Guliston davlat universiteti pedagogika va psixologiya kafedrasi oila pedagogikasi

 
Oilada ekologik va huquqiy tarbiyani yo’lga qo’yish.
Oilada, shuningdek, 
ekologik tarbiyani tashkil etish ham muhim ahamiyatga ega. Ota-onalar bolalarni 
yoshlikdan tabiat bilan ijobiy munosabatda bo’lishga o’rgatib borishlari, ularda 
“inson tabiatning bir qismi, shu sababli tabiatga etkazilgan har qanday zarar uning 
o’ziga falokat olib keladi” degan tushunchani singdirib borishlari kerak. Oilada 
tashkil etilayotgan ekologik tarbiya bolalarda atrof-muhitga, xususan, tabiatga 
nisbatan ijobiy, mas’uliyatli munosabatni shakllantirish bilan birga ularda estetik 
didning o’sishini ham ta’minlaydi. Binobarin, tabiatning o’zi eng go’zal, eng 
mukammal asaridir. Bolalar tabiat go’zalliklaridan bahra olar ekanlar, o’zlarini 
uning bir bo’lagi, shu sababli uni asrab-avaylashga mas’ul ekanliklarini chuqur 
anglab etadilar. Shuningdek, “oila muhitida tashkil etilayotgan hovli sahnini 
supirib-sidirish, gulzorlarni tashkil etish, ko’chatlarni o’tkazish va ularni parvarish 
qilish, maishiy chiqindilarni bartaraf etishga nisbatan ehtiyotkorona munosabatda 
bo’lish kabi harakatlar bolalarda tabiatni asrashga nisbatan mas’ullik tuyg’usini 
shakllantiradi”
84
. 
O’zbekistonda huquqiy davlat va fuqarolik jamiyati barpo etilayotgan mavjud 
sharoitda yoshlarning huquqiy bilim va madaniyatga ega bo’lishlari alohida 
ahamiyatga ega. Shu sababli ta’lim muassasalari bilan bir qatorda oila ham 
yoshlarning huquqiy bilim va madaniyatga ega bo’lishlarini ta’minlash uchun 
mas’uldir. Oilada bolalarni farzand, ijtimoiy munosabatlar ishtirokchisi hamda 
iste’molchi sifatidagi huquq va burchlari bilan yaqindan tanishtirish maqsadga 
muvofiqdir. Chunki shaxsning aynan shu kabi ijtimoiy maqomlari ijtimoiy 
munosabatlar jarayonida ular tomonidan burchlarining bajarilishi, huquqlaridan 
83
Тарбия / ота-оналар ва мураббийлар учун энциклопедия. Тузувчи: М.Н.Аминов. Масъул муҳар. 
А.Мажидов. – Тошкент: “Ўзбекистон миллий энциклопедияси” Давлат илмий нашриёти, 2010. – 141-бет. 
84
Тохтаходжаева М.Х. ва бошқалар. Педагогика назарияси / Олий таълим муассасалари учун дарслик. – 
Тошкент: “Moliya-iqtisod”, 2010. – 302-бет. 

---

99 
o’rinli foydalanish, ayrim hollarda esa huquqlari poymal etilishining oldini olish 
imkonini beradi.
Oilada tashkil etiladigan huquqiy tarbiya farzandlarda “intizomlilikni, o’z xatti-
harakatlari uchun javob bera olish qobiliyatini tarbiyalashdan boshlanadi”. 
Huquqiy tarbiyaning samaradorligi farzandlarda jamiyatda amal qilayotgan 
qonunlarning ahamiyatini to’g’ri tushunish, ularning hayotdagi rolini oqilona 
baholash, atrofdagilarning huquqlarini hurmat qilish, o’z huquq va burchlarini 
etarli darajada anglash, burchlarni vijdonan ado etish, shaxsiy huquqlarini 
himoyalash kabi ko’nikma-malakalarning shakllanganligi bilan belgilanadi.