1.
qudrəti olmaq. gücü yetmək.
2.
geciktirmək.
uman
: umduc. umdac. dilənçi. yolçu
2
.
umay
:
uma
. gözlər. müntəzir.
- qoyma uma: qoyma gözlər. - qaldım
uma: gözlər qaldım
. -
umay
ka
: cüt.
umda
: istəyən. mütəqazi.
umdac
: umduc. uman. dilənçi. yolçu
2
.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
913
http://WWW.TURUZ.NET
umduc
: umdac. uman. dilənçi. yolçu
2
.
umduçı
ka
: umacı. dilənçi.
umdu
ka
: istək. dilək. tamah. xahiş. təvəqqü.
umdurmaq: gözlətmə. ümid vermək.
umdurmaq
ka:
gözlətmək. bəklətmək.
umduru
ka
: gözləyu. bəkləyu. gözü yolda.
- qoydu məni umduru.
umınc
: umunc. ümidvarlıq. təvəqqü.
umınc
: umunc. ümidvarlıq. təvəqqü.
umqay
:
bax
>
uma
.
umlamaq:
yumlamaq
. geyinmək. örtünmək.
- yumləyu qaçdı: geyinib qaçdı. -
çoğan oynar yumləyu: paltardan çoğan yarışı edmək.
umma
: umunc
ka.
umut etmə. ümid.
ummaq
ka
: umunmaq
ka
. umtunmaq. umtulmaq. umnalmaq
ka.
ümid edmək.
düşünmək. güman edmək.
- qoydu eli umduru. - qaldıq baxa
umduru.
umna
: güman.
umnalmaq
ka
: ummaq. ümid edmək. düşünmək. güman edmək.
umtulmaq : umunmaq
ka
. umtunmaq. ummaq.
umtunmaq : umunmaq
ka
. umtulmaq. ummaq.
umulan
: umunclu
ka
. umutlu.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
914
http://WWW.TURUZ.COM
umunc
: -
umunc tanrıya tut: umudun ona bağla.
umunc tanrıya tut:: umudun ona bağla.
umunca :
<
umunc
ona
: umunc tanrıya. ümid onadı.
umunc
ka
: umma. umut etmə. ümid.
umunclu
ka
: umulan. umutlu.
umunmaq
ka
: umtunmaq. umtulmaq. ummaq. -
umunmadın sən mənə. -
umunqınan tanrıya. - mən tanrıya umundum.
umurday: qəza xətanı qaytaran onqun, inanılan nə. ümüd kanı. güvənc.
umutlu
: umunclu
ka
. umulan.
umzuq
: yumzuq. omzuq
ka.
nərsədə dönük, girdə bölük. yəhərin ön,
arxa yanı.
un
: kimi. -
süsi otun oruldu: qoşunu ot kimin qırıldı. - otun
gəldi: od kimi gəldi.
unamaq
ka
: razı olmaq. qəbul edmək.
unaĢmaq
ka
: onaşmaq
ka
. uyuşmaq. qəbullanmaq.
unaĢmaq
ka
: onaşmaq
ka
. uyuşmaq. qəbullənmək.
unatmaq
ka
: razı edmək.
unıtqan
ka
: unutan. unqutan.
unıtmaq
ka
: unutmaq.
unqamuq
ka
: solaq. çolaq.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
915
http://WWW.TURUZ.NET
unqıra
:
- onqıra yatmaq tunğra tüşmək
ka
. üz üstü düşmək. üzü yumulu
yatmaq.
unqıra
ka
: -
onqıra yatmaq
ka
sırt üstü yatmaq. tunğra tüşmək.
unqun
: onqun. öngün. ünvan.
unqutan: unıtqan
ka
. unutan.
unqutmaq: unutmaq. unıtmaq
ka
.
unutan
: unıtqan
ka
. unqutan.
unutan
: yanğılqan
ka
. yanılan.
unutmaq :unıtmaq
ka
. unqutmaq.
unutmaq
ka
: unıtmaq.
unutmıĢ
ka
: unutulmuş.
uraq
: urqa
ka
. ürkə. yekə.
uraqan
ka
: uran. hürən. hürəgən.
uraqut
ka
: qadın. avrat. arvad.
urama
6
: quşaq. qurşaq. belbağ. bağ. kəmər.
uran
: hürəgən. uraqan
ka
: hürən.
urdı toqıdı
ka
: vurdu. dövdü.
urdutal
ka
: ardutal. ordutal. hamamotu.
urı qığı
ka
: hay küy. qürültü. hayqırı. qıqı.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
916
http://WWW.TURUZ.COM
urı
ka
:
1.
dərə. yol.
- tərinğ urı: geniş dərə.
2.
səs. qürültü.
3.
oğul. -
urı
oqlan. ərkək cocuq.
urılamaq : şişirmək. goplamaq.
- ər urıladı.
urımaq
ka
: taxmaq. urmaq.
urıĢmaq
ka
: vuruşmaq. uruşmaq.
urq
:
urq
ka.
ip. urqan. uruq.
urqa
:
urqa
ka
. uraq. ürkə
. yoğun hündür, yekə nərsə, ağac.
urqaçı
: dişi. -
urqaçı buta, butalaq: tişi torum: dişi törum.
urqa
ka
: böyük ağac·.
urqan
: örqən
ka
urqan
: urq
ka.
ip. uruq.
urqu
ka
: kəndisiylə bir şeyə vurulacaq nəsnə, ayqıt.
urlamaq: hurralamaq. hurra çəkmək.
urmaq
: urımaq
ka.
taxmaq.
urmaq
ka
:
1.
ürimək. vurmaq. dövmək. qoymaq. yapmaq. taxmaq.
2.
otlamaq.
- qoyun urdi: otladı.
3.
çıxmaq.
- bulut urdu.
urra
ka
: ərkəklərdə olan qasıq yarıqlığı. qavlıç·.
ursamaq
ka
: vurmaq istəmək.
ursuqmaq
ka
:
vurulmaq
. dövülmək. yenilmək1. yemək.
- savaşa
girən ursuğar: yiyər.
urt
:
urt
ka
yurt. dəlik.
- iğnə yurdu:. iğnə dəliyi.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
917
http://WWW.TURUZ.NET
uru
: (
<
vurmaq
). çarpı (
<
çarpmaq
). sarı (
<
sarmaq
). salı (
<
salmaq
).
örtü.
uru yazmaq
ka
: vurayazmaq. dövəyazmaq·.
uruq turıq
ka
: tayfa tırıq. qohum yaxın.
uruq
: urq
ka.
ip. urqan.
uruq
ka
:
1.
urqan. urq. uzanan nərsə. ip.
2.
dövmə. kötək.
- uruq
urmaq
ka
: kötək vurmaq.
3.
dənə. tuxum. evin.
uruqlamaq
ka
:
(<
ur
.
uruq
) 1.
uruqun
,
çərdəğini (
çəkirdəğini
), tuxumun
çıxarmaq, ayırmaq. dənələmək.
- kəpəz uruqlamaq: pamığı
qozasından ayırmaq.
-
ərik uruqlamaq.
2.
cücərtmək. gülləmək.
tomurcuqlamaq. tuxuma oturtmaq.
uruqlanmaq
ka
: tuxumlanmaq. döllənmək. dənə tutmaq.
- əkin, tarıq, kəbəz
(pambıq) uruqlandı. - əlçə uruqlandı. - kəpəz uruqlandı: pambıq
qozalandı.
uruqlu
ka
:
(
<
oq. uq).
1.
tuxumlu. bollu. bərəkətli.
2.
soylu.
uruqluq
ka
: tuxumluq.
- uruqluq buğda. - uruqluq yünğ
ka
: ip yapmaq üçün
hazırlanmış yün. - uruqluq altun
ka
: para vurmaq ötrü qızıl. - uruqluq
yun: çalınmağa, əğirməyə anıt (hazır) yun.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
918
http://WWW.TURUZ.COM
urulamaq :
urılamaq
ka
.
1.
kəndini övmək. çox şişirmək.
- kişi urıladı. - özün
öğüb uauladı.
2.
urlamaq. yurlamaq. orılaşmaq. urılaşmaq.
orlaşmaq. bağırmaq. səsini yüksəltmək.
urulqan
: ürülqən
ka.
orulqan. şişən. qabaran.
urulmaq
ka
:
<>
orulmaq
<>
vurulmaq
.
1.
biçilmək. tarılmaq. dərilmək.
2.
dövülmək.
3.
qurulmaq.
urulmaq
ka
: örülmək. hörülmək.
urumday
ka
: bu daşla ağını etgisi gidərilər.
urunc
: orunc
ka
. ışıq. açaq. kəvik. rüşvət.
