Glossariy tayanch iboralar psi-10

Ekstravert Shaxs- ular o‘ta kirishimli, bunday odamlarda do‘stlari va tanishli juda ko‘p, ular ezmalik darajasigacha so‘zamol, har qanday ma’lumotni ulardan ochiqchasiga bilib olish mumkin. Do‘stlar davrasida, ishda, oilada, ko‘pincha etakchilikda boshqalarga yon bosadi, bo‘ysunishni va chetda turishni afzal ko‘radi. O‘zgalarni diqqat bilan eshitishga tayyorlik, so‘rashgan narsani bajarish kabi ijobiy hislatlarga ega. Salbiy tomonlari: ta’sirga beriluvchan, engiltabiat, maishatga o‘ch, ig‘vo va g‘iybatlarni tarqatishda ishtirok etish.
Emotiv Shaxs- bu toifadagilar tor doirada saralangan odamlar bilan aloqa qilishni afzal ko‘radilar. Ular kam hollarda mojarolarga aralashadilar. Xafachiliklarini ichlarida saqlaydilar. YAxshi hislatlari: samimiylik, rahm-shafqatli, o‘zgalarning yutug‘idan quvonadigan, ijrochi. Salbiy tomonlari - yig‘loqi, o‘ta hissiyotli, izzattalab.
“Id”soha-bu shaxsning instinktli jihati bo‘lib, unda shaxsning eng kuchli instinktlari o‘rin olgan. Ular shaxs xulq-atvorini to‘g‘ri va chet yo‘llar bilan aniqlash va namoyon bo‘lishini ifodalaydi. “Id” sohasi vazifalarini qoniqish tamoyiliga asosan bajaradi.
“Ego” Soha- shaxsning ongli tomonini ifodalovchi ratsional qismidir.
Qobiliyat Kurtakchalari- miyaning anotomo─fiziologik mexanizmi.
Qo‘zg‘atuvchi SHaxs- bu toifadagilar muloqotda tortinchoq, ko‘pincha ular tund va injiq, yolg‘onchilikka, surbetlikka, ixtilofga moyil bo‘lib, bu holatda ular faol hisoblanadi. Hotirjam holatda ular sofdil, xayvonlar va kichkina bolalarni yaxshi ko‘radilar. Kayfiyatlari yomon bo‘lganda ular injiq, jahldor, o‘zlarini idora eta olmaydilar.
«Sport psixologiyasi»ga oid atamalarning
izohli lug‘ati
1. Adaptatsiya –(lat. adaptatio – to‘g‘rilanmoq, moslanmoq, sozlanmoq) – adaptatsiya; sezgi organlarining turli sharoitlarga moslashuvi.
2. Analiz – (yunon.analysis – parchalash, bo‘lish) –analiz, tahlil; tekshirish, obektini fikran tarkibiy qismlarga ajratib tadqiq qilish usuli; aksi sintez.
3. Analizator –tashqi va ichki muhitdan keladigan ta’suritlarni qabul qilib olib, fiziologik jarayon bo‘lgan qo‘zg‘alishni psixik (ruhiy) jarayonga, ya’ni sezgilarga aylantiruvchi asab mexanizmlari tizimi.
4. Antipatiya – (yunon. antipotheia – ko‘ngilsizlik, xushlamaslik, yoqtirmaslik) – antipatiya, mas., sportchining sport mashg‘ulotida, mashqqa, raqibiga, komandadoshlariga yoki biror kimsaga nisbatan bo‘lgan salbiy munosabatidan kelib chiqadigan va uni ifodalaydigan yoqimsiz hissiyot.
5. Affekt –(lat.affectus – ruhiy hayajon, chtiros) – affect, sportchida tez va kuchli paydo bo‘lib, shiddat bilan o‘tadigan qisqa muddatli emotsional holat. Mas., A. holatidagi sportchining ruhiyati keskin o‘zgaradi, ixtiyorsiz harakatlar paydo bo‘ladi, ong doirasi torayadi, xulqini nazorat qilish qobiliyati yo‘qoladi.