Har bir bola uchun O'zbekiston respublikasi maktabgacha ta'lim vazirligi

Yüklə 1,83 Mb.

səhifə	1/27
tarix	26.10.2022
ölçüsü	1,83 Mb.
	#66370

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 27

ilk qadam

OZBEKISTON RESPUBLIKASI MAKTABGACHA TALIM VAZIRLIGI unicef
MUNDARIJA
QISQARTMALAR
TUSHUNTIRISH XATI
I -ВОВ

unicef
har bir bola uchun
O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI MAKTABGACHA TA'LIM VAZIRLIGI

O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI MAKTABGACHA TA'LIM TASHKILOTLARI UCHUN

O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI MAKTABGACHA TA'LIM VAZIRLIGI
unicef#
har bir bola uchun

O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI MAKTABGACHA TA'LIM TASHKILOTLARI UCHUN
ILK QADAM
DAVLAT O'QUV DASTURI
/TAKOMILLASHTIRILGAN IKKINCHI NASHR/
Toshkent-2022

\\\\\
Dastur mualliflaridan:
dastur mualliflari Birlashgan Millatlar Tashkilotining O'zbekistondagi Xalqaro bolalar jamg'armasi (UNICEF)ga, xususan, dasturning takomillashtirilgan ikkinchi nashriga o'zgartirish va qo'shimchalar kiritishda qo'llab-quvvatlagan, o'z fikr va tavsiyalarini taqdim qilganlarga samimiy va chuqur minnat- dorlik bildiradi.

Mikailova Ulviya Shankar Dipa Ismoilova Muazzam
UNICEF xalqaro maslahatchisi UNICEF ta'lim seksiyasi rahbari UNICEF maslahatchisi

Mualliflar:
Grosheva I.V., Mirziyoyeva Sh.Sh., Yevstafyeva L.G., Maxmudova D.T., Nabixanova Sh.B., PakS.V., Nazarova V.A., Isxakova M.R., Abdunazarova N.F.

Xalqaro ekspert:
Taqrizchilar:
Shin Young Yee
Sharipova Sh.S. Mamadaliyeva D.B.
Mikailova Ulviya
Koreya Respublikasining Toshkent shahridagi Puchon universiteti professori, pedagogika fanlari doktori (PhD)
A.I.Gersen nomidagi Rossiya davlat pedagogika universiteti Toshkent shahar filialining "Ta'lim sifatini nazotar qilish" bo'limi boshlig'i, p.f.f.d (PhD), dotsent.
Toshkent viloyati Angren shahar 38-son davlat maktabgacha ta'lim tashkiloti metodisti

Muharrirlar:
Isxakova M.R., Abdunazarova N.F., Maxmudova D.T.
Mas'uliyatni cheklash
Ushbu hujjatdagi fikrlar va bayonotlar faqat mualliflarga tegishli bo'lib, ular hech qanday tarzda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar jamg'armasi (UNICEF), uning tashkilotlari, boshqaruv kengashi yoki ularning vakili bo'lgan mamlakatlarga tegishli emas.
Dastur maktabgacha ta'lim tashkilotlari direktor va mutaxassislarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti Ilmiy kengashining 2021-yil 23-dekabrdagi 10-sonli bayonnomasi, O'zbekiston Respublikasi Maktabgacha ta'lim vazirligining Muvofiqlashtiruvchi kengashining 2022-yil

fevraldagi 1-sonli bayonnomasi bilan tasdiqlangan va nashr qilish uchun tavsiya etilgan.

/////
MUNDARIJA

unicef# 3
ILK QADAM 7
\\\\\ 11
///// 3
MUNDARIJA 3
\\\\\ 6
QISQARTMALAR 9
///// 11
TUSHUNTIRISH XATI 11
\\\\\ 12
(||) 12
\\\\\ 13
1.1.DAVLAT O'QUV DASTURINING QO'LLANILISHI 14
1.2.MTTNING MAQSAD VA VAZIFALARI 14
1.3.PEDAGOGNING ROLI 14
///// 14
///// 17
2.1.MTT TA'LIM VA TARBIYA JARAYONINING MAQSADI 17
2.2.MTTda TA'LIM VA TARBIYA JARAYONINI TASHKIL ETISH TAMOYILLARI 17
\\\\\ 18
2.3.QO'SHIMCHA TA'LIM XIZMATLARINI TASHKIL ETISH 18
2.4.TA'LIM OLISHDA ALOHIDA EHTIYOJLARI BO'LGAN BOLALAR UCHUN TA'LIM VA TARBIYA JARAYONI (INKLYUZIV TA'LIM) 19
///// 19
2.5.OTA-ONALAR VA MAHALLIY HAMJAMIYAT BILAN HAMKORLIK 19
///// 21
3.1.MAKTABGACHA YOSHDAGI (6-7 YOSH) BOLANING TAYANCH KOMPETENSIYALARI 22
\\\\\ 22
3.2.BOLANING RIVOJLANISH SOHALARI KOMPETENSIYALARI 23
///// 23
\\\\\ 24
\\\\\ 26
///// 27
4.2.SHAXSGA YO'NALTIRILGAN YONDASHUV ASOSIDA TA'LIM VA TARBIYA JARAYONINI REJALASHTIRISH 27
\\\\\ 28
///// 29
///// 31
///// 32
\\\\\ 38
GLOSSARIY 38
\\\\\ 40
///// 41
TA'LIM DASTURINING NAMUNAVIY TUZILMAVIY ELEMENTLARI: 41
\\\\\ 44
///// 45
\\\\\ 47
///// 48
\\\\\ 49
///// 50
\\\\\ 50
///// 51
\\\\\ 52
///// 54
\\\\\ 55
O'rta (4 yoshdan 5 yoshgacha) guruhdagi bolalar faoliyati turlarining taxminiy miqdori 55
///// 56
Katta (5 yoshdan 6 yoshgacha) guruhdagi bolalar faoliyati turlarining taxminiy miqdori 56
\\\\\ 57
Maktabga tayyorlov (6 yoshdan 7 yoshgacha) guruhdagi bolalar faoliyati turlarining taxminiy miqdori 57
///// 58
Maktabgacha ta'lim va tarbiyaning muqobil shakllari guruhlarida amalga oshiriladigan bolalar faoliyati turlarining taxminiy miqdori 58
\\\\\ 59
///// 60
\\\\\ 61
///// 63
\\\\\ 67
///// 68
\\\\\ 69
///// 70
\\\\\ 72
///// 76
\\\\\ 77
///// 79
\\\\\ 80
///// 81
2. 81
2. 81
2. 81
2. 81
2. 82
\\\\\ 82
Sana 82
2. 82
2. 82
2. 82
2. 82
2. 82
///// 82
\\\\\ 83
///// 84
\\\\\ 86
///// 87
\\\\\ 89
2. 90
2. 90
2. 90
2. 90
2. 90
2. 90
2. 90
2. 90
2. 90
2. 90
\\\\\ 91
///// 92
\\\\\ 93
///// 95
\\\\\ 96
///// 98
\\\\\ 99
2. 100
2. 100
2. 100
2. 100
2. 100
2. 100
2. 100
2. 100
2. 100
2. 100
\\\\\ 101
///// 103
\\\\\ 105
///// 106
\\\\\ 107
///// 108
\\\\\ 109
Sana 109
2. 109
2. 109
2. 109
2. 109
2. 109
///// 109
\\\\\ 110
///// 112
\\\\\ 112
///// 114
\\\\\ 115
///// 117
\\\\\ 126
///// 129
\\\\\ 131

\\\\\

QISQARTMALAR
BHTK - "Bola huquqlari to'g'risida"gi Konvensiya
Davlat o'quv dasturi - O'zbekiston Respublikasi maktabgacha ta'lim tashkilotlari uchun "Ilk qadam" davlat o'quv dasturi
Davlat talablari - O'zbekiston Respublikasining ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga
qo'yiladigan davlat talablari
МТ - maktabgacha ta'lim
МТТ - maktabgacha ta'lim tashkiloti
MTV - Maktabgacha ta'lim vazirligi
TF - tasviriy faoliyat

/////
TUSHUNTIRISH XATI
Ushbu hujjat O'zbekiston Respublikasi maktabgacha ta'lim tashkilotlari uchun ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga qo'yiladigan davlat talablariga muvofiq yaratilgan "Ilk qadam" davlat o'quv dasturining ikkinchi nashri hisoblanadi.
Maktabgacha ta'lim jadal rivojlanayotgan ta'lim sohasi bo'lib, u butun dunyo va mamlakatimizdagi ta'lim sohasi mutaxassislari va tadqiqotchilarining diqqat markazida bo'lib kelmoqda. Hozirgi kunda O'zbekistonda maktabgacha ta'lim tizimini tubdan isloh qilish ishlari amalga oshirilmoqda. Shu munosabat bilan davlat o'quv dasturiga (2018-yil) o'zgartish va qo'shimchalar kiritish hamda ikkinchi nashrini yaratish zarurati tug'ildi.
Davlat o'quv dasturining birinchi nashrini qayta ko'rib chiqish uchun quyidagi omillar asos bo'ldi:

2019-yilda qabul qilingan "Maktabgacha ta'lim va tarbiya to'g'risida"gi O'zbekiston Respublikasi Qonuni va unda belgilab berilgan maktabgacha ta'lim va tarbiyaning asosiy tamoyillari, shuningdek, maktabgacha ta'limda davlat siyosatining asosiy yo'nalishlari¹;
dasturning birinchi nashrini qo'llashda orttirilgan tajriba va uning tahlili;
2021-yilda respublikamizning barcha hududlarida maktabgacha ta'lim boshqaruv organlari mutaxassislari, MTTning davlat, nodavlat va muqobil shakllari pedagoglari va metodistlari o'rtasida o'tkazilgan manzilli milliy so'rov natijasida aniqlangan fikr va takliflarining inobatga olinganligi;
maktabgacha ta'lim dasturlarini yaratish bo'yicha o'tgan yillar davomida to'plangan xalqaro tajriba.

Davlat o'quv dasturi - bu bolaning barkamol shaxs sifatida shakllanishiga qaratilgan bo'lib, ta'lim va tarbiya jarayonining maqsadlari, vazifalari, tamoyillari, kutilayotgan natijalari, mazmuni va tashkil etilishini belgilaydigan tayanch hujjat hisoblanadi.
Mazkur hujjat maktabgacha ta'limning muqobil, parsial, moslashtirilgan dasturlarini ishlab chiqish uchun ham asosdir.
Davlat o'quv dasturi ikkinchi nashrining asosiy jihatlari uning muqobilligi, moslashuvchanligi, individual xususiyatlarni hisobga olgan holda har bir bolaning ta'lim ehtiyojlariga qaratilganligidir.
Kiritilgan qo'shimcha va o'zgartirishlar davlat o'quv dasturining quyidagi jihatlarida o'z aksini topdi:

ta'lim-tarbiya jarayonini tashkil etish tamoyillari dasturning shaxsga yo'naltirilganligi, bola shaxsini hurmat qilish va har bir bolaning farovonligini ta'minlash zaruratini ta'kidlash uchun batafsil ochib berildi va umumlashtirildi;
kompetensiyaga yo'naltirilgan o'quv dasturlarini yaratish bo'yicha ilg'or xalqaro tajribani hisobga olgan holda bolaning tayanch kompetensiyalari ochib berildi va to'ldirildi;
bolalar va pedagogning o'zaro hamkorligi yangi formatda, ya'ni "bolaning ovozini eshitish", uning fikrini hurmat qilish, shuningdek, bolalarning o'quv jarayonlarida ishtirok etish imkoniyatlarini rivojlantirish va ko'paytirishga; loyiha faoliyati uchun mavzularni tanlashda bolalar tashabbusi va imkoniyatlarini kengaytirishga; individual tarzda va kichik guruhlarda ishlash uchun rivojlanish markazini tanlashga; kun davomida bolalar bilan o'quv faoliyatini birgalikda rejalashtirish, ta'lim olshni rivojlantiruvchi muloqot orqali birgalikda baholashga asoslangan holda taqdim etildi;

\\\\\

ota-onalar va mahalliy hamjamiyat bilan hamkorlik yangilangan shaklda taklif etildi,

bunda ota-onalar va pedagoglarning umumiy maqsadi bolaga ta'lim va tarbiya berishdir; pedagog, oila va mahalliy hamjamiyat o'rtasida hamkorlikni yo'lga qo'yish uchun yanada xilma-xil imkoniyatlar taklif etildi;

ta'lim va tarbiya jarayonini tashkil etish tamoyillari bolalarning qiziqishlariga ko'ra, mus- taqil faoliyatlarini amalga oshirish imkoniyatlarini ta'minlashda ta'lim muhiti imkoniyatlarini kengaytirishga qaratilgan rivojlantiruvchi muhit to'g'risidagi ma'lumotlar bilan to'ldirildi;
dasturning inklyuziv xususiyati MTTning alohida ehtiyojli har bir bolaning alohida ta'lim ehtiyojlari va individual xususiyatlarini hisobga olgan holda ta'limda qo'shimcha yordam ko'rsatish majburiyatlari bilan mustahkamlandi;
rivojlanish markazlarida tashkil etilgan bolalarning faoliyati loyiha mavzusi bilan to'ldirildi;
namunaviy kun tartibida ta'lim va tarbiya jarayoniga ajratilgan vaqt o'zgartirildi, bu esa o'z o'rnida bolalarning erkin o'yin faoliyati, bolalarning qiziqishlariga ko'ra mustaqil faoliyatiga, shuningdek, mavzuli loyiha faoliyatiga ko'proq vaqt ajratish imkonini beradi;
O'zbekiston Respublikasining maktabgacha ta'lim sohasidagi me'yoriy-huquqiy hujjatlariga muvofiq, xalqaro tajribani, shuningdek, boshlang'ich ta'lim bilan uzviylikni ta'minlash maqsadida o'quv reja qisman o'zgartirildi;
bola rivojlanishini kuzatish va baholash jarayonini optimallashtirish uchun bolaning rivojlanish xaritalari qisman o'zgartirildi.

Davlat o'quv dasturini tadbiq etishda pedagoglarga yordam tariqasida "Ilk qadam" davlat o'quv dastu- riga uslubiy yordam sifatida o'quv-uslubiy qo'llanmalar to'plami taklif etiladi. To'plam MTV mutaxassislari tomonidan BMTning O'zbekistondagi Xalqaro bolalar jamg'armasi (UNICEF) bilan birgalikda ishlab chiqilgan bo'lib, oltita qo'llanmani o'z ichiga oladi: "Maktabgacha ta'lim tashkilotlarida ta'lim dasturlarini ishlab chiqish"; "Shaxsga yo'naltirilgan yondashuv asosida ta'lim jarayonini rejalashtirish"; "O'yin orqali ta'lim olish"; "Maktabgacha ta'limda ta'lim jarayonini individuallashtirish. Alohida ehtiyojli bolalar inklyuziyasi"; "Oilalar va mahalliy jamoatchilik bilan hamkorlik"; "Kuzatish va baholash".
Loyihaviy mavzuli faoliyatni rejalashtirish va amalga oshirish uchun "Maktabgacha ta'lim tashkilotlarida ta'lim va tarbiya jarayonini mavzuli rejalashtirish" qo'llanmasi taklif etiladi.

(||)
I-ВОВ
UMUMIY QOIDALAR

\\\\\
Maktabgacha ta'lim tashkilotlari uchun davlat o'quv dasturi O'zbekiston Respublikasining ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga qo'yiladigan davlat talablariga muvofiq ishlab chiqilgan me'yoriy-huquqiy hujjat bo'lib, unda maktabgacha ta'lim tashkilotining maqsad va vazifalari, ta'lim va tarbiya jarayonining maqsad va tamoyillari, shuningdek, bolaning keyingi ta'lim bosqichiga o'tishidagi tayanch kompetensiyalari belgilangan.
Davlat o'quv dasturi O'zbekiston Respublikasi maktabgacha ta'lim davlat standartini amalga oshirish mexanizmi bo'lib xizmat qiladi. Davlat o'quv dasturining asosiy vazifasi kompetensiyaga asoslangan yondashuv asosida bola shaxsini rivojlantirish hisoblanadi.
Davlat o'quv dasturi O'zbekiston Respublikasining quyidagi maktabgacha ta'lim tashkilotlari va muassasalarida qo'llanilishi majburiydir:

Yüklə 1,83 Mb.

Dostları ilə paylaş:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 27