Guruh talabasining kiberxavfsizlik asoslari fanidan

---

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYLAR 
VAZIRLIGI 
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT 
TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI 
QARSHI FILIALI
 
KOMPYUTER INJINIRINGI FAKULTETI
KI-13-22(S)- 
 
GURUH TALABASINING
 
KIBERXAVFSIZLIK ASOSLARI 
FANIDAN
1-Amaliy topshiriq 
 
 
 
Bajardi: 
 
 
 
 
Mahamadiyev N 
Qabul qildi:
 
 
 
Uzaqov O.SH 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
QARSHI-2023

---

Sezar usuli. 
Sezar shifri oddiy siljitish shifrining bir qismi xisoblanadi. Bushifrini 
rimlik imperator Gole Yuliy Sezar o`ylab topgan. Shifrlashda matining xar biri 
boshqa xarf bilan quyidagi qoida asosida almashtiriladi. Xarflarni almashtirishda 
kelayotgan yozuv xarflarni 
k
-ga siljitib alamshtirildi. Bu yerda M- butun 
sonxisoblanib, ochiq matni belgisini biror alfavitdagi o`rini, C – butun son bo`lib, 
shifr belgini biror alfavitagi o`rni. 
C=(M+k)modm, m 
– alfavit uzunligi. 
Deshifrlash ifodasi esa M
=(C-k)modm 
ifoda bilan ifodalanadi. Yuliy Sezar 
bevosita 
k = 13 
bo`lganda ushbu usuldan foydalangan. 
Sezar usulining kamchiligi bu bir xil xarflarning o`z navbatida, bir xil xarflarga 
almashishidir. 
Berilgan ochiq matnimiz: 
T0= Mahamadiyev Nozim
Shifrlashda ishlatiladigan kalit jurnaldagi raqamimga mos ravishda 5 ga teng:
K=13 
1)Lotin alfabitida 26 ta harf borligi uchun jadvalni shunga moslab olamiz,ya`ni 
jadvalimizda 26 ta ustun 2 ta qatordan iborat bo`ladi.Jadvalni birinchi qatorini lotin 
alfabiti harflari ketma-ketligi bilan to`ldiramiz.(A,B,C,D.........X,Y,Z) 
2)Jurnaldagi raqamim 13bo`lganligi uchun jadvalni ikkichi qatorini 13 ta harf 
qoldirib 
13-harfdan boshlab lotin alfaviti ketma-ketligi yozib chiqamiz. 
Berilgan:
T0= Mahamadiyev Nozim 
Kalit:
K=13 
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z 
N O P Q R S T U V W X Y Z A B C D E F G H I J K L M 
Natija:
C=ZNKZZNQVLRI ABEGBL 
Deshifrlash: 
Deshifrlashda bizga kalit va shifrmatn ma`lum bo`lsin. 
K=13. C= ZNKZZNQVLRI ABEGBL 
 
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z 
N O P Q R S T U V W X Y Z A B C D E F G H I J K L M 
Deshifrlash uchun ham shifrlashda ishlatilgan jadvaldan foydalanamiz,ya`ni 
jadvalni 
birinichi qatorini Lotin alfabiti harflarini tartibli ketma-ketligida 
to`ldiramiz,ikkinchi 
qatorni esa kalitimiz 13ga teng bo`lganligi uchun,13ta harf qoldirib
va shu yo`sinda davom etamiz. 
Deshifrlangan 
 
matn tayyor :
T0= Mahamadiyev Nozim 
 

---

Dastur kodi 
#include 
#include  
using namespace std; 
int main(){ 
string s1,s2=""; 
int k; 
cout<<"Shifrlash:\n"; 
cout<<"Shifrlanadigan matnni kiriting:"; 
getline(cin,s1); 
cout<<"Kalitni kiriting: K="; 
cin>>k; 
for(int i=0;iif(('A'<=s1.at(i) && s1.at(i)<='Z')){
if(((int)s1.at(i)-65+k>=26)) 
s2+=(char)(((int)s1.at(i)+k-65)%26+65); 
else
s2+=(char)((int)s1.at(i)+k); 
} 
else if(('a'<=s1.at(i) && s1.at(i)<='z')){ 
if(((int)s1.at(i)-97+k>=26)) 
s2+=(char)(((int)s1.at(i)+k-97)%26+97); 
else
s2+=(char)((int)s1.at(i)+k); 
} 
else s2+=s1.at(i); 
} 
cout<<"Shifrlangan matn: "; 
cout<cout<<"Deshifrlash: "<}