- qara bulutu yel açar, urun
bilə il açar: rüşvət düğün açar.
urunmaq
ka
: peşman olup vurunmaq, dövünmək, sarınmaq,
örtünmək.
urunmaq
ka
: tikilmək. qalxmaq.
uruĢ toquĢ
ka:
uğraşma. savaşma.
uruĢ
ka
: urma. savaş. vuruş. vuruşma.
uruĢmaq
ka
:
urıĢmaq
ka
.
uruĢmaq
ka
: vuruşmaq.
urut
: qurut. quru ot.
(keçən yıldan qalma ot için).
us
:
us
ka
1
.
ayırd. təşxis.
2
.
kərkəs quşu.
usal
ka
:
uysal
.
1.
qafil. qəfil. iş bilməyən.
2.
uyaq. üzü yola. söz
dinləyən. sözə baxan. yumşaq.
3.
mədəni. ədəbli.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
919
http://WWW.TURUZ.NET
usanmaq : aymanmaq
ka.
utanmaq. çəkinmək.
- o məndən bu işdə aymandı.
usanmaq: böqmək
ka
.
usanmaq: turulmaq
ka
. durulmaq. yorulmaq. tuqunmaq. tükünmək. bıqmaq.
bezmək.
usanmaq: ulınmaq
ka.
ulunmaq. bıqmaq. qıvrılmaq. doymaq.
usanmaq: utanmaq. armaq.
usayuq : uyasuq. uysal. qafil.
usıtqan
ka
: susatan.
usıtmaq
ka
: susatmaq.
uslamaq
ka
: anlamaq. xeyri şərdən ayırt edmək, təşxis vermək. -
o nəyi
usladı.
uslayu
ka
: kərkəs quşu qibi.
uslu
: uca. ulac. alça. yumuşaq xuylu. incə. yüküm. həlim. bilən.
usluq
: uzuqluq
ka.
usuqluq. oyaqlıq. huşluq. huşluluq.
(# uyqluq:
qəfillik).
usmaq
ka
:
1.
susamaq.
- yaman usmusun.
2.
sanmaq.
- mən ayla usdum:
mən öylə düşündüm:
usmaq
ka
: susamaq.
usnatmaq
ka
: bənzətmək. üsnəmək.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
920
http://WWW.TURUZ.COM
usta
: qılavuz. yorçı. mahir. uz kiş. uz. əli uz əli işə yaraşıqlı. udumlu
kişi.
ustalaĢmaq: uzlanmaq.
ustun
: sutun. üstə saxlayan (
>
situn
fars
). dirək. ox. sırıq.
usuq uyuq : bilən bilməyən.
usuqluq : uzuqluq
ka.
oyaqlıq. usluq. huşluq. huşluluq.
(# uyqluq: qəfillik).
usuqmaq
ka
: susamaq.
usuqmuĢ
:
susamış
. - usuqmuşa, sağış qamu, su görünür.
usutan
ka
: susutan.
- usutan sıcaq. - şor çor yemək ustur. - usutan güyəş
qapsadı.
usuz
ka
:
uysuz
. yuxusuz. uykusuz. yuxlu.
uĢ
:
uĢ
ka
1.
kimi.
- axar gözüm uĢ dəniz.
2.
iştə. şimdi. elə.
indi. -
doğmuş günü uĢ batar. uş bura gəl. - uş gəldin. - uş geddi uş
gəldi. - uş qonağ, uş qonğçı. - uş qadaan alım: ay sənin ağrın alım. -
uş xuraman gəzən gözəl. - uş qıldığın doğru. - bala yoxumdu, uş
verdiyim bu.
3.
heyvanı bir nəyə qurşatmaq.
- hürrrr. . üş. . . üş.
oxxəəəhhhhhhh. . .
4
.
aqaç, dal. buynuz kimi şeylərin özü. -
münğüz uşı. buynuz özü.
5
.
iştə.
- uĢ uĢ: uĢ uĢ
ka
öqüzü suvarmaq üçün söylənən.
uĢaq
: yavru. töl
ka
. döl.
- uĢaq muĢaq: çar çarmq
ka.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
921
http://WWW.TURUZ.NET
uĢaq
ka
:
1
.
kiçik. ufaq.
- uĢaq oğlan: kiçik cocuq. - uĢaq otunq: oğraq odun.
tıraşa. uşaq iş: xırda təfəq iş. - uşaq söz: yalın, köksüz, boş söz. -
uşaq kişi: səfeh kişi.
