Hozirgi zamon psixologiyasida turli tadqiqot metodlari ishlatiladi

Hozirgi zamon psixologiyasida turli tadqiqot metodlari ishlatiladi. Bu metodlar, inson psixologiyasini, rivojlanishini va muomilalarini tushunishda yordam beruvchi, ilmiy tushunchalarni oshiruvchi, va amaliyotga yo'naltiruvchi bo'lib keladi. Quyidagi tadqiqot metodlaridan ba'zilari katta ahamiyatga ega:

1. **Laboratoriya tadqiqoti:** Bu metod, kontrollangan sharoitlarda, laboratoriya muhitida olib boriladigan tadqiqotlardir. Masalan, nörofiziyologik tadqiqotlar, insonning jismoniy va ruhiy holatlarini laboratoriya sharoitida o'rganishda ishlatiladi.

2. **Survey (so'rovnamalar):** Bu metodda so'rovnamalar va anketalardan foydalaniladi. So'rovnomalar, o'zaro aloqalar, insonlarning fikrlari, tushunishlari va qarorlari haqida ma'lumot olishda yordam beradi.

3. **Natijaviy tadqiqotlar:** Bu metod, ko'pgina psixologik sohalarda o'tkaziladigan observatsiyalar, sifatli va samarali o'tkaziladigan ilmiy tadqiqotlardir.

4. **Ko'rsatmalarni boshqarish va sinash:** Bu metod, insonning bazi ko'rsatmalarini (masalan, tanqidiy sifatli ravishda davranishlar) boshqarish va sinashda ishlatiladi.

5. **Eksperimentlar:** Psixologiyada eksperimentlar o'tkazish, qo'llanma imkoniyatini tushunishda va o'zgaruvchilar orasidagi sababli munosabatlarni tushunishda yordam beradi.

6. **Longitudinal tadqiqotlar:** Ushbu tadqiqotlar davom etayotgan vaqtda o'zgaruvchanliklarni (masalan, insonning rivojlanishi, o'zgarishlari) o'rganishda foydalaniladi. Bir nechta muddat ichida o'zgaruvchanliklarni va ularga olib keladigan sabablarni tushunishda yordam beradi.

7. **Psixometrik usullar:** Bu usullar, insonlarning xususiyatlari, qobiliyatlarini, psixologik holatlarini o'rganishda yordam beradi. Bu usullar orasida sinovlar, o'tkazmalar va boshqa turlar kiritiladi.

8. **Funksional magnit resonans (fMRI) va elektronencefalogram (EEG) kabi nöroimaging usullari:** Ushbu usullar, insonning beyin faoliyatini o'rganishda va tahlil qilishda ishlatiladi.

Bu tadqiqot metodlari har biri o'z turlarida katta ahamiyatga ega bo'lib, ular psixologiyada turli sohalar bo'yicha xalqaro darajada o'rganishlar uchun qo'llaniladi.

Hozirgi zamon psixologiyasida turli tadqiqot metodlari va usullari mavjud. Bu metodlar, yangi texnologiyalar, ma'lumotlarni olish, tahlil qilish, o'rganish, o'qitish, tadbir va intervensiyalarni amalga oshirish uchun mukammal va sodda usullarga ega bo'lishi bilan ajratiladi. Quyidagi, hozirgi zamon psixologiyasining eng mashhur tadqiqot metodlaridan ba'zilaridir:

1. **Neyrotadqiqot (Neuroscientific Research):** Bu metodda, neyrobiofizika, fMRI (Funksional Magnet Resonans Imidji), PET (Pozitron Emilirovadigan Tomografiya), EEG (Elektroentsefalografiya) va boshqa neyrotadqiqot vositalari orqali insonning boshqaruv tizimini, fikrlash va hissiyotlarini o'rganish uchun ilmiy yondashuv qilinadi.

