Hatasız Düşünme Sanatı



Yüklə 1,04 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/79
tarix26.01.2022
ölçüsü1,04 Mb.
#51631
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   79
Hatasız Düşünme Sanatı - Rolf Dobelli????





Rolf Dobelli
HATASIZ DÜŞÜNME SANATI


HATASIZ
DÜŞÜNME SANATI
Yapmamanız gereken 52 düşünce hatası
Rolf Dobelli
Çeviri: Itır Arda


HATASIZ DÜŞÜNME SANATI
Yapmamanız gereken 52 düşünce hatası
Die Kunst des klaren denkens
52 Denkfehler die sie besser anderen überlassen
Rolf Dobelli
Tüm hakları saklıdır. © 2011 Carl Hanser
Bu kitaptaki metinler 5 Eylül 2010 ile 19 Ağustos 2011
arasında Frankfurter Allgemeiner Zeitung ve Schweizer SonntagsZeitung
gazetelerinde haftalık yazılar olarak yayınlanmıştır.
NTV YAYINLARI DİREKTÖRÜ
Elif N. Kutlu
EDİTÖR
Adnan Bostancıoğlu, Onur Kaya
ÇEVİRİ
Itır Arda
GRAFİK
Ayhan Şensoy
PROJE KOORDİNASYON
Yakup Akyıldırım, Özgür Akhan, Şükrü Kolukısa
SATIŞ YÖNETMENİ
Tüzün Bülbül
ISBN: 978-605-5443-87-0
1. Baskı: Mayıs 2013, 2. ve 3. Baskı: Haziran 2013,
4. Baskı: Ağustos 2013
Sertifika No: 12444
info@ntvyayinlari.com
www.ntvyayinlari.com
Doğuş Grubu İletişim Yayıncılık ve Ticaret A. Ş.
Maslak Mah. Ahi Evran Cad.
Doğuş Power Center No: 4 Maslak 34398 İstanbul
Tel: (212) 304 08 88 - Faks: (212) 335 03 48
Tüm hakları saklıdır. Doğuş Grubu İletişim Yayıncılık ve Ticaret A. Ş.’nin
yazılı izni olmadan, fotokopi yöntemi dahil, elektronik ya da mekanik
herhangi bir yolla çoğaltılamaz ve iletilemez.
BASKI
Elma Basım Yayın ve İletişim Hizmetleri San. Tic. Ltd. Şti.
Halkalı Cad. No: 164 B-4 Blok
Sefaköy K.Çekmece 34295 İstanbul
Tel: (212) 697 30 30
 
Faks
: (212) 697 70 70


ÖNSÖZ
Her şey 2004 yılının bir sonbahar akşamında başladı. Yayımcı
Hubert Burda’nın davetiyle, “entelektüellerle teklifsiz bir
düşünce alışverişi” derler ya, öyle bir toplantıya katılmak
üzere Münih’e gittim. Daha önce kendimi hiç “entelektüel”
olarak algılamamıştım (üniversitede işletme okudum ve
işletmeci oldum) ama yayınlanmış iki romanım vardı ve
anlaşılan bu kadarı da kâfiydi.
Masada,  Nassim  Nicholas  Taleb  oturuyordu.  Taleb  o
zamanlar  tuhaf  bir  Wall  Street  borsa  simsarıydı  ve  felsefeye
meraklıydı.  Ona,  İngiliz  ve  İskoç  aydınlanma  dönemi,
özellikle  David  Hume  uzmanı  olarak  tanıştırıldım.  Belli  ki
beni  biriyle  karıştırmışlardı.  Bir  şey  demedim,  çekingence
masadakilere  gülümsedim  ve  bu  arada  yaşanan  suskunluğun
da  muazzam  felsefi  bilgimin  bir  kanıtı  gibi  görünmesini
sağladım. Taleb hemen yanına boş bir sandalye çekti ve eliyle
sandalyenin oturağına hafifçe vurarak beni yanına davet etti.
Şansıma,  konuşma  birkaç  cümle  sonra  Hume’den  Wall
Street’e  döndü  ki  o  konuda  en  azından  konuşmaya  iştirak
edebiliyordum.  Kendimizi  de  esirgemeden,  CEO’ların
yaptıkları  sistematik  hatalardan  konuşarak  eğlendik.
Muhtemel  olmayan  olayların  sonradan  dönüp  bakıldığında
çok  daha  muhtemel  göründüğü  gerçeğinden  bahsettik.
Yatırımcıların  satın  aldıklarının  altındaki  fiyatlarda  hisse
senetlerinden ayrılamadıklarına güldük.
Akabinde,  Taleb  bana  yazılarını  yolladı,  ben  onlara  yorum
yaptım,  zaman  zaman  eleştirdim  ve  bu  yazılardan  dünya
çapında  çok  satan  kitaplardan  biri  olan  The  Black  Swan  /
Siyah  Kuğu  ortaya  çıktı.  Bu  kitap  Taleb’i  dünya  çapında


