Ikki qanotlilar turkumi



Yüklə 1,84 Mb.
səhifə5/9
tarix14.06.2023
ölçüsü1,84 Mb.
#130248
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Ikki qanotlilar turkumi

SARIQ ARILAR (Polistes) pardakanotlilar oilasiga mansub hasharotlar urugʻi. Oila boʻlib yashaydi, in quradi. Oilasi inga asos solgan urgochisi, bir qancha erkak va koʻp sonli ishchilardan iborat. Ishchilari ona aridan faqat bir oz kichikroq boʻlishi bilan farq qiladi. Ishchilari orasida in qoʻriqchilari, in quruvchilari, qurtlarini boquvchilari va oziq yigʻuvchilari boʻladi. Lekin Sariq arilar oilasida mehnat taqsimoti qatiy boʻlmaydi. Inlari juda koʻp katakchalardan iborat, koʻp qavatli boʻladi. Sariq arilar inni jagʻlari yordamida maydalab, soʻlak b-n aralashtirilgan yogʻoch tolasidan tayyorlangan krgʻozdan quradi. Sariq arilar oilasi qishda halok boʻladi, faqat urgʻochilari qishlab qoladi. Erta bahorda urgʻochi Sariq arilar yakka oʻzi yoki baʼzan bir nechtasi birgalikda bir necha uyadan iborat in quradi. Har bir uyaga ona ari bittadan tuxum qoʻyadi. Uyasi yarim doira shaklida, poyacha yordamida substratga yopishgan, kataklarining ogʻzi pastga qaragan boʻladi. Yetilgan qurtlar uyalarini yopib, uning ichida gʻumbakka aylanadi. Uyalardan chiqqan ishchilari uya qurish va naslni boqishni davom ettiradi. Sariq arilar gul nektari va oʻsimlik shirasi bilan ozikdanadi.
Sariq arilar moʻtadil va tropik iqlimda keng tarqalgan. Oʻrta Osiyoda Kaspiy polistasi koʻp uchraydi. Bu tur kasallik qoʻzgʻatuvchi mikroblar, gijjalar tuxumi va bir hujayralilar sporalarini yuqtirib hamda uzum va b. mevalarni yeb ziyon keltiradi.
Ari va ari tashqi ko'rinishi, xatti-harakati va turmush tarzi bilan farqlanadi. Ammo ko'pincha ular nima kutishlarini bilmay, bir-birlari bilan adashadilar. Xuddi shu toifaga kiritilgan. U odamlardan uzoqlashishga harakat qiladi, lekin vaqti-vaqti bilan uchrashadi, hatto qishloqda uyalarini quradi, bog 'uchastkasi. Ari va ari, shuningdek shox o'rtasidagi farq yalang'och ko'z bilan seziladi, ammo faqat ma'lumotli odam ularni ajrata oladi.
Tashqi farqlar
Hajmi, tana tuzilishidagi farq sezilarli.
ari
Xulosa qilish
Hajmi bilan solishtirganda, kim ko'proq ari yoki ari, afzallik ari tomonida. Yana xavfli tishlash ari yoki asalarilar - ari ham reytingda g'olib chiqadi, lekin faqat og'riqning kuchi bo'yicha. Asalarilarning zahari o‘z vaqtida olib tashlanmasa, xavfliroq. Kim ko'proq tajovuzkor - ari oilasi yana g'alaba qozonadi. Vakillar haddan tashqari tajovuzkorlik, asabiylashish, o'z yo'nalishi bo'yicha qo'lning engil to'lqini bilan hujumga shoshilish bilan ajralib turadi.

asalarilar


asalarilar- ari va chumolilar bilan bog'liq bo'lgan sopi qorinli pastki turkumidagi uchuvchi hasharotlar.
Asalari sayyoramizda yashovchi eng foydali hasharotlardan biridir. Ishchi asalari nafaqat shifobaxsh va o'ziga xos asal, asalari noni, shohona jele, propolis, mum, balki o'simliklarni changlatib, Yerdagi hayotning davom etishiga hissa qo'shadi. Asalari zahari tibbiyotda qo'llaniladi.
Asalarilar ijtimoiy hasharotlardir: ular to'da deb ataladigan katta koloniyada yashaydilar.
Asalari uyaga kirishga harakat qiladigan hasharotlardan himoya qilish uchun xizmat qiladigan stinger bilan jihozlangan, lekin ba'zida asalarilar odamni chaqishi mumkin. Bu, qoida tariqasida, tasodifan sodir bo'ladi, agar biror kishi asalarilarga e'tibor bermasdan, uni ezib tashlagan bo'lsa yoki ari sochlariga aralashib ketgan bo'lsa. Ba'zida ari og'izga shirin narsaning bo'lagi bilan birga tushishi mumkin. Asalarilar to'dasining odamga hujumi odatda uyi yaqinida sodir bo'ladi, shuning uchun asalarilar o'z uyalarini va koloniya aholisini dushmandan qutqarishga harakat qilishadi. Hujumga uchraganda, ari zahar chiqaradi, unga yaqin atrofdagi odamlar reaksiyaga kirishadilar va hujumga qo'shiladilar.
Asalari chaqishi ichkariga egilgan tishlar bilan jihozlangan bo'lib, ular odam yoki hayvonning terisiga mahkam yopishadi, shundan so'ng asalari endi uni olib tashlay olmaydi. Asalari chaqishi bilan birga zaharli bezni va ovqat hazm qilish organlarining bir qismini ham qoldiradi.
Og'riq sindromi va ari hujumidan keyin shishning og'irligi tananing ari zahariga individual reaktsiyasiga bog'liq.
ari- asalarilar va chumolilar bilan bog'liq bo'lmagan, qat'iy ilmiy ta'rifga ega bo'lmagan Sopi qorinli turkumidagi ba'zi chaqqon hasharotlarning nomi. Arilar ijtimoiydir, masalan, shoxlar, ularning to'dasi bir necha ming kishiga etishi mumkin va yolg'iz, masalan, ari - ekskavator yoki gul ari.
Arilar, asalarilardan farqli o'laroq, himoya qilishda tashqi omillar, ularning mavjudligiga tahdid solib, nafaqat ularning chaqishi, balki jag' apparati ham qo'zg'atuvchi ob'ektni tishlaydi. Ularning chaqishi, asalarilardan farqli o'laroq, tishlari yo'q, shuning uchun chaqishi paytida ular chaqishini buzmaydi. Asalarilar singari, yaqin atrofdagi odamlar zahar hidiga munosabatda bo'lishadi va dushmanga hujum qilish uchun birlashadilar.
Arpa hujumidan keyin shishning og'rig'i va og'irligi sizni qanday ari chaqqanligiga, shuningdek tananing zaharga umumiy reaktsiyasiga bog'liq.

Yüklə 1,84 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin