Gorme orqani hisse Periferik hisseye aiddir: goz almasi
Yüklə 45,42 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Oftalm Gorme orqani 1.hisse Periferik hisseye aiddir: goz almasi (oculus bulbi),yardimci aparat( goz qapaq, ezele, goz yasi aparat) 2ci hisse Gorme yollari: sinir, carpaz, trakti ve 1cili gorme merkezi(gorme qabari balisi ,4tepeli cismin on tepecikleri,bayir dizebenzer cism) 3cu hisse Ali gorme merkezi (boyuk beyin qabiginda ense nahiyesinde mahmiz yariginda yerlesmisdir.) Goz almasi qurulusu Goz almasi(lat. oculus bulbi )orbitada goz yuvasinda yerlesir,yumsaq piy toxumasi ile ehate olunmusdur.Goz almasinin cekisi orta yasli shexslerde 7-8 qrama uygun gelir.Ekvator cevresi goz almasini on ve arxa hisselere bolur.Arxa hisse yuvanin icindedir. 2qutb ayird edilir.On qutb buynuz qisanin merkezinde yerlesir.Arxa qutb daxili qisa uzerinde, sari leke merkezinde,merkezi cuxurcuq nahiyesinde yerlesir. Goz almasi sara kureye benzeyir,bir qeder basiqliq hiss olunur.Tam kure seklini almir.Bu onun olculeri ile elaqedardir.Beleki,vertikal oxun uzunlugu 23.3,horizontal oxun uzunlugu ise 23.6mm e qederdir. Goz almasi 3 qisadan :xarici,damarli,torlu qisadan ,elece de, seffaf cismlerden(bullur,suseyebenzer cism)teskil olunur.Hemcinin gozde 2 kamera var:on ve arxa.
Xarici qisa fibroz qisa adlanir.2hisseden ibaretdir.Onde buynuz qisa ,arxada agli qisa(sklera).Buynuz qisanin skleraya kecdiyi yerde yarimseffaf hasiye emele gelir.Buna deyilir buynuz qisa limbi(limbus cornea)Limbin qalinligi 1mm-e qederdir. BUYNUZ QISA(CORNEA) Xarici qisanin 1/6 hissesini teskil edir.Normada steril parlaq seffaf guzgu qabiliyyetine malikdir.Merkezinde 4mm lik hisse daha sferikdir. optik zona adlanir(guclu suasindirma ve suakecirme xususiyyetine malikdir.)Periferiyaya dogru getdikce eyrilik radiusu deyisir.Vertikal oxu 10mm,horizontal oxu 11 mme qederdir.Qalinligi merkezde 0.4-0.6 mm e qeder ,periferiyada 0.8 1 mm-e catir Tam seffafdir.Qan damarlari yoxdur.Qidalanma 1 nece yolladir.1)On kamera mayesi hesabina,osmos diffuziya yolu ile 2)limb nahiyesinde perikorneal damarlar toru (on siliar damarlar teskil edir)ile qidalanir.Sethi daim goz yasi vezileri hesabina nemlenir.Buynuz qisa cox hessasdir.Eger uzerine yad cism duserse,bu gozu qiciqlandirir.Reflektor goz qapaqlari baglanir,gozden yas axir,buynuz qisa hissi sinirlerle olduqca zengindir.Innervasiyasi 3lu sinirin 1ci saxesinin goze mexsus shaxeleri.SHAxeler buynuz qisaya daxil olur,merkezine dogru gedir.Orta sinir kelefini emele getirir.Hemin kelefden ayrilan shaxeler hem epitel,hem de bowman qati altinda da elafe kelefleri teskil edir. Histoloji qurulusu 5 qatdan ibaretdir:Xaricden epitel qati,nazik arakesme seklinde Bowman qati(nazik huceyresiz homogen quruluslu),esas qat (stroma,parenxima adlanir),dessement qati,endotel qati(on kamera mayesine soykenir) Epitel qat: 5 6 qat yassi epitel huceyrelerinden teskil olunub.Bazal huceyreler silindrik qurulusludur.Epitel qati cox guclu regenerasiya qabiliyyetine malikdir. Bowman qati Nazik, huceyresiz,homogen qurulusludur STROMA
