I bob. So‘zning funksiyasi

Otning  o‘limi / itning  bayrami. 

낮말은 새가 듣고 밤말은 쥐가 듣는다.

 (maqol) 

Kunduzgi gapni qush eshitar, tungi gapni sichqon. 

(“Devorning ham qulog’i bor” maqolining koreys tilidagi analogi.) 

Ushbu frazalarni matndan tashqari holatda o‘rganish mumkin, chunki ular 

turg‘un  bo‘lib  shakllanib  qolgan.  Mazkur  jumlalar  ikki  sintagmaga  bo‘linagi: 

“otning  o‘limi”, 

낮말은  새가 듣고

  (Kunduzgi  gapni  qush  eshitar)  va  “itning 

bayrami”, 

밤말은  쥐가  듣는다

  (tungi  gapni  sichqon).  Har  bir  sintagma  bir  xil 

sintagmatik  urg‘u  olmoqda.  Mazkur  fraza  ko‘chma  ma’noga  ega  bo‘lib,  uni 

boshqacha  ma’noda  qo‘llab  bo‘lmaydi.  Jumlada  fraza  urg‘usi  “bayrami” 

so‘ziga tushib, uni rema sifatida shakllantirmoqda. Tema vazifasini esa birinchi 

sintagmadagi  “o‘limi”  so‘zi  o‘tamoqda.  Tema  va  rema  o‘zaro  pauzalar  bilan 

---

61 

bo‘lingan  bo‘lib,  har  ikkalasi  ham  ot  so‘z  turkumidan  iborat.  Quyida  yana  bir 

turg‘un birikmani tahlilqilamiz: 

     /        /           /                 ///