Mahsulot mehnat sarfi 3,85 % ga nisbatan ( 423/2200 : 400/2000 = 0,9615)
Mehnat sarfining pasayishi bo’yicha o’lchangan mehnat unumdorligining
o’sishi o’sha 4 % ni tashkil qilgan.
(1/0,9615+ 1,04 yoki 400/2000: 423/2200+ 1,04)
Amaliy hisob-kitoblarda mehnat unumdorligi o’zgarishi indeksi (Imu)
mehnat sarfi indeksiga teskari o’lchov sifatida aniqlanadi va aksi
I
MY
= 1: It va It = 1:I
MY
Foizlardagi hisob-kitoblarda (a- mehnat unumdorligi, v-mehnat sarfi)
quyidagilardan foydalaniladi:
A = v x 100/100- v; V = a x 100/ 100 + a;
Vaqt birligida mahsulot ishlab chiqarish ham mahsulot hajmi kabi
ko’rsatkichlarda: natural, shartli- natural, mehnat va qiymat birliklarida o’lchanadi.
Hisob- kitoblarni amalga oshirishda quyidagilarga e’tibor berish zarur:
Vaqt masshtabi bir xil bo’lishi kerak. Masalan, 8 soatlik ish kuni qabul
qilingan bo’lsa, davomiyligi boshqacha bo’lgan ish kunlarini 8 soatlikka hisob-
kitoblar orqali keltirish mumkin.
Mehnat unumdorligi shartli- natural usulda o’lchanganda, mahsulotning
boshqa qandaydir xususiyatlariga ko’ra emas, balkm normativ mehnat salmog’ini
hisobga olgan holda amalga oshirish zarur.
Natural ko’rsatkichlarni nisbiy normativ mehnat sarfi koeffitsienti orqali
shartli-natural ko’rinishga keltirilganda o’lchov birligi sifatida eng kam mehnat
sarfiga ega bo’lgan mahsulotni qabul qilish tavsiya qilinadi.
Misol. Jadvalda keltirilgan ma’lumotlar asosida mehnat unumdorligi o’sishini
shartli-natural ko’rsatkichlarda aniqlang. (Ishlovchilar soni o’zgarmaydi).
306
Mahsulot
Mahsulot soni
Bitta mahsulotning mehnat
sarfi, norma- soat
reja
haqiqat
№1
100
120
20
№2
250
225
15
№3
760
820
5