2
.
qoğu. dediqodu.
- uĢaqçı: qoğucu·. - uĢaq
söz. qoğu olaraq söylənən söz.
uĢaqlamaq
ka
: qoğlamaq. qoğaralamaq.
uĢaqlıq
ka
:
1
.
işdə göstərilən cocuqluq.
2
.
qoğuculuq. sər səffe sözlər
söylənmək.
uĢalamaq: uşatmaq. üşələmək. uvşatmaq
ka
. ufalatmaq.
uĢalmaq: üşəlmək
ka.
ufalanmaq. uvşalmaq.
uĢalmaq
ka
: ufalanmaq. oğulmaq. ovşamaq. üşəlmək.
uĢatmaq: uşalamaq. üşələmək. uvşatmaq
ka
. ufalatmaq.
uĢatmaq: üşətmək
ka.
ufalatmaq. uvşatmaq.
uĢatmaq
ka
: uşalmaq. oğşatmaq. oğsalamaq. uvşatmaq
ka
. üşəlmək.
üşətmək. oğmaq. ufalatmaq. -
çörək uĢat.
uĢqun
: quşqulu. quşlu. öşərqən
ka
. nigəran.
uĢqun
:
quĢqun
ka
.
əkşi bir çeşit dağ otu.
uĢqun
ka
:
ıĢqun
ka
.
quĢqun
ka
.
uĢqurmək
ka
:
1.
üşürmək. qışqırtmaq. ıslıq çalmaq. fışqalamaq.
-
ilan üĢgürdü: fışqırdı.
2.
usqırmaq. xatırlamaq.
- o unutmuş sözün
uĢqurdu: yadına saldı. - uşqur bir az keçən günləri.
3.
quşqurmaq.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
922
http://WWW.TURUZ.COM
yügürmək. atılmaq. tizikmək.
- iti üstümə uĢqurtdu: quşqurtdu.
4.
nəfə salmaq.
- us üĢgürsə ölür: qara quş soluq salsa, kişni öldürür.
uĢqurtmaq
ka:
1.
xatırlatmaq.
2.
quşqurtmaq. yügürtmək.
- iti üstümə
uĢqurtdu: quşqurtdu
uĢun
ka
: omuz başı. çiğin başı.
ut
:
ud
.
uy
.
1
.
həya. -
çaxşaq üzrə ot bitməz, çağra ilə ut olmaz. ( ut: üz.
həya).
2
.
sığır. öküz.
3
. uy.
uyqu.
utamaq
ka
:
<>
ütəmək
.
bax
>
ütmək
.
utanan
: utanqaç. uyatsılıq
ka
. uysal. uyatsqıl
ka
. uyaslıq. həyalı.
utananan: uyaz. həyalı.
utanc
: ötüv. ötük. turqu. durqu. həya.
.
utancaq : turqun
ka
. durqun. çəkincək.
utandırmaq
: tanlamq. tanqlatmaq. sanğlatmaq. şaşırtmaq.
utandırmaq
: uvurqarmaq
ka
:
utanqaç : uyatsılıq. uyatsqıl
ka
. uysal. uyaslıq. utanan. həyalı. utun.
utanmaq:
1
.
təvinmək
ka
. təğinmək
ka
. dəğinmək. tasalanmaq. sıxılmaq.
2
.
qızqutlanmaq
ka.
qısqutlanmaq. suçlanmaq. özün günahlı
saymaq. çəkinmək.
3
.
uyazımaq
ka
. usanmaq. armaq. irlənmək.
ırlanmaq
ka
. ərinmək. ır bulmq
ka
. tərləmək. əymenmək
ka
.
çəkinmək. aymanmaq
ka.
xəcalət çəkmək.
- o məndən bu işdə
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
923
http://WWW.TURUZ.NET
aymandı. - bu işlərdən utanmazmı, ırlamazmı. tərləməzmi.
4
.
uyazmaq. oyazmaq.
- ağız yeyir, göz utanır: uyazır.
utanmaq: uyalmaq
ka
. çəkinmək.
utanmalı: ərinc
ka
. arnıc. arsıq nə.
utanmaz: aykırı. tərs. inad. arğuq
ka
. manqus
6
. manus
6
.
utatnma: turquq
ka
. həyâ. şərm.
utımaq
:
udımaq
. uyumaq.
utım
ka
:
udım
.
Dostları ilə paylaş: |