Grodno davlat qishlogiy universiteti

Savol 2. Belarus Respublikasining tashqi iqtisodiy faoliyati. Belorussiya Respublikasining barqaror rivojlanish yo'lida oldinga siljishi, birinchi navbatda, uning tashqi dunyo bilan aloqalarini sifat jihatidan kengaytirishga bog'liq. Bu moddiy ishlab chiqarishning eng muhim tarmoqlari va xizmat ko'rsatish sohasining tashqi bozorga yo'naltirilganligi va Belarus xomashyo bozorining importga sezilarli darajada bog'liqligi bilan bog'liq. Tashqi iqtisodiy faoliyatni amalga oshiruvchi asosiy respublika davlat organi Tashqi ishlar vazirligidir.
Sovet Ittifoqi davrida Belarus barcha ittifoq respublikalaridan ajralib turardi, u ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish bo'yicha eng yaxshilaridan edi. SSSR hududining 0,9 foizini egallab, Ittifoq aholisining 3,5 foizini, ishlab chiqarish fondlarining 3,5 foizini egallagan Belarus SSSR yalpi ichki mahsulotining 4 foizini, Sovet sanoat mahsulotlarining 4,5 foizini va qishloq xo'jaligi mahsulotlarining 5,5 foizini ishlab chiqardi. SSSR parchalanganidan keyin Belarus o'z ko'rsatkichlarini keskin pasaytirdi va ko'plab muammolarga duch keldi - inflyatsiya, ishsizlik, turmush darajasining pasayishi va boshqalar. Ko'p o'n yilliklar davomida Belarus Respublikasining xalqaro mehnat taqsimotidagi o'rni SSSR mavjud bo'lgan, iqtisodiyot yopiq tizim bo'lgan davrda shakllangan milliy iqtisodiyotning mavjud tuzilmasining o'ziga xos xususiyatlari bilan belgilanadi. sanoat majmuasining texnologik qoloqligi va ichki bozor ehtiyojlariga e'tibor qaratilishi bilan birga edi.
Belarus Respublikasi mashinasozlik va metallga ishlov berish, kimyo, yogʻochsozlik, yengil va oziq-ovqat sanoati, qishloq xoʻjaligiga ixtisoslashgan. Mamlakatimiz javdar (4-oʻrin), kaliyli oʻgʻitlar (4-oʻrin), mineral oʻgʻitlar (7-oʻrin), traktor (7-oʻrin), kartoshka (8-oʻrin) yetishtirish boʻyicha dunyoda yetakchi oʻntalikdan joy oldi.
Belarus Respublikasining tashqi iqtisodiy faoliyatining eng rivojlangan shakli xalqaro savdo hisoblanadi. SSSR parchalanganidan keyin Belarus Respublikasi savdosida, uning geografik va tovar tuzilishida jiddiy o'zgarishlar yuz berdi. Belorussiya dunyoning 170 mamlakati bilan savdo qiladi, ammo asosiy savdo hamkorlari Rossiya - umumiy savdo aylanmasining 60%, Ukraina - 7%. MDHdan tashqari mamlakatlardan - Germaniya - 5%, Polsha - 2,5%, Litva - 2%, AQSh - 1,5%. Belarus eksportining asosini kaliyli o'g'itlar, kimyoviy tolalar va iplar, traktorlar va yuk mashinalari, zig'ir tolasi, yog'och va maishiy texnika tashkil etadi. Belarus importida neft, tabiiy gaz, elektr energiyasi, qora metallar, don, o'simlik moylari va shakar ustunlik qiladi. Belorussiya tashqi savdo siyosatining muhim tarkibiy qismi turizmni, xizmat ko'rsatish sohasini rivojlantirish, yuqori texnologiyali ishlab chiqarishlarni yaratish va to'g'ridan-to'g'ri xorijiy investitsiyalar uchun qulay muhit yaratish bo'lishi kerak.
Belarus MDH doirasida iqtisodiy aloqalarni tiklash va integratsiya jarayonlarini chuqurlashtirishning faol tarafdori hisoblanadi. Eng yaqin iqtisodiy aloqalar Rossiya va Belarus o'rtasida. Belorussiyaning Rossiya bilan yaqin aloqalarga yo'naltirilganligi ham ushbu yo'nalishda yaqin ilmiy va ishlab chiqarish hamkorlik zarurligini oldindan belgilab berdi. Har ikki davlatda yagona ilmiy-texnik makon yaratish bo‘yicha davlat dasturlari ishlab chiqilgan bo‘lib, yagona patent tizimini yaratish bo‘yicha ishlar olib borilmoqda. Ishlab chiqarish kooperativ aloqalari ham tiklanmoqda. Belarus traktorlari, avtomobillari, avtobuslari, trolleybuslari, dastgohlari Belarus-Rossiya qo'shma ishlab chiqarish mahsulotidir. Elektrotexnika, transport mashinasozligi, neft-kimyo ishlab chiqarish, qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarish va qayta ishlash (BelRusAvto, Formash, Interagroinvest) sohalarida davlatlararo moliya-sanoat guruhlari tashkil etilmoqda. To'g'ridan-to'g'ri xorijiy investitsiyalar hajmi bo'yicha Belarus iqtisodiyoti o'tish davridagi mamlakatlar orasida oxirgi uchlikda. Asosiy investor davlatlar Gollandiya, Germaniya, AQSh va Polshadir. Investitsiyalarning eng katta hajmi sanoatga – 65%, savdoga – 16%, qishloq xoʻjaligiga – 1% toʻgʻri keladi. Belorussiyaga tashqi migratsiya keng ko'lamli hodisa emas. Umuman olganda, mamlakatimiz asosan etnik xarakterga ega bo'lgan ro'yxatga olingan mehnat immigratsiyasining kichik hajmi bilan ajralib turadi. Immigrantlar sonining kamayishi va emigrantlar sonining ko'payishi tendentsiyasi mavjud. Asosan (95% hollarda) belaruslar chet elda asosan jismoniy mehnatdan foydalanish bilan bog'liq ishlarga jalb qilinadi. An'anaga ko'ra, Belarusiya fuqarolari ko'chib yuradigan davlatlar Isroil, AQSh, Kanada, Germaniya, Polsha, Rossiya va boshqalar.
Belarus Respublikasining jahon hamjamiyatiga integratsiyalashuvini chuqurlashtirish strategik vazifadir. Belorussiya tashqi iqtisodiy siyosatining asosiy maqsadi ilmiy-texnikaviy taraqqiyotni amalga oshirish orqali aholining hayot darajasi va sifatini oshirish uchun mamlakatning raqobatdosh ustunliklaridan foydalanishga asoslangan xalqaro mehnat taqsimotida samarali ishtirok etish, iqtisodiyot va ijtimoiy sohani rivojlantirish. Kelgusi davr uchun eng muhim vazifalar :

• 
  norma va tamoyillarga muvofiqlashtirish ;
  
• 
  xorijiy investitsiyalarni jalb etish va ulardan samarali foydalanishning huquqiy shartlarini, mexanizmlarini takomillashtirish;
  
• 
  zamonaviy texnik g‘oyalar va yechimlardan foydalanish asosida mahsulotlarning resurs, energiya va moddiy sarfini kamaytirish;
  
• 
  eksport mahsulotini sertifikatlashtirish va sifatini joriy etish;
  
• 
  milliy ishlab chiqaruvchilarning global sharoitdagi o‘zgarishlardan xabardorlik darajasini oshirish;
  
• 
  import xaridlarini ratsionalizatsiya qilish va import o‘rnini bosuvchi ekologik toza ishlab chiqarishlarni rivojlantirish.