Gulli o’simliklarning muhofaza etiladigan turlari haqida Gulli o’simliklarga abiotik va biotik omillar tasiri Gulli osimliklarning introduksiyasi

FOYDALANILGAN ADABIYOТLAR

 

1.      Karimov I.A.  «O’zbekiston XXI asr bo’sag’asida: xavfsizlikka tahdid        barqarorlik shartlari». T. 1996 yil

2. Barkamol avlod – O’zbekiston taraqqiyotining poydevori (O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.Karimovning Oliy Majlis IX sessiyasida so’zlagan nutqi). Toshkent, «Sharq». 1998 yil.

3.   Karimov I.A. Uzluksiz ta’limda sifat monitoringi. Jamiyat va 

      boshqaruv.  2001 yil №3 

4.  Burigin V.A. va b. Botanika va osimliklar fiz. O’qituvchi.T.1972 yil

5.   Nabiyev M. va boshqalar. Qiziqarli Botanika. O’zbekiston. T., 1975 yil.

6.    Малкина Л.Г. Atrof tabiat bilan tanishtirish. «O’qituvchi». 1987 yil

7.    Mustaqimov G. O’simliklar fiziologiyasi.(Amaliy mash.) T.1990 yil

8.    Habibov Z.,  Jabborov M.,   Sheraliyev M. Tabiatshunoslik. T., 1990

9.    Haydarov Q,  H.Haydarov. Tabiatshunoslik asoslaridan labaratoriya

        mashg’ulotlari.  T.,  1990

                

                                                              Tojik kovragi (Ferula tadshikorum Pimenov)

Endilikda, tojik kovragi tabiiy populyatsiyalarini saqlab qolish va qayta tiklash uchun:

- o‘simlik tabiiy populyatsiyalaridan uning shirasini yig‘ib olishga yo‘l qo‘ymaslik (bu o‘simlik populyatsiyalarining qayta tiklanishiga zamin yaratadi);

- o‘simlikni keng masshtabli sun’iy plantatsiyalarini tashkil etish;

- sun’iy plantatsiyalarni tashkil etishda o‘simlik tabiiy populyatsiyalaridan foydalanish, ya’ni populyatsiyalarga zarar yetkazmagan holda o‘simlik urug‘larini yig‘ib olish;

- o‘simlikni tabiiy populyatsiyalaridan foydalanishda qat’iy nazoratga yo‘lga qo‘yish;

- o‘z navbatida, tegishli tashkilotlar tomonidan tabiiy populyatsiyalarni muhofaza qilishni qat’iy chora-tadbirlar rejasi asosida amalga oshirishni yo‘lga qo‘yish zarur.

Ma’lumot o‘rnida ta’kidlash joizki, O’zR FA Botanika instituti tomonidan dorivor va xo‘jalik ahamiyatiga ega bo‘lgan o‘simliklarning tabiiy zahiralarini o‘rganishga qaratilgan maxsus tadqiqotlar natijalariga ko‘ra, tabiatdan foydalanuvchilar tomonidan o‘simlik xomashyosi rejasiz va nazoratsiz yig‘ib olinishi natijasida sassiq kovrak (Ferula foetida L.), qizilmiya (Glycyrrhiza glabra L.), Samarqand o‘lmaso‘ti (Helichrysum maracandicum Popov ex Kirp.) kabilarning ham tabiiy populyatsiyalarining keskin qisqarib ketganligi va zahiralari deyarli qolmaganligi aniqlandi. Bu esa mazkur o‘simliklarning ham tojik kovragi qatorida O‘zbekiston Respublikasi “Qizil kitobi”ning navbatdagi nashriga tavsiya etilishiga sabab bo‘lmoqda.