Guliston davlat universiteti pedagogika va psixologiya kafedrasi oila pedagogikasi

Oilada bolalarni mehnatsevarlik va estetik ruhda tarbiyalash.
Oila 
tarbiyasining muhim yo’nalishlaridan biri – oilada farzandlarni mehnatga o’rgatish, 
ularda mehnatsevarlik xislatini tarbiyalashga erishish sanaladi. Ota-onalar va 
oilaning katta yoshli a’zolari tomonidan oila sharoitida tashkil etiladigan mehnat 
tarbiyasi mehnatga, mehnat faoliyati natijalariga ijobiy munosabatni shakllantira 
olishi lozim. Oilada mehnat tarbiyasini tashkil etishda ota-onalar quyidagi 
vazifalarning ijobiy hal etishga e’tibor qaratishlari kerak:
1)
tushuntirish, suhbat orqali bolalarga mehnat, uning ahamiyati va mohiyatini 
anglatish;
2)
shaxsiy namuna ko’rsatish, shuningdek, atrofdagilarning ibrati asosida 
bolalarda mehnat qilishga nisbatan ijobiy munosabatni shakllantirish; 
3)
bolalarda o’qish ham mehnat ekanligi to’g’risidagi tushunchani hosil qilish; 
4)
turli o’quv qurollari, kichik yoshli bolalar uchun rangli, o’smir va o’spirinlar 
uchun esa ularning yoshiga mos ertak, qissa, sarguzasht kitoblarni sovg’a qilish 
orqali bolalarning o’qishga bo’lgan qiziqishlarini rivojlantirish;
5)
farzandlar bilan birgalikda mehnat qilish, uy xo’jaligini yuritish, uy-ro’zg’or 
ishlarini bajarish asosida bolalarda amaliy mehnat ko’nikmalarini shakllantirish; 
6)
“ustoz-shogird” an’anasiga ko’ra farzandlarning turli hunar sirlaridan voqif 
bo’lishiga erishish, shuningdek, qiziqishlari asosida ularni bo’lajak kasbiy 
faoliyatga tayyorlash; 
7)
mehnat va iqtisodiy tarbiyani umumlashtirish asosida bolalarni oila 
sharoitida mehnatsevarlik va tejamkorlikka o’rgatish.
78
Педагогика назарияси ва тарихи. Педагогика назарияси. 1-қисм / Олий таълим муассасалари учун дарслик. 
М.Х.Тохтаходжаеванинг умумий таҳрири остида. М.Х.Тохтаходжаева ва б. – Тошкент: “Iqtisod-moliya”, 
2007. – 301-302-бетлар. 

---

96 
Mehnat shaxsning jismoniy jihatdan sog’lom, baquvvat, mustahkam xarakter va 
qat’iy iroda egasi bo’lishi uchun sharoit yaratish bilan birga unda ma’naviy-
axloqiy, aqliy sifatlarni ham tarbiyalaydi. Buning mohiyati shundaki, birinchidan, 
shaxs o’zi mehnat qilgandagina o’zgalarning mehnatini, ular mehnati hisobidan 
yaratilgan ne’matlarni qadrlaydi, ikkinchidan, mehnat qilar ekan, u qanday yo’l 
tutsa, vaqt sarfini qisqartish, ish sifatin oshirishga muvaffaq bo’lishni, mahsulot 
tayyorlayotganda esa uning shakli, rangini o’zgartirishga yangicha yondashishni, 
atrofdagilarga chiroyli ko’rinishda taqdim etish haqida fikrlaydi. Fikrlash jarayoni 
esa shaxsning “aqlini charxlaydi”, bolalarni “ishni rejali olib borish, vaqtdan 
unumli foydalanish, tejamkor bo’lish”
79
ga o’rgatadi.
Ota-onalar mehnatning bola shaxsini shakllantirishdagi ahamiyatini yuqori 
baholash bilan birga oila muhitida ularni mehnatga jalb etishda muayyan shartlarni 
ham yodda tutishlari zarur. “Bolalar tomonidan bajariladigan oilaviy yumushlar 
ularning jismoniy va aqliy kamoloti darajasidan ortiq bo’lmasligi, ularning tezda 
toliqishlari yoki mayib bo’lishlariga sabab bo’lmasligi lozim. Bolalar zimmasiga 
ularning yoshi, rivojlanish darajasi, jismoniy quvvatiga muvofiq yumushlarning 
taqsimlab berilishi, berilgan topshiriqlarning bajarilishi va ularning sifatini kattalar 
tomonidan nazorat qilib turish, bajarilgan topshiriqlarning haqqoniy bahosiga ega 
bo’lgan havasini oshiradi, unda o’z kuchiga bo’lgan ishonchni yuzaga keltiradi”
80
. 
Oila muhiti farzandlarni