Kirish Kimyoviy reaksiyalar kinetik jihatdan molekulyarligi va tartibiga ko’ra tasniflanadi. Reaksiyaning molekulyarligi bir vaqtda to’qnashib, kimyoviy reaksiyaga kirishgan molekulalar soni bilan belgilanadi.
Reaksiyalar bu jihatdan bir molekulyar (monomolekulyar), ikki molekulyar (bimolekulyar), uch molekulyar (trimolekulyar) va shu kabi sinflarga bo’linadi.
Bir molekulyar reaksiyalar quyidagi
A → B + C + ... - sxema bilan ifodalanadi.
Masalan: gaz muhitida boradigan reaksiya: φ2 - 2 reaksiyaning tezligi v = -dc/dt = kc ga teng. K- reaksiyaning tezlik konstantasi bo’lib, sekund-1yoki minut-1 ga teng.
Bimolekulyar reaksiyalar deb, bir tur moddaning bir molekulasi bir vaqtning o’zida ikkinchi tur moddaning bir molekulasi bilan to’qnashuvi yoki bir turdagi moddaning ikki molekulasi o’zaro to’qnashishi natijasida sodir bo’ladigan reaksiyalarga aytiladi. Bimolekulyar reaksiyaning sxemasi:
A + B → C + D yoki A + A → B + C +... shaklida yoziladi. Vodorod yodidning ajralishi 2HJ→H2 + J2 misol bo’la oladi.
Bu reaksiyaning tezligi; dc/dt = KC1.C2. Agar C1 = Cl bo’lsa v = kC2 bo’ladi.
Bu yerda k ning o’lchami 13 m-1 t-1, bo’lib, l/mol.sek o’lchanadi.
Trimolekulyar reaksiyalarda bir vaqtda bir moddaning uch molekulasi to’qnash keladi.
A + B + C → D + E + F + … yoki 3A → B + C + D...
Bu reaksiyaning tezligi, dc/dt = kC1 C2 C3 C1 C2 C3 dastlabki 1 6m-1 t-1 bo’lib l2/mol2*sek da o’lchanadi.
2NO + H2 = N2O + H2O
Trimolekulyar reaksiyaga misol bo’la oladi.