2. **Tajribavi tadqiqot (Experimental Research):** Bu metod orqali, muayyan omil va shartlarda o'tilayotgan tadqiqotlar va eksperimentlar orqali sababli munosabatlar, sababli o'zgarishlar va boshqa amaliy masalalar o'rganiladi. Bu usul asosan laboratoriya sharoitlarida olib boriladi.

3. **Longitudinal tadqiqot (Longitudinal Research):** Bu usul orqali, tahlil qilinayotgan obyektlarning o'zgarishlarini va rivojlanishlarini muddati davomida kuzatish uchun uzun muddatli observatsiya olib boriladi. Bu, inson rivojlanishining va o'zgarishlarining o'zgarishi va sabablarini tushunishda yordam beradi.

4. **Kross-sektsional tadqiqot (Cross-Sectional Research):** Bu usulda, bir vaqtda bir nechta guruh yoki obyekt o'rganiladi. Bu usulni o'z ichiga olgan kuzatishlar orqali, bir yoki bir nechta faktorlarning bir vaqtning o'zida o'zgarishlarini tahlil qilish mumkin.

5. **Qo'llanma va anketa tadqiqotlari (Survey and Questionnaire Research):** Bu usulda, so'rovnoma va anketalar orqali ma'lumotlar olinadi. Bunda, ko'p kishi o'rtasida shu so'rovnomalarni to'ldirish va ma'lumotlarni to'plash uchun tashkil etilgan so'rovnoma, anketa yoki boshqa shakllar ishlatiladi.

6. **Kvalitativ tadqiqot (Qualitative Research):** Bu usul, so'zli va so'zmas tahlil orqali, o'zgaruvchan va complex tushunchalarni o'rganishni maqsad qiladi. Bu usulda, interv'yular, focus guruhlar, ma'lumotlar va h.k. ishlatiladi.

7. **Miks-metod tadqiqot (Mixed-Methods Research):** Bu usul, kvalitativ va kvantitativ tadqiqot usullarini birlashtirishni maqsad qiladi. Bu, tahlil qilinayotgan muammo va savollar uchun ikkala usulni bir vaqtning o'zida ishlatishga imkon beradi.

Hozirgi zamon psixologiyasining tadqiqot metodlari, ma'lumotlarni saqlash, tahlil qilish va tushunishda keng qamrovli va zamonaviy yondashuvlarga ega bo'lib, tez-tez innovatsion texnikalardan foydalaniladi.

Hozirgi zamon psixologiyasida bir nechta tadqiqot metodlari mavjud. Bu metodlar, zamonaviy texnologiyalar, ma'lumotlar analitikasi, va inson psixologiyasini tushuntirishda yuqori darajada kengaygan ilm-fan usullarini o'z ichiga olgan. Quyidagi bir necha eng mashhur tadqiqot metodlaridan ba'zilarini ko'rib chiqamiz:

1. **Nevroimij metodlari:** Nevroimij, o'zgaruvchan hujayralarning, yoki boshqa so'z bilan aytganda, iste'molchilarning boshqaruvini o'rganish uchun nevrologik aktivatsiya joylarini aniqlashga qaratilgan bir necha metodlarni umumlashmaydigan bir nomdir. Funktsional magnet rezonans tomografiya (fMRI) va elektroentsefalografiya (EEG) kabi usullar, nevroimij tadqiqotlar uchun mashhurdir.

2. **Psixometrik usullar:** Bu usul, o'qituvchilar va tajribali psixologlar tomonidan iste'mol qilinadi. Ma'lumotlar olish uchun psixometrik usullar, masalan, o'qituvchilar va o'quvchilar orasidagi munosabatlarni, talabalarning o'zlarini baholashlarini o'rganishga yo'l qo'yadi.

3. **Kognitiv neurobiologiya:** Bu tadqiqot sohasi, inson kognitiv jarayonlarini (o'ylash, xotirani saqlash, e'tiqodlar va boshqa psixologik jarayonlar) aniqlash uchun nevrobiologik metodlarni jamlaydi. Bu metodlar, insonning boshqa odamlar bilan muloqot qilish, o'qish, yozish va boshqa kognitiv amaliyotlarda nevroloji o'zgarishlarni o'rganish uchun iste'mol qilinadi.

4. **Virtual realnost (VR):** Virtual realnost, insonlar orasidagi munosabatlar va faoliyatlar bilan bog'liq jarayonlarni tushuntirishda va o'rganishda ishlatiladi. Bu usulda, virtual muhitlar yaratiladi va insonlar ular orqali amaliyotlarni bajaradi, shuningdek, xofiya voqealar va shakllarni o'rganishadi.

5. **Big Data va ma'lumot analitikasi:** Insonlarning onlayn faoliyatlarini, ijtimoiy tarmoqda o'zlarining o'zini izlashlari va boshqa ma'lumotlar analitikasi usullari orqali katta miqdordagi ma'lumotlar to'plamini o'rganish, inson psixologiyasi va ularning xohishlari haqida tushuntirish uchun muhimdir.

6. **Eksperimentallik:** Psixologiya tadqiqotlarida eksperimentallik sohasi ham muhim ahamiyatga ega. Kontrolli tajribalar va laboratoriya sharoitlarida o'rganish, nazariy va amaliy xulosa chiqarish uchun foydalaniladi.

Bu metodlar, hozirgi zamon psixologiyasining rivojlanayotgan usullaridan faqat bir qismidir. Keyinchalik, yangi metodlar va texnologiyalar kengayib borib, tadqiqotchilar psixologiya sohasidagi yangiliklarni o'rganish va tushuntirish uchun ularni iste'mol qilishmoqda.

Hozirgi zamon psixologiyasida, tadqiqot metodlari keng qamrovli va integratsiyalanayotgan bo'lishi, yani, bir nechta metodlar bir-biriga qo'shilib qo'llanilmoqda. Quyidagi bir nechta hozirgi tadqiqot metodlarini ko'rib chiqamiz:

1. **Nazorat va Ma'lumot to'plami:** Psixologlar o'zlarining izlaydigan obyektga oid ma'lumotlar to'plab olishadi. Bu ma'lumotlar, nazoratlar, anketalash, interv'yular, va boshqa ma'lumotlar to'plash usullari orqali amalga oshiriladi.

2. **Nazorat va Ma'lumot tahlil etish:** Tadqiqotchilar statistika, hisobotlar, va ma'lumotlarni tahlil qilish uchun matematik modellar va kompyuterlardan foydalanadi. Bu usul statistik metodlar, mahsus tahlil dasturlar, va matematik modellar orqali amalga oshiriladi.

3. **Eksperimental tadqiqotlar:** Bu usulda, o'zgaruvchilar va moslashtiruvchilar (ko'rsatkichlar) orqali eksperimentlarni amalga oshirish uchun laboratoriya sharoitlari yaratiladi. Keyingi esa, o'zgaruvchilar va moslashtiruvchilarni solishtirib, ularning ta'sirini o'rganish uchun ma'lumotlar to'plamalari olinadi.

4. **Observatsiya:** Psixologlar harakatlarini o'rganish uchun insonlarni boshqa insonlarni yoki o'z-o'zlarini ko'rib chiqish uchun observatsiya qilishadi. Bu metod, obyektlarining tabiatini aniqlash va tushunish uchun ishlatiladi.

5. **Anketalar va So'rovnoma:** Psixologlar o'zgaruvchilarni o'rganish, insonlarning tushunishlarini, fikrlarini, va xatti-harakatlarini tushunish uchun anketalar va so'rovnoma usullaridan foydalanadi.

6. **Neiroimij va funktsional magnit rezonans tomografiyasi (fMRI):** Bu qisqa vaqt ichida ta'lim olishni yoki psixologik jarayonlarni o'rganish uchun insonning beyin faoliyatini batafsil o'rganishga imkon beruvchi soha. Neiroimij va fMRI, insonning boshqa insonlarni tushunish, ehtiyojlarini tushunish, va boshqa psixologik jarayonlarini tushunishga yordam beradi.

7. **Internet va Teknologiyalardan foydalanish:** Hozirgi zamon psixologiyasida, internet va texnologiyalardan foydalanish, masalan, onlayn anketalashlar, telefonda va internet orqali yuzaga chiqqan masalalarga javob berish, va boshqa interaktiv usullar, tadqiqotchilar uchun yangi imkoniyatlar yaratadi.

Hozirgi zamon psixologiyasida bu metodlar bir-biriga qo'shilib qo'llaniladi va xorijiy fanlar, masalan, neyrobiologiya, informatika, matematika, sotsiologiya, va boshqa sohalarga ham ulanmoqda.

Hozirgi zamon psixologiyasida bir nechta tadqiqot metodlari mavjud, va ular yangilanmoqda. Bu metodlar, psixologik jarayonlarni tushunish, shakllantirish va boshqalar bilan o'rtasidagi munosabatlarni tahlil qilish uchun yaratilgan. Quyidagi bir necha hozirgi zamon psixologik tadqiqot metodlari keltirilgan:

1. **Neyroimijoz tadqiqotlar:** Neyroimijoz tadqiqotlar, bosh, oyoq va boshqa qismlar bo'yicha x-ray, magnit rezonans va elektr to'lovli tomografiya (MRI, CT, fMRI) asosida insonning beyin faoliyatini o'rganish uchun ishlatiladi. Bu usullar, xususan, qanday psixologik jarayonlarni boshqa organlar, muhit va tushunchalar bilan bog'lab yozilgan bo'lib, ularning neyral asosini tushunishda yordam bera oladi.

2. **Elektroensefalografiya (EEG):** EEG, insonning beyin faoliyatini elektr o'yaruvchanlar orqali o'rganish uchun ishlatiladi. Bu usul, tashqi o'zgaruvchilar, masalan, suyaklarning ovoziga, ranglarga yoki harakatlarga munosib hissiyat qilish orqali psixologik jarayonlarni tushunishda yordam bera oladi.

3. **Psixofiziologik kuzatishlar:** Bu metodlar, insonning fizikavi holatini, masalan, qalb tezligi, tana harorati, qanday muammo va tushunchalarga qanday javob berishini o'rganishda foydalaniladi. Bu kuzatishlar, psixologik xolatlar va hissiyatlar bilan bog'liq bo'lgan fizikavi alomatlar va o'zgaruvchilar tahlil etilganda, psixologik holatlarni tushunishga yordam bera oladi.

4. **Virtual (simitatsion) tadqiqotlar:** Virtual tadqiqotlar, insonning 3D virtual dunyoda o'zi bilan qanday munosabatda bo'lishini o'rganish uchun ishlatiladi. Bu usul, amaliy sifatda qo'llaniladi va psixologik jarayonlarni simulyatsiya qilishda yordam bera oladi.

5. **Burchak (angle) tadqiqotlar:** Bu metodlar, insonning yuz tashqi qismlarining harakatlarini, so'z yozuvini va yozishni o'rganishni tushuntirish uchun ishlatiladi. Burchak tadqiqotlari, boshqa insonlar bilan munosabatlarni va tashqi o'zgaruvchilarni o'rganishda yordam bera oladi.

6. **Da'vatnamalardan foydalanish:** Da'vatnamalar, insonlarning psixologik holatlarini va hissiyatlarini o'rganishda o'ziga xos usuldir. Ular, odamlarning tuzatilgan savollar yoki vazifalar orqali o'z fikrini bayon etishini, o'zining barcha xususiyatlari va tuyg'ularini ta'kidlashini talab qiladi.

Hozirgi zamon psixologiyasida, bu metodlar kombinatsiyalari va yangi yondashmalar, joriy tajribalar va fikrlar yuzasidan o'zgarib turib, psixologik tadqiqotlar olib borilmokda.

Hozirgi zamon psixologiyasida bir nechta tadqiqot metodlari mavjud. Bu metodlar, texnik va statistik analiz, nuroy'iy metodlar, eksperiment, kasb-hunar metodlari kabi turli usullardan iborat. Quyidagi bir necha hozirgi tadqiqot metodlaridan ba'zilarini ko'rsataman:

1. **Eksperiment.** Bu, ilmiy tadqiqotlarni amalda sinash usuli hisoblanadi. Psixologlar, labaratoriya sharoitlarida yoki o'rganishning boshqa sharoitlarida o'tkaziladigan eksperimentlardan foydalangan holda, biror tushuncha yoki xususiyatni test qilish uchun o'rganishlar olib borishlari mumkin. Eksperimentlar odatda barcha sharoitlarni boshqarish, natijalarni tahlil qilish, va umumiy qonunlarni aniqlash maqsadida o'tkaziladi.

2. **Anketalar va tushuncha baho berish.** Bu, insonlarning o'zlarini tavsiflash, ularning fikrlarini, tushunchalarni va hissiyotlarini tushuntirish maqsadida ishlatiladi. Tadqiqotchilar, ko'p sonli shaxslar tomonidan to'ldirilgan anketalar yordamida ma'lumot olishadi va uni tahlil qiladi.

3. **Nöroimijot tadqiqotlar.** Nöroimijot, yurak va tizimlararo davolash (MRI), elektroentsefalografiya (EEG) kabi usullar orqali insonning boshqaruv tizimlaridagi faoliyatini o'rganish imkoniyatlarini ta'minlaydi. Bu usullar, boshqaruv va o'zaro aloqalarni o'rganishda, psixologik jarayonlarni tushunishda va boshqarishdagi o'zgarishlarni aniqlashda foydalaniladi.

4. **Qimmatbaho ma'lumotlar analizi (Big Data).** Internet va boshqa texnologiyalarning rivojlanishi bilan, insonlar haqida yana ko'p ma'lumotlar to'plangan. Bu ma'lumotlar, yozuvlar, ijtimoiy tarmoqlar, onlayn platformalarda qoldirilgan so'zlamlar va boshqa elektron ma'lumotlar orqali o'rganiladi va tahlil qilinadi.

5. **Tuzatish (Longitudinal) va qarshi samarali (Cross-Sectional) tadqiqotlar.** Tuzatish tadqiqotlari, muddatli (masalan, yillar davomida) bir qator o'zgarishlarni o'rganish uchun o'tkaziladi. Qarshi samarali tadqiqotlarda esa bir belgi vaqt oralig'ida bir nechta tushunchalarni o'rganish uchun o'rganishlar olib boriladi.

6. **Etnografik tadqiqotlar.** Bu, boshqa insonlar orasidagi o'zaro munosabat va faoliyatni o'rganish uchun jihozlangan ma'lumot to'plamalarini, maqsadlarini, o'zaro munosabatlarini, xarakteristikalarini tushuntirish uchun o'rganishlarni olib borish uchun ishlatiladi.

Hozirgi zamon psixologiyasining tadqiqot metodlari har xil maqsadlarga yo'naltirilgan va turli usullardan foydalaniladi. Bu metodlar yana rivojlanmoqda va hozirgi davrondonki texnologiyalar bilan integratsiya qilingan.

Hozirgi zamon psixologiyasining tadqiqot metodlari ko'p va murakkabdir. Tadqiqotchilar, yangi texnologiyalarni va ma'lumotlar olish usullarini qo'llaydilar, shuningdek, klassik tadqiqot usullari va yangi, integrativ usullarni ham ishlatishadi. Quyidagi bir necha hozirgi zamon tadqiqot metodlari va usullarini ko'rib chiqamiz:

1. **Funksional magnet rezonans (fMRI):** Bu metod, insonning bosh, o'ngan, shon-sharaf organlarining faoliyatini o'rganish uchun mo'ljallangan. Bu usul orqali, shaxsning xayol va xayolga ko'ra o'zgartirishlarini va biror amalni bajarayotgan paytida, boshdagi mo'ljallangan hududda qanday bo'lgan o'zgarishlar ro'y beradi.

2. **Elektroensefalografiya (EEG):** Bu usul orqali, insonning bosh mo'shining elektr aktivligini o'rganish mumkin. Bu tadqiqot usuli o'z vaqti bilan o'zgarishlarni va boshning xarakteristikalarini tahlil qilishga yordam bera olishi uchun foydalaniladi.

3. **Qaror qabul qilish testlari:** Tadqiqotchi psixologlar, testlar orqali insonning ma'naviy va ruhiy xususiyatlarini, shaxsiylikni, xayol va hujjatlarni tahlil qilishadi. Bu testlar ko'plab turdagi o'qitish, shaxsiylik, va boshqa sohalar uchun mavjud.

4. **Beynining nurobiologik rivojlanishi:** Nurobiologiya, insonning bosh mo'shining tashqi va ichki qismidagi o'zgarishlarni o'rganishda hamda o'zgarishlarni tushunishda fMRI, EEG va boshqa usullarni jamlab, insonning rivojlanish jarayonlarini tushunishda ham intensiv tadqiqotlar olib bormoqda.

5. **Mobil ilovalar va onlayn tizimlar:** Mobil ilovalar va onlayn tizimlar orqali to'plangan ma'lumotlar orqali insonlarning rivojlanish, o'zgarishlarga tayyorgarlik, vaqtni boshqarish, stres bilan boshqarish va boshqa sohalardagi o'zgarishlarni o'rganish mumkin.

6. **O'zgarmoqchi modellar va simulatsiyalar:** Psixologlar o'zgarmoqchi modellar yaratish orqali ma'lum bir muammoga qanday javob berishni, insonlar o'rtasidagi aloqalarni tahlil qilishni boshqarishadi.

7. **Bir qancha metodologik integratsiyalar:** Xozirda, bir nechta tadqiqotchi, turli tadqiqot usullarini integratsiya qilish orqali ko'pgina va murakkab ma'lumotlar olishni tanlashadi.

Bu metodlar va usullar, hozirgi zamon psixologiyasining ilg'or yo'nalishlarida, jamiyat, texnologiyalar va inson faoliyatlaridagi o'zgarishlarni tushunishda yordam berishda qo'llanilmoqda.

Hozirgi zamon psixologiyasida bir nechta turdagi tadqiqot metodlari mavjud. Bu metodlar, yangi ma'lumotlarni olish, insonlarning davranishlarini va psixologik jarayonlarni tushunish, shaxsiy rivojlanishni tahlil qilish uchun xizmat qiladi. Quyidagi, hozirgi zamon psixologiyasida keng qo'llaniladigan tadqiqot metodlarini ko'rsatadi:

1. **Nazorat (Observatsiya):** Davranishlarni, jarayonlarni ko'rib chiqish va tahlil qilish uchun amaliyot. Observatsiya, laboratoriya sharoitlari, jamiyat, oila yoki boshqa o'zgarmas mohiyatlarda amalga oshirilishi mumkin.

2. **So'roq va Anketa:** So'roq va anketalar orqali ma'lumotlar to'plash. Bu usul, ko'p sonli insonlar guruhini tahlil qilish uchun ham foydalaniladi. So'roqlarni tuzish va natijalarni tahlil qilishda statistika metodlari keng qo'llaniladi.

3. **Nevroimijozlar (Neuroimaging):** Beyin funktsiyalarini va strukturani tasvirlash uchun nevroimijozlar (MRI, PET, CT skanerlar va boshqalar) foydalaniladi. Bu usul, davranish va psixologik xavf-xatarlarni tahlil qilishda foydali bo'ladi.

4. **Elektroentsefalografiya (EEG):** Beyin faolligini o'lchash uchun elektroentsefalografiya tizimi ishlatiladi. Bu usul, tinch va aktseptual jarayonlarni tahlil qilishda foydalaniladi.