Nazik birlesdirici toxuma liflerinden teskil olunub.Onlarin cixintilari fibrin liflerden ibaretdir ,aralarinda mukoid madde var.O da buynuz qisanin seffafligini temin edir.Fibroblastlar,limfoid elementlere de rast gelmek olar. Dessement qati Nazik, huceyresiz ,homogen qurulusludur.Amma bu qatdan 2ciden ferqli olaraq regenerasiya qabiliyyeti var.Bowman da yox idi.Bir nov bariyer funksiyasi yerine yetirir.Daxilden irinli prosesin irelilemesinin qarsisini alir. ENDOTEL QATI On kamera meyesiyle temasdadir.1 qat yasti epitel huceyrelerinden teskil olunub.Regenerasiya yoxdur,bazal huceyreler prizmatik qurulusludur.Kataraktanin ekstraksiyasi zamani endotel qati zedelenmesin deye keratoprotektorlar tetbiq olunur.Viskoelastik madde.Gelecekde buynuz qisanin distrofiyalarina getirib cixarir,buynuz qisa bulanir,gorme qabiliyyeti itir.Zedelenirse berpa getmir,amma zededen sonra prizmatik huceyreler uzanib formasin deyisir. BUYNUZ QISANIN funksiyasi 1)Ortuk.
2)Seffaf cismdir(pencere rolunu oynayir.Optik muhitin birinci elementidir.Sua sindirma emsali 40 44 DPTR yaya beraberdir. Agli qisa (sklera) Birlesdirici toxumadan emele gelmisdir.Konsistensiyasi sertdi.On ve arxa hissesi var.Goz almasinin arxa qutbunde sklera o qeder naziklesir ki,xelbirebenzer delikler emele gelir uzerinde.Buradan gorme sinirinin lifleri xaric olur.Sonra gorme siniri etrafinda qalinlasir.1.1 1.2 mm e catir.Gozun ekvator nahiyesinde naziklesir 0.3 0.4 mm e catir.Ezeleler one dogru gedise malik olur.Veterlerin skleraya baglandigi yerde,sklera qalinlasir ve 0.6 mm e catir.Esasini stroma teskil edir.Uzeri episklera sehvesi ile ortuludur,daxilden ise sklerani qonur sehife teskil edir (piqment huceyrelerinden teskil olunub).Skleranin lifleri Ekvator meridional istiqametde yerlesir,kollagen liflere de rast gelmek olur.Sklerada qan damarlari cox azdir.Muayine zamani siliar damarlarin sklerani deldiyi yerde qan damarlarina rast gele bilerik .Hissi innervasiyasini 3lu sinirin 1ci shaxesi teskil edir.Episkleranin uzeri de goz almasinin selikli qisasiyla ortuludur.Yeni gozun konyuktivasi skleranin uzerini ortur ve limbe qeder davam edir.Skleraya pariltiliq verir. Funksiyasi 1)Konsistensiyasi sertdi deye goz almasina forma verir 2)Ortuk vezifesi gorur 2ci qisa Damarli qisa Tunica vaskulosa(damarli yol da adlanir)uvea(xarici qisa soyulsa,damarli qisa qara uzum gilesini xatirladir.) 3hisseden ibaretdir.Quzehli qisa(iris), kirpikli cism(korpus ciliaris) ,xususi damarli qisa(xorioidea) Quzehli qisa:Buynuz qisanin arxasinda saquli istiqametde asilmis bir perdedir. Sethi kele kotur,nahamar,relyefli quruluslu.Sethi hamarlashsa,patoloji prosesi gosterir.Merkezinde bebek yerlesir.(pupilla)Eslinde bosluqdur.Bosluq olduguna gore qara rengde nezere carpir.Diametri 1 mm den 8 mm e qeder deyisilir.Isiq sualarinin tesirinden daralir,qaranliqda genelir. Bebekden 1.5 mm arali disli cixinti yerlesir.Quzehli qisani 2 sethde bolur:bebeketrafi zona (pars pupillaris)kirpikli cism zonasi(pars ciliaris)Qalinligi 0.4 mm e catir periferiyaya dogru getdikce naziklesir 0.2 mm e catir.Quzehli qisa piqment huceyreleri ve qan damarlari ile olduqca zengindir. Piqment storamadaki piqment
