t.f.n. Q. O’. Komilov
Kimyoviy reaksiyalar turlari
• Reaksiyaga kirishuvchi moddalar soni
bo’yicha
• Issiqlik samarasi bo’yicha
• Qaytarligi bo’yicha
• Oksidlanish darajasini o’zgarishi bo’yicha
• Moddalarning agregat holati bo’yicha
• Reaksiyani borish mexanizmi bo’yicha
Reksiyaga kirishayotgan moddalar soni
bo’yicha reaksiyalar quyidagi turlrga
bo’linadi
Birikish
reaksiyasi
Ajralish
reaksiyasi
O’rin olish
reaksiyasi
Almashininsh
reaksiyasi
Bir necha moddadan
yangi bitta modda
hosil bo’ladi
Bitta moddadan yangi
bir necha modda hosil
bo’ladi
Oddiy modda
atomi, murakkab
modda tarkibidagi
elementlardan
birining atomini
o’rnini oladi
Ikkita murakkab
modda o’z tarkibiy
qismlari bilan
almashinadi
S + O
2
= SO
2
2H
2
O = 2H
2
+ O
2
Zn + 2HCl =
ZnCl
2
+ H
2
NaOH + HCl =
NaCl + H
2
O
Isiqlik samarasi bo’yicha reksiyalar
quyidagi turlarga bo’linadi
• Ekzotermik
reaksiyalar
• Issiqlik chiqishi bilan
boradogan reaksiyalar
• S + O
2
= SO
2
+ Q
• Endotermik
reaksiyalar
• Issiqlik yutilishi bilan
boradigan reaksiyalar
• N
2
+ O
2
= 2NO -Q
Qaytarligi bo’yicha reaksiyalar
quyidagi turlarga bo’linadi
• Qaytmas reaksiyalar
• Faqat bir tomonga
boradi
• Sharoit: cho’kma yoki
kuchsiz elektrolitni hosil
bo’lishi(Н
2
О), gaz
ajralishi, ko’p miqdordagi
issiqlikni ajralishi
• Qaytar reaksiyalar
• Bir vaqtning o’zida ikkita
qarama-qarshi tomonga
boradi
Oksidlanish darajasini o’zgarishi
bilan boradigan reaksiyalar
• Elementlarni
oksidlanish darajasi
o’zgarmasdan
boradigan reaksiyalar
• CaCO
3
= CaO + CO
2
• Elementlarni
oksidlanish darajasi
o’zgarishi bilan
boradigan oksidlanish
– qaytarilish
reaksiyalar
• 2Na + Cl
2
= 2NaCl
Reaksiya mexanizmi bo’yicha
reaksiya turlari
• Ionli reaksiyalar
• NaOH + HCl = NaCl + H
2
O
• Na
+
+ OH
-
+ H
+
+Cl
-
= Na
+
+
Cl
-
+ H
2
O
• H
+
+ OH
-
= H
2
O
• Ozod radikalli reaksiyalar
• H
2
+ Cl
2
= 2HCl
• Cl : Cl = 2Cl
.
• Cl
.
+ H : H = H : Cl + H
.
• H
.
+ Cl : Cl = H : Cl + Cl
.
Moddalarni agregat holati
bo’yicha reaksiyalar turlari
• Gomogen reaksiyalar
• Fazalari ajralmagan
moddalar orasida
boradigan reaksiyalar
• H
2
+ Cl
2
= 2HCl
• Geterogen reaksiyalar
• Reaksiya fazalar
orasidagi yuzalarda
boradigan reaksiyalar
(q-g, q-s, s-g, q-q)
• С + О
2
= СО
2
Dostları ilə paylaş: |