Guliston davlat universiteti Pedagogika fakulteti “BTva sti” yo’nalishi 42. 17-guruh talabasi Halimova Mahbubaning ona tili fanidan tayyorlagan taqdimoti

E unlisi:
so'z va bo'g'in boshida kengroq (erkin, ekin, eslamoq
kabi), bo'g'in ichida bir oz torroq (kecha, beda, tekin, sekinkabi) talaffuz
qilinadi.
A unlisi:

• sayoz til orqa k, g undoshlari bilan yonma-yon kelganda

yumshoq va ingichka unli tarzida (kam, katta, gap, gat, gazlama, kayfiyat
kabi),
2.chuqur til orqa q, g \ x undoshlari bilan yondosh qo'llanganda esa
yo'g'on unli tarzida (qalam, qarg'a, qasida, g'am, g'alvir, xalq, xabar, xat
kabi) talaffuz etiladi.

i

О unlisi:
1) quyi keng, kuchsiz lablangan unli tarzida talaffuz qilinadi:
tosh, bahor, somon, shamol kabi. Shevalarda va jonli tilda bu unlining
urg'usiz bo'g'inda «a»ga yaqin talaffuz qilinish hollari ham uchraydi: samon,
davonkabi, ammo bu hoi adabiy talaffuz (orfoepik me’yor) hisoblanmaydi;
2) sayoz til orqa k, g undoshlaridan so'ng yumshoq, chuqur til orqa q,g',x
undoshlaridan so'ng esa yo'g'on unli tarzida talaffuz qilinadi.

1

Undosh tovushlar orfoepiyasi
1) b, d jarangli undoshlari so'z oxirida jarangsiz p,t tarzida talaffuz etiladi, bu hoi o'zbek adabiy talaffuzi uchun me'yor hisoblanadi: kitob kitop, borib borip, yozib yozip, savod savot, obod obot kabi;

• b, d undoshlari jarangsiz undoshlar bilan yonma-yon qo'llanganda assimilatsiyaga uchrab, p, t holida talaffuz etiladi, bu hoi ham adabiy talaffuz me'yori hisoblanadi: ibtidoiy> iptidoiy, ketdi ketti

3) j, z undoshlarining
jarangsiz undoshlar ta'sirida sh, s deb talaffuz etilishi ham adabiy til uchun me’yordir: ijtimoiy ishtimoiy, mazkur maskurkabi;
4) b, q undoshlarining