huceyrelerinden,piqment qatindaki huceyrelerden asilidir.Umumiyyetle quzehli qisa on mezodermal,arxa ektodermal sehfelerden teskil olunur On mezodermal sehfeye aiddir:xarici hududi qat,dilatator,daxili hududi qati ile Arxa ektodermal sehfeye aiddir:piqmentli qat hansi ki,quzehli qisanin arxa sethini ehate edir, ozu de bebek etrafi boyunca bebek etrafi piqment hasiyesini teskil edir. Quzehli qisanin 2 ezelesi var,Bebeyi daraldan ve genelden ezele 1.Daraldan (m.sfinktor pupille)bebek etrafi zonada yerlesir.Innervasiya olunur parasimpatik,yeni gozun hereki siniri ile. 2.Genelden (m.dilatator pupille)quzehli qisanin arxa sethine yaxin radius boyunca yerlesir.Innervasiya olunur simpatik sinirle. Piqmentin miqdari ve xarakterinden asili olaraq,rengleri muxtelifdir. Qan damarlari adi halda gorunmur,cunki uzeri birlesdirici qisa ile ortuludur. Quzehli qisa ve kirpikli cism eyni menbeden qidalanirlar.Qidalanmalarinda Istirak edir:arxa uzun siliar arteriyalar(hansi ki,art.oftalmicanin shaxeleridir.)2 ededdir.Goz almasinin arxa qutbunde sklerani delerek goz almasina daxil olur.Supraxoriodal sahe ile one dogeu gelir.Elece de arxa uzun siliar art.dan basqa her iki hissenin qidalanmasinda on siliar art.da istirak edir.2-4 ededdie.Bunlarda limbden,limbusdan 2 3 mm arxada sklerani delerek goz almasina daxil olur. Her iki damar destesi quzehli qisa ve kirpikli cism serheddinde damar shaxeleri anastamozlasir.Ve boyuk arterial qovsu teskil edir.(Sirkulus arteriozis iridit mayor )Burdan da ayrilan shaxeler yonelir hem quzehli qisa,hem de kirpikli cism sethine .Quzehli qisanin sethine yonelen damar shaxeleri disli cixinti nahiyesinde kicik arteriyalar anastomozlasaraq 2ci arterial qovsu -kicik arterial qovsu (sirkulus arteriozus iridis minor)teskil edirler. Quzehli qisanin vertikal oxunun uzunlugu 12,horizontal oxunun uxunlugu 12,5 mm e qederdir. Quzehli qisanin funksiyasi 1.Diafragma vezifesi gorur(bebek ezeleleri sayesinde goze dusen sualar tenzimlenir.) 2.sethi kele kotur nahamar qurulus onun dinamik proseslerde,yeni maye dovraninda istirakini temin edir. 3.dolayi yolla goze reng verir. Quzehli qisanin davamini kirpikli cism teskil edir.Corpus ciliaris eni 6 mme qederdir.Quzehli ve xovlu qisa arasinda yerlesib,ara zencir rolunu ifa edir.Sanki qa0ali helqedir.Kirpikli cism ozu 2 hisseden ibaretdir:on ve arxa hisse On hisse qabariq 3bucaq seklindedir.Pars pulicata.Yerlesir: kirpikli ezele.Ezele lifleri 3 istiqametde yerlesir.Muller lifleri (helqevi),Ivanov ezelesi(radial),Brukke (meridional).70 e qeder kirpikli cixintilar da var.PROSESsus siliaris.Bulluru her terefden ehate edir ve tac emele getirir.