yarısını
aldığı bir hücre bölünmesi çeşididir. Her bir homolog kromozom sadece bir üyesi alınır
Mayoz, hayvanlarda gametleri ve bitkilerde sporları üretir.
Dostları ilə paylaş: