I fəsil Parozitologiyaya giriş. İnkişaf tarixi. Parozitologiyanın bioloji əsasları. Orqanizmlərin təbiətdə qarşılıqlı əlaqəsi, tipləri, parozitin növləri, sahibləri və mənşəyi

Törədicisi-Moniezia benedeni(quzularda,çəpişlərdə,buzovlarda)

Törədicisi-Moniezia autumnalio(quzularda,çəpişlərdə,buzovlarda)

Aralıq sahibləri:Oribatei-yarım dəstəsi gənələri(otlaq gənələri)

Scheloribates-cinsinə məxsus gənələr.Növü-laeviqatus,latipes.Scheloribates laeviqatus gənələri,Scheloribates latipes gənələri.

Lokalizosı:(1,5-8 aylıq quzunun çəpişin və buzovun) nazik bağırsağı.

Biomorfologiyası:Moniezia expansa iri sestodlardandır.Uzunluğu 5-10 metr, Moniezia benedeni isə 3-4 metr uzunluğunda,ağımtıl və ya sarımtıl rəngdə olurlar. Lentşəkilli monieziyaların 4 sormaclı başcığı(şarvari-0,7-1,0 mm enində və 0,4-0,9 mm uzunluğunda, qısa boyuncuğu və buğumlardan ibarət iri gövdələri olur.Moni-eziyalar başcığındakı sormaclarla nazik bağırsağın divarına yapışırlar.

Moneziyaların inkişafı: Monieziyalar digər sestodlar kimi biohelmintdirlər. Heyvanların bağırsağında monieziyaların son buğumları qoparaq kal ilə xaric olduqdan sonra partlayır və otlağa külli miqdarda, monieziya yumurtalar səpələnir otlaqda scheloribates laeviqatus və ya scheloribates latipes oribatei otlaq gənələrinin(aralıq sahiblər) udduqları monezia yumurtalarında sistiserkoidlər inkişaf edir.Belə ki, gənənin bağırsağında yumurtadan çıxmış onkosfer qarın boşluğuna keşərək, orada havanın temperaturu 16-18⁰c olduqda,orada 197-206 sutkada , əgər havanın temperaturu 26-28 ⁰S olduqda isə 111-113 sutkaya sistiserkoidlərə çevrilirlər. Oribatei gənələri otun gövdəsinin torpağa yaxın hissəsində yerləşirlər.Heyvanları yoluxdurmaq qabiliyyətinə malik olan sistiser-koidlər inkişaf etmiş gənələri otla udduqda 1,5-8 aylıq quzular,çəpişlər, buzovlar, balaqlar gövşəyən heyvanlar yoluxurlar.Gövşəyənlərin bağırsağında invaziyalaş-mış sistiserkoidli gənələr mədə şirəsinin təsirindən parçalanırlar.Bağırsaqda par-çalanmış gənələrdən sistiserkoidlər(sürfələr) çıxır, bağırsaq divarına yapışırlar. Moniezia expansa 37-40 sutkaya, Moniezia benedeni isə 50 sutkaya inkişaf edərək gündə 8 sm-ə qədər uzanmaqla , 2-6 ay müddətində yetkin helmintə Moniezialara çevrilirlər.Monieziyalar heyvanların bağırsağında 60-90 gün, dəzəndə 230-260 gün müddətindəö parazitlik edir, sonra məhv olub, kal ilə xarici mühitə atılırlar.