1.
dərtiş. tartış. dəriş. açış. açılış.
- sərgi yarıĢı: dartışı. - işlərin
yarıĢı: dartışı. - birinci yarıĢ, ikinci yarıĢ.
2.
ərtiş
ka
. yartış.
musabiqə.
3.
öçəş
ka.
mərcləşmə. şərt bağlama.
4.
payqa
3
.
5.
səhm.
6.
özüş
ka
. üzüş.
1.
qarış. çəkiş. çəkiliş. imtihan. :
1.
öçəş
ka
.
yarıĢçı
: yaraşçı. islahçı.
yarıĢdırmaq: qarşılaşdırmaq. qarışdırmaq.
yarıĢıq
: yarış bitik. razılıq, təvafüq, müvafiqət kağızı. müvafiqətnamə.
yarıĢ
ka
:
1.
iki adam arasında mal üləşmə.
2.
razılıq. təvafüq. müvafiqət.
yarıĢmaq :
1.
boğruşmaq.
2.
yontaşmaq. bölüşmək. qırışmaq.
parçalaşmaq.
3.
yarı yarı bplüşmək.
- bu davarı yarıĢın.
4.
at
yarişi yapmaq. yarı yarıya üləşmək.
5.
uzuşmaq. özüşmək
ka
.
üzüşmək. -
at yarıĢmaq.
6.
ərtişmək
ka
. yartışmaq. musabiqə
vermək.
7.
eytişmək
ka.
barışmaq, curlaşmaq.
8.
razılıaşmaq.
təvafüq, müvafiqət edmək.
yarıt
: aşın. sibqət.
yarıtmaq : aşmaq. aşınmaq. aşunmaq. aşqınmaq
ka
. keçmək. yarıb
keçmək. sibqət götürmək.
yarqamaq:
1.
arqamaq
ka
. alqışlamaq. uğurlamaq. uğur xeyir diləmək.
2.
arturmaq
ka
. qəbul edmək.
- tanrı artursun.
3.
bağışlamaq. rəhm
eləmək.
- tanrı yarqasın.
4.
bazrəsi edmək. dürüşmək.
yarqan
: yaran. yar. çuxurdan.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
995
http://WWW.TURUZ.NET
yarqıl
:
yarlıq
ka
. 1.
boşuq
ka
. izin. icazə.
2.
buyruq. tuğraq. tuğra. əmir.
fərman
. 3.
yoxsul. kasıb. yazıq.
- yarlıq ər: bağışlanmalı, yazıq kişi.
yarquc
ka
: qılınc kimi yarılmış çubuq. sacda, təndirdə çörəyi çevirməyə
işlənir.
yarqu
ka
: yaruq
ka
. yarpuq. yarpuq. ışıqlı, açıq aydın nə.
- yap yaruq: lap
açıq. ap aydın.
yarqün
:
yarkün.
ərkün. uyğun. münasib.
yarlaqaqur : yarlığayası. yarlası. sələvat olsun.
- tanrı yarlaqaqur: tanrı
yarlığayası. sələvatullahi əleh.
yarlamaq
ka
: tükürmək. yarsıtmaq. yarsudmaq.
yarlası
: yarlığayası. yarlaqaqur. sələvat olsun.
- tanrı yarlaqaqur: tanrı
yarlığayası. sələvatullahi əleh.
yarlığayası
: yarlaqaqur. yarlası. sələvat olsun.
- tanrı
yarlaqaqur: tanrı yarlığayası. sələvatullahi əleh.
yarlıq
ka
:
yarqıl
.
1.
boşuq
ka
. izin. icazə.
2.
buyruq. tuğraq. tuğra. əmir.
fərman
. 3.
yoxsul. kasıb. acınan.
yarmağan : ərməğan. sovqat. sovğat. but
ka
. töhvə. artut
ka
.
yarma
ka
:
1.
uzunlamasına yarılan hərhanki bir şey.
2.
gözəl. incə. ürək
qıran, aparan. nazik.
- bir yarma qız. yarma yuğa
ka
: incə, xasa
çörək.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
996
http://WWW.TURUZ.COM
yarmaq
:
1.
yirmək. irmək
ka.
dəlmək.
- ər dam irdi.
1.
yormək
ka.
çözmək.
ayırmaq.
1.
yartmaq
ka.
para.
1.
qırçamaq
ka.
dəğmək. dəğip
siyirmək.
yarmaqan
ka
: ərmağan
ka.
armaqan. amuç.
yarmaq
ka
:
1.
para.
