1. O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyaviy sudi (bundan buyon matnda Konstitutsiyaviy sud deb yuritiladi) doimiy faoliyat yurituvchi sud hokimiyati organi bo‘lib, qonun chiqaruvchi va ijro etuvchi hokimiyat hujjatlarining Konstitutsiyaga muvofiqligi to‘g‘risidagi ishlarni ko‘radi.
2. Konstitutsiyaviy sud:
1) O‘zbekiston Respublikasi qonunlarining va O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalari qarorlarining, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti farmonlari, qarorlari va farmoyishlarining, hukumat, mahalliy davlat hokimiyati organlari qarorlarining, O‘zbekiston Respublikasi davlatlararo shartnomaviy va boshqa majburiyatlarining O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasiga muvofiqligini aniqlaydi;
2) O‘zbekiston Respublikasining Prezidenti tomonidan imzolanguniga qadar O‘zbekiston Respublikasi konstitutsiyaviy qonunlarining, O‘zbekiston Respublikasi xalqaro shartnomalarini ratifikatsiya qilish to‘g‘risidagi O‘zbekiston Respublikasi qonunlarining O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasiga muvofiqligini aniqlaydi;
3) Qoraqalpog‘iston Respublikasi Konstitutsiyasining O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasiga, Qoraqalpog‘iston Respublikasi qonunlarining O‘zbekiston Respublikasining qonunlariga muvofiqligi to‘g‘risida xulosa beradi;
4) O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi va qonunlari normalariga sharh beradi;
5) O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudining muayyan ishda qo‘llanilishi lozim bo‘lgan normativ-huquqiy hujjatlarning O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasiga muvofiqligi to‘g‘risida sudlar tashabbusi bilan kiritilgan murojaatini ko‘rib chiqadi;
6) konstitutsiyaviy sud ishlarini yuritish amaliyotini umumlashtirish natijalari yuzasidan har yili O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalariga va O‘zbekiston Respublikasi Prezidentiga mamlakatdagi konstitutsiyaviy qonuniylikning holati to‘g‘risida axborot taqdim etadi.
Konstitutsiyaviy sud konstitutsiyaviy huquq va erkinliklari muayyan ishda qo‘llanilgan va O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasiga muvofiq bo‘lmagan qonunda buzilgan deb hisoblovchi fuqarolar hamda yuridik shaxslarning shikoyatlarini ham ko‘rib chiqadi.
Konstitutsiyaviy sud O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi va qonunlari bilan berilgan vakolati doirasida boshqa ishlarni ham ko‘radi.
Konstitutsiyaviy sud o‘z vakolatlarini amalga oshirayotganda boshqa sudlarning yoki o‘zga organlarning vakolatiga kiradigan barcha hollarda haqiqiy holatlarni aniqlash va tekshirishdan o‘zini tiyadi.
Konstitutsiyaviy sud qonunchilik tashabbusi huquqiga ega.
Konstitutsiyaviy sudning qonunchilik tashabbusi huquqi uning tomonidan qonunlar loyihalarini O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasiga (bundan buyon matnda Qonunchilik palatasi deb yuritiladi) kiritish orqali amalga oshiriladi.
Konstitutsiyaviy sud o‘zi kiritgan qonun loyihasini Qonunchilik palatasida ko‘rib chiqish chog‘ida ishtirok etish uchun o‘z vakilini tayinlaydi.
Konstitutsiyaviy sud O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining taqdimiga binoan O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senati (bundan buyon matnda Senat deb yuritiladi) tomonidan O‘zbekiston Respublikasi Sudyalar oliy kengashi tavsiya etgan mutaxassislar orasidan, Qoraqalpog‘iston Respublikasining vakilini qo‘shgan holda saylanadi.
Konstitutsiyaviy sudning har bir sudyasi yakka tartibda saylanadi. Senat a’zolari umumiy sonining ko‘pchilik ovozini olgan shaxs saylangan hisoblanadi.
Konstitutsiyaviy sud rais va uning o‘rinbosarini qo‘shgan holda Konstitutsiyaviy sudning to‘qqiz nafar sudyasidan iborat bo‘ladi.
Konstitutsiyaviy sud sudyasining vakolatlari muddati birinchi marta saylanganida besh yilni, navbatdagi saylanganida o‘n yilni tashkil etadi.
Konstitutsiyaviy sudning sudyasi lavozimida bo‘lishning eng yuqori yoshi, qoida tariqasida, yetmish yoshni tashkil etadi.
Ayni bir shaxs ikki martadan ortiq Konstitutsiyaviy sudning sudyasi etib saylanishi mumkin emas.
Konstitutsiyaviy sudning hujjatlari barcha davlat organlari, nodavlat notijorat tashkilotlari, korxonalar, muassasalar, tashkilotlar, mansabdor shaxslar va fuqarolar uchun majburiydir.
Konstitutsiyaviy sudning normativ-huquqiy hujjatlarni, hujjatlarni va ularning ko‘chirma nusxalarini taqdim etish, o‘zi ko‘rib chiqayotgan masalalar yuzasidan tushuntirishlar hamda maslahatlar berish, biror harakatni amalga oshirish haqidagi yoki amalga oshirishdan tiyilish to‘g‘risidagi talablari ular yuborilgan barcha organlar va mansabdor shaxslar uchun majburiydir.
Konstitutsiyaviy sudning faoliyat tartibi ushbu Qonun, konstitutsiyaviy sud ishlarini yuritish sohasidagi munosabatlarni tartibga soluvchi boshqa qonunlar va O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyaviy sudining Reglamenti bilan belgilanadi.
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyaviy sudining Reglamenti Konstitutsiyaviy sudning ichki faoliyati bilan bog‘liq masalalarni tartibga soladi va uning majlisida qabul qilinadi.
Siyosat va huquq sohasi mutaxassisi bo‘lgan, yuksak ma’naviy fazilatlarga va zarur malakaga ega bo‘lgan, o‘ttiz besh yoshdan kichik bo‘lmagan O‘zbekiston Respublikasi fuqarosi Konstitutsiyaviy sudning sudyasi etib saylanishi mumkin.
Konstitutsiyaviy sudning sudyasiga Oliy yoki Birinchi malaka darajalari beriladi. Oliy malaka darajasi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan beriladi. Birinchi malaka darajasi Konstitutsiyaviy sud tomonidan beriladi.
|
1. Bolgariya Konstitutsiyaviy sudi (ukr. Bolgariya Konstitutsiyaviy sudi) Bolgariyadagi konstitutsiyaviy yurisdiktsiyaning yagona organi bo'lib, uning vazifasi butun Bolgariya bo'ylab davlatning asosiy qonuni sifatida Bolgariya Konstitutsiyasining ustunligini kafolatlashdir.
2. Bolgariya Konstitutsiyaviy sudining faoliyati qonun ustuvorligi, mustaqillik, kollegiallik, sudyalarning tengligi, oshkoralik, ishlarni to‘liq va har tomonlama ko‘rib chiqish hamda qarorlarining asosliligi tamoyillariga asoslanadi.
Bolgariya Konstitutsiyaviy sudining tashkil etilishi, vakolatlari va faoliyati tartibi Bolgariya Konstitutsiyasi va Konstitutsiyaviy sud to'g'risidagi qonun bilan belgilanadi. Bolgariya Konstitutsiyaviy sudi Konstitutsiyaviy sudi to'g'risidagi qonunga muvofiq o'zining ichki ishini (Bolgariya Konstitutsiyaviy sudining Reglamenti) tashkil etishni tartibga soluvchi hujjatlarni qabul qiladi.Bolgariya Konstitutsiyaviy sudi sudyasi yalpi majlisda, Konstitutsiyaviy sud majlisida va Bolgariya Konstitutsiyaviy sudi sudyalar kollegiyasida o'z vazifalarini bajarayotganda xalatda bo'lishi kerak. Bolgariya Konstitutsiyaviy sudi sudyasi ko'krak nishoniga ega bo'lib, uning tavsifi va shakli Bolgariya Oliy Radasi tomonidan tasdiqlanadi.
3. Sudyalarning vakolatlari va faoliyati
Bolgariya Konstitutsiyaviy sudi sudyasining maqomi Bolgariya Konstitutsiyasi va qonunlari bilan belgilanadi.
Bolgariya Konstitutsiyaviy sudi sudyasining vakolatlari, uning konstitutsiyaviy huquq va erkinliklari Bolgariyada yoki uning alohida hududida urush holati yoki favqulodda holat joriy etilganda cheklanishi mumkin emas.
Bolgariya Konstitutsiyaviy sudi sudyalari siyosiy partiyalar va kasaba uyushmalariga a'zo bo'lishlari, vakillik mandatiga ega bo'lishlari, har qanday siyosiy faoliyatda qatnashishlari yoki boshqa haq to'lanadigan lavozimlarni egallashlari mumkin emas. Bolgariya Konstitutsiyaviy sudi sudyasi Bolgariya Konstitutsiyaviy sudida ish yuritish bilan bog'liq masalalar bo'yicha o'z fikrini faqat Bolgariya Konstitutsiyaviy sudi qaror qabul qilgan yoki xulosa bergan hollardagina ochiq aytishga haqli.
Bolgariya Konstitutsiyaviy sudi sudyasi har qanday huquqiy munosabatlar sub'ektidan Bolgariya Konstitutsiyaviy sudi sudyalar kollegiyasi yoki Bolgariya Konstitutsiyaviy sudi tomonidan ko'rib chiqish uchun tayyorlanayotgan masalalar bo'yicha zarur hujjatlar, materiallar va boshqa ma'lumotlarni talab qilishga haqli. Bolgariya Konstitutsiyaviy sudi sudyasiga tushuntirish berishdan bo'yin tovlash yoki ma'lumot berishni rad etish holatlari aybdorlarni Bolgariya qonunchiligiga muvofiq javobgarlikka tortadi.
Sudyaning vakolatlarini muddatidan oldin tugatish uchun asoslar Konstitutsiyaviy sud to'g'risidagi qonun bilan belgilanadi.
|