5. **Eksperimentlar:** Laboratoriya sharoitlari ostida amaliyotlar o'tkazilishi. Eksperimentlar, belgilangan sharoitlar ostida davranishlarni boshqarish, sababli holatlar tuzish va nazorat qilish imkonini beradi.

6. **Longitudinal tadqiqotlar:** Bir nechta muddat ichida bir guruhning o'zgarishlarini kuzatish. Bu usul, insonlar o'rtasidagi mazmunli o'zgarishlarni va o'zlashtirishlarni tahlil qilishda yordam beradi.

7. **Qarshi (Cross-sectional) tadqiqotlar:** Bir belgilangan vaqtning belgilangan nuqtasida har bir yosh guruhning o'zgarishlarini o'rganish. Bu usul, bir nechta guruhlarning o'zgarishlarini taqqoslash uchun ishlatiladi.

8. **Korrelatsiya va regressiya:** Ma'lumotlar o'rtasidagi munosabatlarni aniqlashda va boshqa muammo yechishda statistika metodlaridan foydalaniladi.

9. **Taqdimot va Psixologik Testlar:** Ma'lum bir mavzuga oid psixologik xususiyatlarni aniqlash uchun testlar ishlatiladi. Bu usul, shaxsiylik, xarakter, zamonaviy xavf-xatarlar, qobiliyatlar va boshqa ko'nikmalarni tahlil qilishda foydalaniladi.

Hozirgi zamon psixologiyasidagi tadqiqot metodlari, tezroq va aniq natijalarni olish, tezroq ilmiy jadvallar va ilmiy maqolalar chiqarish, va insonlarning psixologik jarayonlarini chuqur tushunish uchun xususiy bo'lishi tufayli keng qo'llanilmoqda.

Hozirgi zamon psixologiyasida bir nechta tadqiqot metodlari va yo'nalishlar mavjud. Bu metodlar, texnikalar va qulayliklar tez-tez yangilanib, psixologik tadqiqotlar olib borilmoqda. Quyidagi metodlar hozirgi zamon psixologiyasida ko'p ishlatiladiganlaridir:

1. **Neyrotahqiqot (Neuroscience):** Neyrotahqiqot, nerv tizimining funktsiyalarini, o'zaro aloqalarini, og'irlik va barqarorliklarni o'rganishda yordam beradi. Funktsional magnit resonans (fMRI) va elektroentsefalografiya (EEG) kabi usullar yordamida o'zgaruvchan qismlar, qisqa muddatli va uzun muddatli xotiraning qanday ishlashini o'rganish mumkin.

2. **Kognitiv psixologiya:** Bu metod kognitiv jarayonlarni va inson umumiy tushunishini o'rganadi. Kognitiv psixologiya, o'rganish va xotira jarayonlari, qaror qabul qilish, muhokama, til va tushuncha olish kabi psixologik jarayonlarni tushunishda yordam beradi.

3. **Sotsial psixologiya:** Sotsial psixologiya, insonlar o'rtasidagi aloqalarni va ijtimoiy munosabatlarni o'rganishga oid tadqiqotlar olib boradi. Bu sohada mijozlar, o'zaro aloqalar, guruh psixologiyasi, diskriminatsiya va boshqa mavzularga qaratilgan tadqiqotlar amalga oshiriladi.

4. **Eksperimental psixologiya:** Bu metod psixologik jarayonlarni laboratoriya sharoitida o'rganadi va sinovda qo'llanadi. Eksperimental psixologiya, mazkur jarayonlarni nazorat qilish va eksperiment natijalarini tahlil qilish yordamida xulosa qilishga qaratilgan.

5. **Tushuncha psixologiya:** Bu metodda, tushuncha psixologlari bireyning o'zini tushunishini, qanday qilib u dunyo bilan aloqasini tushunishini o'rganish uchun kasb etilgan texnikalardan foydalanadi.

6. **Psikhoanaliz:** Bu Freudning tuzgan tadqiqot usuli bo'lib, kishilarning o'zlarini o'rganishda uning asosiy qiziqishlari, uning o'zini o'rganishda qanday vaqtni qanday jarayonlarni o'tganini tushuntiradi.

