Heteroskedastiklik və Homoskedastikliyin aşkar olunması


Zamandan asılı sıralı modellər



Yüklə 37,41 Kb.
səhifə2/4
tarix24.12.2023
ölçüsü37,41 Kb.
#191435
1   2   3   4
EKO nezeri

Zamandan asılı sıralı modellər
Bu cür modellər dəyişənin yalnız əvvəlki dövrdəki qiymətlərindən nəticə çıxararaq zaman keçdikcə dəyişənlərdə baş verən dəyişiklikləri izah edir. Bu sinfə trend, mövsümi, trend və mövsümi və s. modelləri aid olunur.
Zamandan asılı sıralar dedikdə, iqtisadi subyektin və obyekt göstəricisinin vəziyyətinin t zamanının diskret qiymətlərində təsvir edən ədədlər ardıcıllığı başa düşülür:
Bu cür sıraların ən sadə modelləri üç cür ola bilər:



t
burada müəyyən formada qəbul edilmiş trend asılılığıdır, ℇt isə təsadüfi hissədir.

  1. Mövsümi modeli

t
burada mövsümiliyi nəzərə alan funksiyadır.

  1. Həm trend funksiyasını, həm də mövsümiliyi nəzərə alan model. Bu model hər iki asılılığı additiv və ya multiplikativ şəkildə nəzərə ala bilər.

Additiv model
burada t
multiplikativ model isə
t
Birtənlikli reqressiya modeli
Bu cür modellərdə asılı (izah olunan) dəyişən asılı olmayan (izah edən) dəyişən və parametrlərindən asılı funksiya kimi verilir. Funksiyanın növündən asılı olaraq model xətti və qeyri-xətti ola bilər. Bir tənlikli reqressiya modellərində aşağıdakı funksiya kimi qəbul edilir:
Burada asılı olmayan dəyişənlər, parametrlərdir.
Ən çox istifadə olunan forma xətti formadır: .
Eyni zaman anında verilmiş (sinxron) tənliklər sistemindən ibarət modellər
İqtisadi vəziyyət, iqtisadi obyektin özünü aparması tənliklər sistemi ilə təsvir olunur. Sistemlər başqa tənliklərdəki izah olunan dəyişən və parametrləri də özündə saxlaya bilən tənlik və eyniliklərdən ibarət olur (buna görə də ekzogen və endogen dəyişənlər anlayışları daxil edilir).
Qarşılıqlı iqtisadi əlaqələrin əhəmiyyətli hissəsi bir tənliklə xarakterizə edilir. Lakin iki və daha çox tənlikdən ibarət modellər də kifayət qədərdir. Müəyyən iqtisadi proses öyrənildikdə bir neçə dəyişənin ayrı-ayrılıqda xüsuiyyətləri araşdırıla bilər. Iki və daha çox tənlikdən ibarət modeldə dəyişənlər əsasən eyni zaman anında verilir. Bəzi hallarda isə zamanın əvvəlki qiymətlərində olan məlumatlar da modelə daxil edilir.



Yüklə 37,41 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin