O’rta Osiyo qomusiy olimlarining ijtimoiy pedagogik g’oyalari.
Uning tarbiya,shaxsning shakllanishida va jamiyatdagi amaliy faoliyat uchunilm va meqnatning ahamiyati haqidagi g‘oyalari hozirgacha o‘zahamiyatini saqlab qolgan Buyuk qomusiy olim Abu Ali ibn Sino (980 —1037 y) o‘zdavrining barcha bilim sohalarini qamrab oluvchi katta ilmiy qoldirgan bo‘lib, uning barcha asarlarida pedagogik mavjud. Olimning bilim, iroda va insonning rivojlanish jarayonidagi maqsadga intiluvchanligi, atrofmuhit ta’siri, axloqiy va mehnat tarbiyasi, muomala san’ati,bolalarni jamoada o‘qitish haqidagi g‘oyalari hozir ham nihoyatda muhim hisoblanadi. Abu Nasr Forobiy, Abu Rayhon Beruniylar ta’lim muammolari bo‘yicha fikrlar bildirishgan va insonning jamiyatga sermahsul xizmat qilishi uchun o‘z akushy, jismoniy, axloqiy, estetik va meqnat qobiliyatlaridan samarali foydalanish imkonini beruvchi ta’lim vazifasini alohida ajratib ko‘rsatganlar.
Ta’limning rivojlatiruvchi vazifasini amalga oshirish maqsadida ular quyidagi didaktik tamoyillardan foydalanishni maslahat berganlar:
— asta-sekin tushunchalarning murakkablashuvi; — amaliyotni tajriba bilan bog‘lash; — qabul qila olishlik; — ko‘rgazmalilik.
Ibn Sinoning fikricha, ijtimoiylashtirish ko‘nikmalari jamoa bo‘lib o‘qitish shaklida yaxshi shakllanadi. Buning uchunu quyidagilarga asoslanishi lozim: 1. Ta’lim oluvchilar, o‘qituvchi va o‘quvchilar orasida tajriba, bilim, ma’naviy va axloqiy qadriyatlar almashinuvini tashkil kilish. 2. Musobaqalashuv elementidan foydalanish.
Ibn Sinoning fikricha, ijtimoiylashtirish ko‘nikmalari jamoa bo‘lib o‘qitish shaklida yaxshi shakllanadi. Buning uchunu quyidagilarga asoslanishi lozim: 1. Ta’lim oluvchilar, o‘qituvchi va o‘quvchilar orasida tajriba, bilim, ma’naviy va axloqiy qadriyatlar almashinuvini tashkil kilish. 2. Musobaqalashuv elementidan foydalanish.
O‘quvchining ijtimoiy-axloqiy xususiyatlarining biri - muomala.
O‘zaro tushunish, o‘zaro yordam, do‘stlik qissini rivojlantirildi.Buyuk olimlarning pedagogik qarashlari va faoliyatlarining ijtimoiy-pedagogik yo‘naltirilganligi ularning, avvalambor, hayotga har tomonlama tayyorlash hisoblangan ta’lim maqsadini sharhlashlarida o‘z ifodasini topgan. Ular shaxsning jamiyatda o‘z o‘rnini belgilab olishini ta’minlab beruvchi eng muhimsifatlar - bu mehribonlik, yaqinlarga yordam, g‘urur, vijdon, yaxshi niyatlilik va sabr, deb hisoblaganlar. O‘quvchilarning har tomonlama intellektual va mehnattayyorgarliklariga kattae’tibor qaratib, Forobiy va Ibn Sino yoshlarning jamiyatga*’kirish”larining eng muhim omillari sifatida faollik,mustaqil tashabbuskorlik, intiluvchanlik, qiziquvchanlik vaaqliy qobiliyatlarni ko‘rsatib o‘tishgan.