(Corona ciliaris.) Arxa hissesi yastilasir.(Pars plana).Piqment huceyreleri ve qan damarlari yerlesir. On mezodermal sehfeye aiddir: supraxoriideya,ezele qat,kirpikli cixintilar,bazal membran(buruq membrani da deyilir).arxa neyroekrodermal iki qat piqmentli ve piqmentsiz epitel huceyrelerden teskil olunub. Qalinligi 3sekilli hissede 1mm e catir ,arxaya dogru getdikce naziklesir 0.8 mm e catir.Kirpikli cismin qidalanmasinda arxa uzun siliar arteriyalar ve on siliar art lar istirak edir.Hissi sinirlerle olduqca zengindi.Iridosillit varsa,xestede siddetli agrilar bas verir.Simpatik ve parasimpatik innervasiya moccuddur.Muller lifleri parasimpatik,ivanov simpatik,brukke hem simpatik,hem de parasimpatik innervasiya olunur. Funksiyasi 1.On hissesinde kirpikli ezele sayesinde akomodasiya aktinda istirak edir. 2.Maye dovraninda aktiv istirak edir(kirpikli cixintilarla maye ifraz olunur,arxa kameraya toplanir ve dovran edir) 3.Bulluru sin baglari ile veziyyetde saxlayir Xovlu qisa. Kirpikli cismin davamidir.Xorioidea adlanir.Xususi damarli qisa piqment huceyreleri ve qan damarlari ile olduqca zengindir.Qalinligi 0.4 0.6 mm arasinda tereddur edir.Piqment huceyreleri ve qan damarlari ile olduqca zengindir.Xaricden daxile dogru 5 qatdan teskil olunub:1.supraxorioideya 2.iri boy damarlar
qati 3.orta boy damarlar qati 4.kicik kapilyarlar qati 5.suseyebenzer sefhe 1ci 5 6 laydan ibaretdir xromotoforlarin cixintilarindan ibaretdir 2ci Haller qatidir.4burulgan venadan teskil olunub 3cu Zatler qati.Arterial damarlardan teskil olunub 4cu xoriokapilyar 5ci suseyebenzer Qidalanmasi arxa qisa siliar art.lar.6 8 ededdir.Goz almasinin arxa qutbunde sklerani delerek daxil olur,xirda shaxelere ayrilir. Hissi sinir yoxdur.Agri yoxdu.Damar divarinda ancaq vazonotor sinirler var Funksiya 1.tor qisayla six temasdadir.qaranliq kamera yaradir tor qisada xeyalin aydin alinmasi ucun serait. 2.qidalanmada muhum rol oynayir. 3.energetik resusrdur.gorme maddesinin berpasi 3cu qisa tor qisa Retina yuksek derece dif. Olunmus sinir huceyrelerinden teskil olunub.2hisseden teskil olunub:quzehli qisa ve kirpikli cismin daxili sethini orten kor hisse.Amma xovlu qisanin daxili sethini orten hisse optiki feal hissedir.Koru optikiden ayiran disli xettdir.(ora serrata) Ora serrata onde,arxada gorme siniri cixdigi yerde torlu qisa xovlu qisaya birlesir.Qalan hisse tezyiq hesabina sabitliyini qoruyur.Tor qisa cox muteherrikdir. Optiki feal hisse 10qat. Piqmentli Klbaciqlar Cubuqcuqlar Xarici hududi Xarici nuve Xarici kelef Daxili nuve Daxili kelef Qanqliohuceyreler sinir Daxili hududi qat Kor hisse 2 qat. 3neyronu var. 1ci kolbaciq(merkez)gunduz gorme,reng duygusu 8milyon,cubuqcuqdan(periferiya)140 milyon teskil olunub. 