Ii. Asosiy qism: Fransuz ma'rifatchiligi tarixi va paydo boʻlishi

Reja
I.Kirish...............................................................................................2­-6
II.Asosiy qism:
1.Fransuz ma'rifatchiligi tarixi va paydo boʻlishi…………………………….…..6-9
2.Fransiya uyg'onish davri madaniyati…………………………………………………9-15
3.Fransiya madaniyatida Goratsiyning tutgan oʻrni …………………………….15-23
4.Fransuz ma'rifatparvarlari…………………………………………………………………23-27
5.Fransuz ma'rifatchilik adabiyoti ...........................................................27-31
III.Xulosa………………………………………………………………………………………………..31
IV.Foydanilgan adabiyotlar va manbalar roʻyxati…………………………………..32
V.Ilovalar…………………………………………………………………………………………………33-34


Kirish
“Tarixiy xotira tug’usi to’laqonli ravishda
tiklangan xalq bosib o’tgan yo’l o’zining
barcha muvaffaqiyat, yo’qotish va
qurbonlari, quvonch va iztiroblari bilan
xolis va haqqoniy o’rganilgan taqdirdagina
chinakam tarix bo’ladi.”
Xalqimizning asrlar sinovida yanada kuchayib, toblanib borgan mustahkamirodasi, iymon-e’tiqodi nafaqat qadimiy ma’naviyatimiz, balki milliy o‘zligimiznisaqlab qolishga asos bo‘ldi. “Agar biz dunyo tarixiga nazar tashlaydigan bo‘lsak, boshqa xalqlar ham ozodlik va mustaqillikni qo‘lga kiritish, milliy tiklanish, o‘zdavlatchiligini, havas qilsa arziydigan fuqarolik jamiyatini mustahkamlashjarayonida ana shunday fazilatlarga tayanib va suyanib, barcha sohalarda - buiqtisodiyot yoki ijtimoiy hayot bo‘ladimi, madaniyat, ta’lim-tarbiya va ilm-fanbo‘ladimi — o‘zining beqiyos ichki qobiliyat va salohiyatini ishga solish, uniro‘yobga chiqarish hisobidan taraqqiyotga erishganini ko‘ramiz.”1 Masalan, Yaponiya yoki Janubiy Koreyani olaylik. Bu mamlakatlarning Ikkinchi jahonurushidan keyin qanday og‘ir ahvolga tushib qolganini hammamiz yaxshi bilamiz. Xo‘sh, ular nimaning evaziga qisqa davr ichida bu qadar rivojlanishga erisha oldi? Axir, bu o‘lkalarda mo‘l-ko‘l tabiiy xomashyo manbalari, mineral resurslar deyarliyo‘q-ku! Albatta, bu borada o‘sha paytda dunyoda mavjud bo‘lgan siyosiy omillar, xalqaro vaziyatning ta’sirini inkor etib bo‘lmaydi. Lekin yapon va koreys xalqiasrlar davomida
shakllanib, katta bunyodkor kuchga aylangan o‘ziga xos milliyma’naviyati hisobidan ham rivojlangani bugungi kunda hech kimga sir emas.¹
Shuning uchun «yapon mo’jizasi» yoki «koreys mo’jizasi» haqida gap ketganda, taniqli ekspert va mutaxassislar ham birinchi galda «yapon xarakteri», «koreystabiati» degan iboralarni tilga oladi. Tabiiyki, ular bu o‘rinda avvalo mazkurxalqlarga mansub ma’naviy fazilatlarni nazarda tutadi. Ya’ni, bu xalqlarning ichkidunyosi va irodasi ma’naviyat negizida yanada toblangan, kamolga yetgan. Bunday xulosaning tasdig‘ini nafaqat mazkur ikki davlat, balki boshqa mamlakatva xalqlar misolida ham ko‘rish qiyin emas. Vijdon pokligi va bedorligi asrlar, zamonlar osha inson ma’naviyatining tayanch ustunlaridan biri bo‘lib kelmoqda. Jahon xalqlaritajribasi, ularning bosib o‘tgan murakkab rivojlanish yo‘llari, buboradagi saboq va xulosalar shundan dalolat beradi-ki, qaerda davlat va jamiyattaraqqiy topsa, xalqning tinch-osoyishta hayot kechirishi, o‘z oldiga ezgu va buyukmaqsadlar qo‘yib yashashi uchun Yurtboshimiz Islom Karimov 1998-yil 14-iyuldabir guruh tarixchi olimlar va yetakchi jurnalistlar bilan bo‘lib o‘tgan uchrashuvdatarix fanini, bugungi ahvoli va istiqbolini chuqur tashkil etish haqidagi o‘z fikr mulohazalarini bildirib, bu yo‘nalishda tarixchi olimlar oldiga qator vazifalarniqo‘ydi. Prezidentimiz: ”Muayyan masalada turli fikrlarni berish, bahs orqalihaqiqat oydinlashuviga erishish lozim. Tarixiy voqealarni, shaxslar faoliyatiniizohlash yo‘li bilan odamlarni asl haqiqatdan ogoh etishimiz kerak”, - debta’kidladi.1 Ushbu vazifalardan eng muhimi - yangi jamiyatimizni isloh, qilish vayangilash jarayonini boshqaradigan va ta’minlaydigan, hozirgi davr talabi asosidayangicha fikrlaydigan yoshlarni tarbiyalash, muhimi, ular ongiga milliy istiqlol, Vatanga sadoqat va yurtparvarlik g‘oyalarini yanada chuqurroq, singdirish va terananglatishdan iboratdir.²

Prezidentimiz o‘zining “Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch” nomliasarida shunday yozadi:” O‘z tarixini bilmaydigan, kechagi kunini unutgan

millatning kelajagi yo‘q. Bu haqiqat tarixida ko‘p bora o‘z isbotini topgan.”O‘zbekistan Respublikasi istiqlolga erishishi natijasida jamiyatimizning barchasohalarda tubdan o‘zgarishlar amalga oshirilmoqdi. Xususan, Vatanimiz tarixigamilliy vatanparvarlik nuqtai-nazaridan qiziqish ortmoqda. Sovet mustamlakachiligiyillarida eng qadimgi davrlardan to O‘zbekiston mustaqillika erishguniga qadarbo‘lgan tariximiz soxtalashtirildi. Endilikda, ya’ni mustaqillik yillaridatarixshunosligimizda bir qator amaliy ishlar amalga oshirildi va amalgaoshirilmoqda. Yangi tarixning ko‘rib chiqiladigan davri - 1871 yilgi ParijKommunasidan to Oktabr davlat to'ntarishigacha bo‘lgan vaqtni o'z ichiga oladi. Uoldingi davrning uzviy davomidir, chunki kapitalizmning rivojlanishi bu davrningasosiy mazmuni bo'lib qolaveradi. “Boyliklar va hokimiyat eng yirik burjuaziya —kapitalistik monopoliyalar qo‘lida to‘planishining tezlashuvi yangi tarixning qarabchiqilayotgan davrga xos eng muhim jihatidir. XIX asr oxiriga kelganda bundaymonopoliyalar hukmron kuchga aylandi — kapitalizm o‘z taraqqiyotining yangibosqichiga — imperializm bosqichiga qadam ko‘ydi. Bu hol jahon xalqlarinikapitalistik ekspluatatsiya qilishning kuchayishiga va kapitalizmning barchaziddiyatlari chuqurlashuviga olib keldi. Ishchilar sinfi ancha o‘sdi va uningijtimoiy-siyosiy roli kuchaydi. 1871-yilgi Parij Kommunasi mag‘lubiyatga uchradi, lekin burjuaziya hokimiyatini ishchilar sinfi hokimiyati bilan almashtirishmumkinligini isbot kilib berdi.”
1 Biz o‘rganishni o‘z oldimizga maqsad qilib olgan mavzu, ya’ni “Fransiya-Prussiya urushi (1870-1871) davri diplomatiyasi” mavzusini tadqiq qilish orqali Fransiya-Prussiya urushi urushi davrida dunyodagi xalqaro vaziyat qay tarzda o‘zgardi, o‘zaro kuchlar nisbati nima sababdan o‘zgardi, nima sababdan Fransiya-Prussiya urushi (1870-1871) urushi kelib chiqdi, urushning boshlanishiga asosan qaysi davlatlar va shaxslar
sababchi bo‘lganligini dalil-isbotlar orqali bayon qilib, mavzuning dolzarbligini ochib berish mumkin.Ishning maqsad va vazifalari. Har bir inson biron bir ishga kirishsa, inson o‘sha olib boryotgan ishiga nisbatan o‘z oldiga maqsad va vazifalar qo‘yib oladi. Jumladan, meni xalqaro munosabatlar tarixiga qiziqishim tufayli 1870-1871- yillarda sodir bo‘lgan Fransiya-Prussiya urushi davri diplomatiyasitarixini va o‘sha davrdagi Yevropa davlatlarning turli sohadagi olib borgan ishlarini, xalqaro miqyosdagi bir-biri bilan olib borgan diplomtik va hamkorlik (ittifoqchilik, sherikchilik) aloqalarini, XIX asr oxiri-XX asr boshlaridagidagi dunyoning ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy manzarasini imkon qadar o‘rganishni o‘z oldimga maqsad qilib qo‘ydim.Ishning davrlashtirilishi. Kurs ishining xronologik davri XIX asrning 60-yillar oxiri-70-yillari boshlaridagidagi dunyoning ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy manzarasi, ya’ni asosan Fransiya- Prussiya urushiga oid voqealardan iboratdir. Bunga sabab: aynan 1868-yil Ispaniya taxtiga nomzod masalasidagi murosasizlik, Yevropada gegemonlik uchun kurash, birinchi darajali davlatga aylanish borasidagi kurashlar pirovardi Frans- Pruss urushini yuzaga kelishini muqarrar qilib qo’ydi. Natijada 1870-yil 17—iyulda Fransiya Shimoliy Germaniya ittifoqigaurush e’lon qildi, mustaqillik va bosqinchilik xarakteridagi qirg’inbarot urush ro’y berdi. Bu dahshatli urush 1871-yilga qadar davom etdi. Tadqiqotning obekti va predmeti. Tadqiqotning nazariy asosiniO‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning asarlari tashkil qiladi. Mazkur tadqiqot ishi 1870- yildan 1871- yilgacha bo‘lgan davrni o‘z ichigaolganligi sababli asosiy e’tibor o‘sha davrda hamda keyingi yillarda nashrdan chiqqan adabiyotlar, maqolalar, ilmiy ishlar; mustaqillik davrida e’lon qilingan xolis yoritilgan tarixiy materiallar maqola va monografiyalarshu kabilargaqaratilgan.7Kurs ishining ilmiy yangiligi. Biz o‘rganishni o‘z oldimizga maqsad qilib olgan mavzu, ya’ni “Fransiya-Prussiya urushi (1870-1871) davri xalqaro munosabatlar” mavzuiga ko‘plab tarixchilar tomonidan juda ko‘plabmurojaat qilinganligi ma’lum. Ushbu kurs ishimizni tayyorlash jarayonida, biz ko‘proqtarixiy material boʻladi.