7. **Klinik psixologiya:** Bu, odamlarning ruhiy kasalliklari, boshqarish, davolanish va ta'limi bilan shug'ullanadi.

Hozirgi zamon psixologiyasining bir xususiyati, xolbarcha metodlarning birligini ishlatish va ko'proq qo'llanishdir. Ko'p tadqiqotlar va metodlar bir-biriga qo'shilib borilmoqda, shuning uchun psixologlar har kuni yangi ma'lumotlar olish uchun o'z metodlarini yaratish, rivojlantirish va qo'llashga odatlanmoqdalar.

Hozirgi zamon psixologiyasida bir nechta tadqiqot metodlari mavjud, va ular taniqli klassik metodlarning yaninda yangi yondashuvlarni o'z ichiga oladi. Quyidagi, hozirgi zamon psixologiyasining ba'zi mashhur tadqiqot metodlarini ko'rsatib beraman:

1. **Neyrotahqiqot (Neuroscience):** Neyrotahqiqot, nerv tizimining boshqa tizimlar, shu jumladan, insonning davranishini, o'rganishni va hissiyotlarini tushunishda o'zgaruvchanligini tushunish uchun yorqin foydalaniladigan metodlardan biridir. MRI (Magnetic Resonance Imaging) va EEG (Electroencephalography) kabi buyurtmalar bu sohada katta ro'yxatga ega.

2. **Kognitiv psixologiya:** Bu uslub, inson o'ylash va xotirani o'rganishga, qabul qilish va muammolarni hal qilishga oid tadqiqotlarni o'z ichiga oladi. Kognitiv psixologiya metodlari, sinovlarni, savollar va boshqa amaliyotlar orqali insonlarning o'ylagan va muammolarni hal qilish usullarini o'rganishga yo'l qo'yadi.

3. **Sotsial psixologiya:** Bu soha, guruhlar, jamiyat va o'zaro munosabatlarga oid tadqiqotlar bilan shug'ullanadi. Sotsial psixologiya metodlari orqali, insonlarning guruhlarda qanday muomala qilishadi, o'zaro munosabatlari qanday shakllanadi, jamiyatdagi o'zgarishlar va insonlar orasidagi ta'siratni o'rganish mumkin.

4. **Korpuslingvistika:** Bu uslub, til ma'nolarini va so'zlarni o'rganish, tahlil qilish va ta'riflash orqali insonlarning o'ylagan va aytgan narsalarni tushunishni tahlil qiladi. Korpuslingvistik tadqiqotlar odatda til korpuslari, masalan, internet ma'lumotlar bazalari yordamida olib boriladi.

5. **Eksperimental psixologiya:** Bu tadqiqot uslubi laboratoriya sharoitida bajariladi va amaliyotlar, testlar, sinovlar yordamida insonlarning davranishini tahlil qiladi. Bu uslub, kognitiv va hissiyotlar, o'rgangan narsalar va harakatlar, jismoniy yoki ruhiy muammo va boshqalar kabi tushunchalar bo'yicha bajariladi.

6. **Internet psixologiyasi (Cyberpsychology):** Internet va texnologiyalardagi yangi o'zgarishlar, insonlar orasidagi aloqalarni o'zgartirdi. Internet psixologiyasi, onlayn platformalarda o'zgaruvchanliklar, internetda davranish, ijtimoiy tarmoqlarda ishtirok etish va boshqa mazmunlarni o'rganishda yangi uslublar va metodlarni o'z ichiga oladi.

Bu uslublarning har biri, mavzu va maqsadlarga qarab, turli yo'nalishlarda va sohalarida foydalaniladi. Psixologiya tadqiqotlarining o'sayotgan xususiyati, tajriba, obzor va teorik bilimlarning rivojlantirilishi bilan bog'liq bo'lgan ko'pgina yo'nalishlarga ega bo'lishi mumkin.