Hazırlayan: Hüseyn Xəlilov UŞaq və yeniyetməLƏRİN İNKİŞafinin sosiAL‐PSİxoloji MƏSƏLƏLƏRİ

VII FéSİL. Uşaq vƏ yeniyetmƏlƏrdƏ davranış pozuntuları....................133

7.1. Qorxu hisslƏri (sosial fobiya) ..................................................................................133
7.1.1. Sosial qorxunun şagirdlƏrdƏ yaratdığı Əks tƏsirlƏr......................................................135
7.1.2. Uşağınız mƏktƏbƏ getmƏkdƏn qorxurmu?....................................................................136 7.1.3. ValideynlƏr bu vƏziyyƏtƏ uşaqlardan ƏvvƏl hazır olmalıdır...........................................136 7.1.4. MƏktƏb qorxusu nƏdir? ...............................................................................................137
7.1.5. MƏktƏb qorxusuna tutulan uşaqlar üçün valideynlƏr nƏ etmƏlidir?..............................138
7.1.5.1. MƏktƏb qorxusuna tutulan uşaqlar üçün ailƏlƏr nƏ etmƏlidir?............................................. 139 7.1.5.2. ValideynlƏrin uşaqla birlikdƏ dƏrsƏ girmƏyi doğru bir davranışdırmı?................................. 139
7.1.6. MüƏllim nƏ etmƏlidir? .................................................................................................139 7.1.7. Bağçada ilk gün stresindƏn necƏ yaxa qurtarmaq olar? ..............................................140 7.1.8. Adaptasiya prosesi......................................................................................................140 7.1.9. Tapşırığı hƏlletmƏ mƏsuliyyƏtinin yaradılması.............................................................140
7.1.10. Uşaqlarını mƏktƏbƏ hazırlamaq üçün ailƏlƏr nƏ edƏ bilƏr? ........................................141
7.1.11. İbtidai mƏktƏbƏ başlamağın Əsasları nƏlƏrdir?..........................................................141 7.2. DiqqƏt çatışmazlığı vƏ hiperaktivlik..........................................................................142
7.2.1. XüsusiyyƏtlƏri.............................................................................................................142
7.2.2. Yaranma sƏbƏblƏri......................................................................................................143 7.2.3. DÇHP-li uşaqlarda davranış xüsusiyyƏtlƏri..................................................................144
7.2.4. DiqqƏt çatışmazlığının müsbƏt vƏ mƏnfi cƏhƏtlƏri.......................................................146 Özünü yoxlamaq üçün sual vƏ tapşırıqlar.......................................................................147 édƏbiyyat .......................................................................................................................147
VIII FéSİL. YeniyetmƏlik dövrünƏ baxış...................................................... 149
8.1. YeniyetmƏlƏrdƏ tƏlim fƏaliyyƏti vƏ idrak proseslƏrinin inkişafı ..............................149
8.2. YeniyetmƏ nƏ hiss edƏr vƏ necƏ davranmaq istƏyƏr?..............................................151
8.3. YeniyetmƏlik dövründƏ yaranan ruhi sıxıntılar........................................................152 8.4. YeniyetmƏlik dövründƏ Ən çox baş verƏn hƏyƏcan növlƏri...........................................153
8.4.1. Qorxu..........................................................................................................................153
8.4.2. HƏyƏcan:.....................................................................................................................153
8.4.3. QƏzƏb:.........................................................................................................................153
8.4.4. Ruh düşkünlüyü: .........................................................................................................153
8.4.5. Yaxşı ki etdim mƏrhƏlƏsi.............................................................................................154
8.5. YeniyetmƏlik dövründƏki emosional davranışların sƏbƏblƏri ..................................155
8.6. YeniyetmƏlikdƏ Əqli inkişaf.....................................................................................155 8.7. NƏsillƏrarası uzlaşma..............................................................................................157 8.7.1. YeniyetmƏnin fikirlƏri .................................................................................................157
8.7.2. YeniyetmƏ vƏ valideyn münasibƏtlƏrindƏki hallar........................................................158 8.8. MƏnƏvi münasibƏtlƏrin yaxşılaşdırılması ................................................................159 Özünü yoxlamaq üçün sual vƏ tapşırıqlar.......................................................................160 MƏntiqi testlƏr (istisnalar yolu)......................................................................................160 édƏbiyyat .......................................................................................................................163
Uşaqların yuxulara baxışı........................................................................... 164
TESTLéR.........................................................................................................................187
Test 1.1. İradƏ gücünün özünüqiymƏtlƏndirmƏsi testi ...........................................................187
Test 1.2. Dözümlülüyün qiymƏtlƏndirilmƏsi...........................................................................188
Test 1.3. İnadkarlığın qiymƏtlƏndirilmƏsi..............................................................................189 Test 1.4. İsrarlılığın qiymƏtlƏndirilmƏsi ................................................................................190
Test 1.5. “Sosial cƏsarƏt” metodikası ..................................................................................192 Test 1.6. “Aqressiv davranış” metodikası.............................................................................193
Test 1.7. MütƏşƏkkilliyin qiymƏtlƏndirilmƏsi.........................................................................196
Test 1.8. DiqqƏtsizlik – dahilik nişanƏsidir ?.......................................................................198
Test 1.9. ÖzünüzƏ hakim olmağı bacarın!..............................................................................200
Test 1.10. ÖzünüzƏ inam sƏviyyƏniz ......................................................................................202
Test 1.11. ÖzünüzƏ qiymƏt vermƏniz .....................................................................................204
Test 1.12. Siz intravertsiniz, yoxsa ekstravert?.....................................................................206
Test 1.13. Siz lidersiniz?.......................................................................................................208
Test 1.14. Siz utancaq insansınız? ........................................................................................210 Test 1.15. Sizin hƏyat qavrayışınız........................................................................................212
Test 1.16. Sizin intuisiyanız ..................................................................................................214

iv

Test 1.17. Uğura doğru motivasiya dƏrƏcƏsi.........................................................................216
Test 1.18. Xarakteri tƏyin etmƏ testi.....................................................................................217
Test 1.19. Uşaq vƏ yetkinlik yaşına çatan gƏnclƏrdƏ diqqƏt çatışmazlığını müƏyyƏn etmƏ testi..............................................................................................219
Kitabın yazılmasında istifadƏ edilmiş ƏdƏbiyyat ......................................... 223