entelektüel yıldızlar ligine soktu. Giderek artan bir entelektüel
açlıkla,  “Buluşsal  yöntemler  ve  önyargılar”  (Heuristics  and
bias)  hakkındaki  literatürü  bir  çırpıda  okudum.  Buna  paralel
olarak  Amerika’nın  doğu  kıyısı  entelijansiyası  olarak
adlandırılabilecek  birçok  insanla  fikir  alışverişim  güçlendi.
Yazar  ve  işletmeci  olarak  yaptığım  işlerin  yanı  sıra  yıllar
sonra  adeta  sosyal  ve  bilişsel  psikoloji  öğrenimi  görmüş
oldum.
Burada 
kullandığım 
manada 
düşünce 
hataları,
rasyonellikten, uygun, mantıklı, akılcı düşünce ve davranıştan
sistematik  sapmalardır.  “Sistematik”  kelimesi  önemli,  çünkü
sıklıkla  aynı  yöne  doğru  yanılırız.  Örneğin,  bilgimizi
gözümüzde büyütmemiz onu küçümsememizden çok daha sık
yaşanan  bir  durumdur.  Ya  da  bir  şeyi  kaybetme  tehlikesi
sözkonusu  olduğunda,  bu  bizi  bir  şey  kazanmak  sözkonusu
olduğu  duruma  kıyasla  çok  daha  çabuk  harekete  geçirir.
Matematikçiler buna düşünce hatalarımızın asimetrik dağılımı
derdi.  Ne  mutlu  ki  öyle,  çünkü  asimetri  bu  hataları  bazen
öngörülebilir kılıyor.
Yazar  ve  işletmeci  olarak  çalıştığım  süre  içinde  biriken
varlığımı,  düşüncesizce  riske  edip  kaybetmemek  için  notlar
ve  kişisel  anekdotlar  da  ekleyerek  sistematik  düşünce
hatalarının  bir  listesini  çıkarmaya  başladım.  Bunları  günün
birinde  yayınlamak  gibi  bir  amacım  yoktu.  Bunu  sadece
kendim için yapıyordum. Çok geçmeden bu listenin yalnızca
para  yatırımlarında  değil,  iş  ve  özel  hayatımda  da  işe
yaradığını  fark  ettim.  Düşünce  hatalarını  bilmek  beni  daha
sakin  ve  ihtiyatlı  kılıyordu:  Düşünce  hatalarımı  çok  geç
olmadan  görüyor  ve  onlar  büyük  zarara  sebep  olmadan
tehlikenin önüne geçebiliyordum. Ve hayatımda ilk kez, başka
insanlar  mantıksız  davrandığında  anlayabiliyor  ve  hazırlıklı


karşılık  verebiliyordum  –hatta  belki  bir  avantaja  da  sahip
oluyordum.  Ama  her  şeyden  önce  mantıksızlık  canavarı
bertaraf  ediliyordu  –onu  kovmak  için  elimde  kategoriler,
kavramlar ve açıklamalar vardı. Şimşekler ve gök gürlemeleri
Benjamin  Franklin’den  beri  daha  ender  yaşanmıyor,  daha
zayıf  ya  da  daha  cılız  sesli  de  değiller,  ama  artık  daha  az
korkutucular –işte aynı şey o zamandan beri benim için kendi
mantıksızlığımla ilgili geçerli.
Bundan  bahsettiğim  dostlarım  çok  geçmeden  küçük  ders
kitabıma  ilgi  göstermeye  başladı.  O  ilgiden,  Alman  gazetesi
Frankfurter  Allgemeinen  Zeitung  ve  İsviçre  gazetesi
SonntagsZeitung’ta  haftalık  köşe  yazıları,  (ağırlıklı  olarak
doktorların, yatırımcıların, denetim kurullarının ve CEO’ların
önünde  yapılan)  sayısız  konferans  ve  nihayetinde  bu  kitap
doğdu. Buyurunuz! Şimdi elinizde tutuyorsunuz –bu sizin için
bir  şans  değil,  ama  en  azından  kendi  kendinize  sebep
olabileceğiniz çok büyük şanssızlıklara karşı bir sigorta.
Rolf Dobelli, 2011



Yüklə 1,04 Mb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   79




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin