Guruh rahbari oila va jamoa bilan olib borgan faoliyati

Ota-onalar bilan ishlashning shakl va metodlari.

Guruh rahbari ota-onalar bilan ish olib borishda ishlashning xilma-xil shakl va metodlaridan foydalanishi lozim. Ota-onalar bilan ishlashga shaxsiy ishlar jamoa bilan birgalikda olib borilsa maqsadga muvofiq bo’ladi. Biz quyida ota- onalar bilan ishlashning asosiy shakllari bilan tanishib chiqamiz :

1. 
   Talabalarning uylariga borish – bu oila bilan aloqa qilishning eng samarali shakllaridan biridir. Bunda guruh rahbari talabaning ota-onasi, uning yashash sharoiti, moddiy imkoniyatlari bilan tanishishga imkon topadi.
   

1. 
   Ota-onalarni o’quv yurtiga chaqirish. Bundan maqsad, faqatgina talabalarning xulqi, savodliligi va boshqa xususiyatlari bilan ota-onani tanishtirish emas, balki shu bilan birgalikda ota-onalarga pedagogik va ruhiy maslahatlar berib, ularga talabani oilada tarbiyalashlariga yordam ham qilishdir.
   

2. 
   Ota-onalar bilan ishlash. Bu esa talabaga chaqiriqlar yoki maxsus da’vatnomalar orqali amalga oshiriladi.
   
3. 
   Ota-onalar guruh majlisini o’tkazish. Bu shakldagi aloqa maxsus ish rejasi orqali amalga oshiriladi.
   
4. 
   Ota-onalarni maxsus pedagogik va psixologik bilimlar bilan qurollantirish maqsadida ular bilan suhbat va ma’ruzalar o’tkaziladi.
   
5. 
   Savol-javoblar kechasi. Ishning bu shakli guruh talabalarning xususiyati, xarakterini yaxshiroq o’zlashtirish imkonini beradi.
   
6. 
   Ota-onalarning tarbiya borasidagi ilg’or tajribalar bilan fikr almashish, o’rtoqlashish. Bu narsa quyidagi mavzuda bo’lishi mumkin:
   

1. 
   yoshlarni qanday qilib mehnatga tayyorlash mumkin?
   

1. 
   talabaning kundalik rejimi haqida.
   

v) “Ota-onalarning obro’si” haqida, “Oilada yoshlarga axloqiy tarbiya berish” va hokazolar to’g’risida anjumanlar o’tkazish.

7. 
   O’quv yurti qoshida ota-onalar universitetlarini tashkil etish va bu universitetlardan tizimli ish olib borish:
   

1. 
   ota-onalarni tarbiya sohasidagi adabiyotlar bilan tanishtirish.
   

1. 
   “Ota-onalar, sizlar uchun” degan mavzuda og’zaki jurnal.
   

v) faol ota-onalarning tarbiyaviy ish tajribalari bilan boshqa guruh rahbarlarini tanishtirish kabi ishlar olib borilishi lozim.
Guruh rahbarining ota-onalar bilan olib boradigan ishlari g’oyat keng, ko’p qirrali bo’lib, bu ishlar faqat guruh va o’quv yurti miqyosi bilan cheklanmaydi, aksincha turar joylardagi va talabaning ota-onasi ishlab turgan korxonadagi jamoatchilik bilan ham yaqin aloqada bo’lishni taqozo etadi.
Bizning yosh avlod xalkimizniig inkilobiy, mehnat, jangovar an’analarini uzlashtirib, uziga katta avlodning eng yaxshi fazilatlarini — goyaviy e’tikod va matonatni, Vatanga muxabbatni, uning ikgisodiy, siyosiy va jangovar kudratini mustahkamlashda ishtirok etishga intilishni singdiribgina uz bobolari va otalari ishini davom ettira va kupaytira oladi. Bu ishda ota-onalar ayniksa muhim urin tutishlari kerak.¹
Buni barcha guruh raxbarlari nazarda tutishlari muximdir, Bunda shaxsning huquqiy yetukligi shaxs ijtimoiylashuvining maxsuli ekanligini har bir oilaga tushuntirish goyat muximdir. Oila shaxs uchun uning ijtimoiylashuv jaraeni ruy beradigan, uning a hloki, duiyokarashi asoslari va hokazolar tarkib topadigan dastlabki va ni hoyatda mu him a hamiyatga ega bulgan jamoadir.
Oila boshka tarbiyaviy muassasalardan farkli pavishda odamning butun hayoti davomida uning barcha tomonlariga, kirralariga ta’sir kursatishga kodirdir va odatda ta’sir kursatadi. Oila tarbiya vazifasining bu ulkap mikyosi uning mafkuraviy va psixologik ta’sir kursatiishning chukur uziga hosligi bilan uygunlashib ketadi. Bu esa uni oliy darajada ta’sirchan kilibgina kolmay, shu bilan birga sha hsni shakllantirish jarayonining zarur buginiga ham aylantiradi.
Oilaning yuksak tarbiyaviy imkoniyati shaxslar va ota-onalarning uziga hos hususiyatlari: kon-karindoshligi, muhabbati, yakinligi, ishonchi, burch hissi, obruliligi va hokazolar bilan ta’minlanadi. Uz farzandining barcha zaif va kuchli tomonlarini yurgakdagi chogidan biladigan, uning kalbidagi eng kichik harakatni ham sezadigan va tushunadigan, unga ta’sir etishni biladigan onadan va otadan ya hshirok. kim ham ularni ezgulikka, mehnatsevarlikka, dustlikka, muhabbatga urgata oladi!
Ma’lumki, xilma- hil faoliyat sharoitida shaxsning qobiliyatlari eng samarali rivojlanadi, uning ijodiy imkoniyatlari ochiladi, shaxsni oiladan boshka kaerda ham faoliyatning hilma- hil turlariga jalb etish mumkin. Oilaviy tarbiyanipg kimmatliligi va a hamiyati yana shundaki, kichik shaxslik paytida oilada egallangan narsalar bir umr saklanib koladi. Xuddi shuning uchun ota- onalarning shaxslarni har tomonlama tarbiyalash majburiyati konuniy tarzda belgilab kuyilgan.
Guruh rahbarlari ota-onalar bilan birgalikda tarbiyaviy ishni tashkil etar ekanlar, eng yangi psixologik-pedagogik tadqiqotlar ma’lumotlarini e’tiborga olishlari ham mu himdir, ularga ^;muvofik usib kelayotgan kishi shahsini
shakllantirishga oilaning qo’shadigan hissasi turli yosh boskichlarida turlicha buladi va tulkinsimon uzgaradi. Dastlabki 3 yil ichida u ayniqsa kuchli bo’ladi, shundan keyin oilaviy ta’sirning muayyan darajada barkarorlashuvi davri boshlanadi. Uning navbatdagi chuqqisi» odatda maktabgacha yosh tugaydigan paytga to’g’ri keladi, shundan keyin taxminan o’smirlik davrigacha u zaiflashgandek bo’ladi. Yana ota-onalarning ta’siri ota-ona oilasidan ajralib, uz oilasini uzguncha ancha kuchayadi.
Psixologik-pedagogik tadqiqotlarning ma’lumotlari ba’zan shaxsning imkoniyatlari tugrisidagi barkaror tasavvurlarni uzgartirib yuboradi. Masalan, ych yillik shaxslar olimlar bir necha yil muqaddam tahmin qilganlariga nisbatan ancha chukur idrok etish qobiliyaiga ega, uch yoshli shaxs hozir fakat olti yeshli shaxslar qilgan va kilmagan narsalarni bilishi va kilishi mumkinligi kichkintoyni yugurishdan oldin suzishga, ona tili bilan deyarli baravar chet tilida gapirishga urganish mumkinligi va hokazolar ma’lum buldi.
Vaholanki, tajribaning ko’rsatishicha, ota-onalar kupincha uzlarini tarbiyaviy ishga to’la tayyor deb biladilar va maxsus pedagogik bilimlarni egallashni zarur deb hisoblamaydilar. Ota-onalarning bu xusuiyatini tanikli pedagog va psixolog K. D. Ushinskiy uz davrida ta’kidlagan edi. «Tarbiya san’ati,

• 
  deb degan edi u, — shunday hususiyatga egaki, deyarli barchaga tanish va tushunarli, ba’zilarga esa juda oson ish bulib tuyuladi — odam bu ish bilan nazariy va amaliy ji hatdan kanchalik kam tanish bulsa, unga bu shunchalik tushunarli va oson bulib kurinadi. Deyarli hamma tarbiya sabr-tokatni talab etishini e’tirof kilishadi, ayrimlar buning uchun tugma kobiliyat va malaka, ya’ni kunikma kerak, deb uylaydilar; lekin juda kam odam sabr-tokat, tugma kobiliyat va malakadan tashkari yana ma hsus bilimlar .kerakligi hakida ishonch hosil kiilish-
  

Bunday bilimlarniiig yukligi oilaviy tarbiyada kuplab hatolarga olib keladi, guru h ra hbari ota-onalar bilan ishlashda buni hisobga olmay iloji yuk.. Bu jihatdan ota-onalarning shaxslarni tarbiyalashdagi kuydagi