2ci ikiqutblu bipolyar huceyreler 3cu qanqlion huceyreler diger uzun cixinti sinir lifleri qatini teskil edir. Qidalanmasi:optik feal hisse daxilden qidalanair tor qisanin merkezi art.hesabina Oftalmikanin shaxesidir.Goz almasindan 10-12 mm arxada gorme sinirine daxil olur ve shaxelere ayrilir.Tor qisanin merkezi venasi ise xaric olur Tor qisanin merkezinde sari leke nagiyesi yerlesir.Macula lutea.Horizontal ovaldir.Fovea ccentralis yerlesir.Saari lekeden 3 4 millimetr iceride gorme siniri memeciyi ve yaxud da gorme siniri diski yerlesir.Qalinligi ekvatorda 0.1 mm e catir,disk etrafinda 0.4 mm sari leke nahiyesin 0.05-0.1 mm e catir.Hissi sinir yoxdu. Seffaf cismler Bullur lens kristallina)ikiterefi qabariq merciye benzeyir.Arxa one nisbeten qabariqdir.Sarimtraq seffafliq nezere carpir.Elastikidir.On arxa qutbu birlesdiren xette bullurun oxu deyilir.3.5 mme Quzehli qisanin arxasinda,suseyebenzer cismin onunde fossa patillaris adlanan cuxurcuqda yerlesir.Bulluru sin baglari saxlayir.1terefden bullurun kenarina,diger terefden cixintilar arasi saheye baglanir.Bulkurun kenari ekvatoru adlanir.Sethi kapsulayla ortulur.Nuve merkezde yerlesir.Nuve kapsula arasi hisse qabiq hisse adlanir.Usaq yasda nuve yoxdur deye konsistensiya yumsaqdir.25 yasda emele gelir 40-45 yasda tamam olur.Yasa dolduqca bullur sertlesir.On kapsulanin ic sethi 1 qat kubsekilli epitel huceyreleri ile ortuludur.Bullur histoloji olaraq bullur kapsulu,kapsula epiteli,kapsula lifinden teskil olunur. Bullur ektodermal cismdir daim inkisafdadir.Kubsekilli huceyreler kohne lifleri merkeze dogru iteleyir ve nuvenin emele gelmesine sebeb olur.Bullurda qan damarlari sinir yoxdu.64 65 faiz su,34 35 faiz zulala.Alfa beta kristallin,albumin zulali Albumin albinoudi hell olmayan sulfat fodfat demir manqan mis cink qlutation asparfin tursusu movcuddur. Sua sindirma emsali 12 20 dptr arasindadir.Bullur
elastikidir.Sin baglariyla herekete gelir.Qismen de filter rolunu oynayir. Suseyebenzer cism Qisalarin icerisini doldurur.Korpus vitreus adlanir.hecmi 4ml e qederdir.Kolloid helmesik sheklindedir.Nazik zarla ehate olunub.Onu ehate eden zar regenerasiya qabiliyyetine malik deyil. On hissesinde cuxurcuq yerlesir orada bullur yerlesir. 98 faiz su,vitrozun mutsin zulallari,fibriller var(kolloid sekil alir bunlara gore) Embrional dovrde art.hialaidea qidalandirir.Gorme sinir diskinden baslayaraq bullurun arxa kapsuluna qeder uzanir.Anadan olmasina az qalmis arteria mehv olur,o kanal sadece qalir.Iltihaba serait yaranir.Bir nece noqtede bitisme yerleri var.1)Onde ora serrata yaxinliginda kirpikli epitelle birlesir.2)Bullurun Arxa qutbu ile ,arxa qutbunde gorme siniri diski nahiyesinde de bitisir. Funksiyalaei Sua kecirme sindirma zeif(1- 2Dptr) Goze forma verir On kamera ,buynuz quzehli qisa arasinda yerlesir.Merkezde 3 3.5 periferiyaya dogru getdikce yassilar Quzehli kirpikli cism. Bullur arasinda darisqal sahede yerlesir.On arxa kamera bebekle elaqelenir Terkibi seffaf 98 faiz zulal na askorbin tursusu.
Seffaf cism qidalanmasi, Suasindirma Gozdaxili tezyiq tenzimlenmesi Son dəyişdirilmiş: 11:35 Yüklə 45,42 Kb. Dostları ilə paylaş:
|