2.
bir şeyi kəsərək zorla açmaq. parçalamaq. yerə
sınır çizmək.
yarmaqlanmaq
ka
: para yiyəsi olmaq.
yarmanmaq
ka
: tırmanmaq.
- duvara yarman: tırman.
yarmaĢ
ka
:
1.
iri öğüdülmüş bulqur, nərsə.
2.
yumşaq. axşın. -
yarmaĢ un.
incə, narın un.
yarmaz
: yaramaz. faydasız.
yarpaq
:
1.
yarıq.
2.
nərsənin ayırmaq üçün, çevrəyə çəkilən cızıq.
1.
yazqaq. yasqaq. açıq nə, yer.
(# yaĢqaq: örtülü, gizli olan).
yarpatmaq
ka
: (
<
yar
).
1.
iyiləşmək. ayağa qalxmaq. sarpılıb böyümək.
- igik
yarpattı: xəsdə düzəldi. - oğlan yapattı: böyüdü.
2.
irpəmək
ka.
yırpamaq. biçmək. qırmaq. pozmaq.
1.
iyiləşmək. ayağa
qalqmaq. sərpilip böyümək. - yarpadmaq.
yarpız
:
bax
>
yarpuz
.
yarp
ka
:
1.
səvincidən üzdə olan açıqlıq, ışıqlıq. yalabıqlıq.
2.
sağlam.
-
yarp nə: sağlam şey.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
997
http://WWW.TURUZ.NET
yarpuq
: yaruq
ka
. yarqu
ka
. yarpuq. ışıqlı, açıq aydın nə.
- yap yaruq: lap
açıq. ap aydın.
yarpuz
ka
:
1.
gözəl qoxulu bir ot. qır nanəsi. majoran.
1.
yılan yiyən
heyvan. firavun sıçanı.
1.
boynaq. ilana ağı verən kələr.
yarsıq
: hicrət. firaq.
yarsıqmaq
ka
:
ayrısmaq
.
1.
yarılmaq. ayrı düşmək.
- yarımnan yasıqalı. - ər
oğlundan yarsıqdı.
2.
murdar bulmaq. iğrenmək.
yarsıncıq
ka
: arsıncıq. murdar. pis. iğrənç.
yarsıtmaq
ka
: arsıtmaq. tiksindirmək. yormaq. irgəndirmək.
yarsqaq
ka
: zivgək, sürüşgən yer. ayağın qayabiləcəkl yer.
yarsudmaq
ka
: yarlamaq. yarsıtmaq. diksindiği şey üzündən tükürmək.
yarĢı
:
1.
ləh.
(# qarĢı: əleyh. - sən mən qarĢısan, yarĢısan. - iyiyə yarĢı
dur, kötüyə qarĢ.
1.
yarçı. münsif. davər.
yarĢım
ka
: yarışma. bir yarışlıq nərsə.
yarĢın
:
arĢın
(
<
yarmaq
). ölçü.
yart yurt tutmaq
ka
: bart burt tutmaq. ansızın hər yandan yaxalanmaq.
yartı
: odunçu.
yartım
ka
:
1.
ayrılmış. parçalanmış. bölünmüş. bölük.
- yartım boyun
(bodun): parçalanmış el, xalq. - yartım ölkə. - yartım yarmaq:
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
998
http://WWW.TURUZ.COM
səhimə bölünmüş para. - yartım ürək.
bölük.
2.
yarıq. quruh.
- bir
yartım boyun: bir quruh xalq.
yartıĢ
:
yırtıĢ
.
yırtaĢ
.
yirtəĢ
. irtiĢ. irtəĢ
ka
.
əriĢ
.
ırtaĢ
. irişmə. çəkişmə.
savaş. yarış. ərtiş
ka
. musabiqə.
yartıĢmaq:
yertiĢmək. irtiĢmək. irkiĢmək
ka
. ərtiĢmək
. yığılmaq. toplanmaq.
ərtişmək
ka
. yarışmaq. musabiqə vermək.
yart
ka
: bart. bardaq.
yartmaq
ka
:
1.
ərtmək. yertmək. irkmək. irtmək. yığmaq. toplamaq.
1.
yarmaq. para.
yartu
ka
:
1
.
taxda.
2
.
təxdəsiyah.
2
.
yonqa. talaş.
yarturmaq
ka
:
1.
qırağa qoymaq. bağışlamaq. göz örtmək.
səfnəzər edmək.
- mənim yazığım artıran tanrım.
2.
yardırmaq.
yaruq
ka
:
yarıq
.
1.
şans.
- doğdu yaruq ulduzu.
2.
ışıq. aydınlıq. parıltı.
-
yapyaruq. çox aydınlıq. - aldı gözüm yaruğu: göz ışığımı aldı.
3.
yarqu
ka
. yarpuq. yarpuq. ışıqlı, açıq aydın nə.
- yap yaruq: lap
açıq. ap aydın.
4.
yarıq.
- yaruq yalım
ka:
balıq tutqalı. yaru yalım.
- yaruq yulduzı
ka
: tan yıldızı.
yaruqluq
ka
:
1.
güc quvət.
- arpa saman yağıtqıl, olsun atı yaruqluq: arpa
saman tökginən, atı tapsın güc quvət.
2.
nur. ışıq. aydınlıq.
rahatlıq·.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
999
http://WWW.TURUZ.NET
yarumaq
ka
: ışımaq. ışıqlanmaq.
- yarumaq yaĢumaq
ka
: keyiflənmək. səvinmək·.
yarupqan: açan. saçan. (
# yapurqan
ka.
yaşurqan. qizləyən).
yarut
: yaşut. şad. açıq. könik. könül. sevnik. həyəcanlı.
yarutqan
ka
:
1.
yaran. aydınlatan.
2.
işləri açan.
yarutmaq
ka
:
1.
yaşutmaq. şad olmaq. sevinmək. keflənmək. kef eləmək.
2.
aydınlatmaq.
yas
:
yas
ka
1.
itgi
.
zərər. ziyan.
- onun mənə təlim yas dəğdi. - bu işdə
yas yox. - yasın alda asın (karın) ver.
2.
ölüm. həlak
. - onun oğlu
yas oldu: öldü.
yasağax:
<
yassı ağac: enli taxsa. xəmir taxdası.
yasaq
: yasqa. tasqa. tasağ. silli. şapalaq.
yasanmaq
ka:
ölmək. həlak olmaq. - onun oğlu yas oldu: öldü.
yası
: yatı. yazı. yatız. yatsı. uzuna.
- yatı yer.
yasıc
ka
: yassı, uzun təmrən.
yası
ka
:
1.
yassı. yasul. saf. düz. hamar.
2.
enli. ənli. gen.
- yası ağac:
enli taxsa.
yasıq
ka
:
1.
yeşik. qutu. cəbə. cilit.
- yasıqlı ya: kiş qurman
ka.
sadaq. yaylıq.
ox yay qabı. qədələç.
1.
yayıq. yazıq. açıq. kinayəsiz. sərih.
-
yasıq söz. - yasıq məktub.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
1000
http://WWW.TURUZ.COM
yasıqlı
ka
:
yazıqlı
ka
.
yasıqlı
ka
. yayılmış. açılmış sərilmiş. çözülmüş.
bağından çözülmüş.
- yasıqlı döşək: sərilmiş döşək.
yasılamaq
ka
:
1.
yassılamaq. yaymaq. açıq açığa vurmaq.
açmaqıq. qenə yazmaq. kinayəsiz işləmək, söyləmək.
2.
yesilmək. ısılmaq
ka.
azalmaq. əksilmək. dağılmaq. tərq
olunmaq. buraxılmaq.
yasım
: yatım. beşik. bekik. döşək.
- tülük yasım: tüklü, pürüzlü,
məxməlli döşək.
yasqa
: yasaq. şapalaq. tasqa. tasağ. silli.
yasqac
ka
: yastıqaç. xəmir taxdası.
yasqaq
: yazqaq. yarpaq. açıq nə, yer.
(# yaĢqaq: örtülü, gizli olan).
yasqaĢmaq: (
<>
yaqsaşmaq
).
1.
tasqaşmaq
ka
. toqatlaşmaq. şapalaqlaşmaq.
çırpışmaq.
2.
toqatlaşmaq. bunda yardım. tasqamaq.
tasqaşmaq.
3.
tasqatmaq
ka
. silliləşmək.
yasmaq
ka
:
( s <> z )
yazmaq
.
yaymaq
.
1.
açmaq. buraxmaq. tərk edmək.
-
qoşun yasdı.
2.
dağıtıp yaymaq. çözmək. açmaq.
3.
göndərmək
.
-
ora qoşun yasın.
4.
açmaq.
- yasın yas: kamanı gər, aç.
5.
qurulu
şeyi açıb yığmaq.
- çadır yasmaq: çuvaç yasmaq: çadırı açmaq,
pozmaq. - yası yasılmıĢ, qara günə batmış. - xan süsün yazsadı:
yaydı.
yassı
:
1.
yası
ka.
saf. yasul. düz. hamar.
2.
enli. ənli. gen.
Dostları ilə paylaş: |