ozan
. aparan. utran. qalib.
- yarış ozanları: aparanları. utranları.
qalibləri.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
933
http://WWW.TURUZ.NET
uzanan
: gərilən. gərgilən. gərinən. gərniyən. əsniyən. çəkilən.
uzanmaq: yolqunmaq
ka
. sıyrılmaq.
uzanmaq
ka
:
1
.
aşınmaq. təmdid olmaq.
2
.
əsinmək. əsmək
ka
. çəkilmək.
- ip
əsindi. - yaşamız əssin: uzansın. - əsnik ip: uzanan ip.
3
.
uzaymaq.
çözülmək
ka.
ayrılmaq. sesinmək. saşlımaq. saşılmək
ka
.
saşülmək. sünmək.
4
.
yüksəmək
ka
. ucalmaq.
uzatmaq
ka
:
1.
uzutmaq. uzandırmaq. açmaq.
- yeşiyi uzad. - oğrun duzaq
uzatdı: gizlin tələ qurdu.
2.
yubatmaq. əsitmək
ka
. qecitmək.
- nə
qədər işi uzaldıb əsdirisən.
3
.
ulatmaq
ka.
çatdırmaq.
4
oxlatmaq
ka
.
dirətmək.
5
.
nərsəni aşınmaq. yubatmaq. geriyə salmaq.
- işlər
aşınır. - günü günə satıb aĢındı.
uzaymaq: uzanmaq. çözülmək
ka.
ayrılmaq. sesinmək. saşlımaq.
saşılmək
ka
. saşülmək. sünmək.
uzıtmaq :
( z <> y <> d <> ğ )
uyutmaq. udutmaq. uğutmaq
. - uşağı uzut. -
yoğurt uyutmaq: uğutmaq: çalmaq. düzəltmək. - uzutma (uyutma.
udutma. uğutma) uzıtdı: pənir çalmaq. - od uzutmaq. uyutmaq.
söndürmək.
uzqan
ka
: uzqan. iləliləyən.
- ozqan at
ka
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
934
http://WWW.TURUZ.COM
uzqarmaq:
ozqarmaq
( z <> y )
oyqarmaq
.
uyqarmaq
.
düşünmək
.
anlamaq. -
o məni geyin oyqardı: o məni sonra başa düşdü
.
- işləmək biləkdən,
oyqarmaq bilikdən.
uzqurmaq
ka
: ( z <> y )
uyqurmaq
. oyandırmaq.
- məni uzqur: oyad.
uzlanmaq
ka
: ustalaşmaq.
uzlaĢmaq :
taplaşmaq. tablaşmaq. razılaşmaq. -
gəngəşli bilik, uzlaşır,
gəngəşsizin öprəşür.
uzluq
ka
: sənət.
uzmaq
ka
:
1
.
udmaq. utmaq. ozmaq. başqasından iləri keçmək.
- mən
səni uzaram. - onun atı uzdı.
2
.
utmaq. ozmaq. osmaq. ötmək.
keçmək. -
onun atı ozdi.
uzman
: yapın. yapqar. iş bilən. işin püfün qılığın bilən.
uznamaq
ka
:
üznəmək. (
<
uz. uznamaq. uzaq gedmək. dik başlılıq edmək) (
<
üz.
üzə durmaq. üz qırmaq)
qarşı
durmaq
. söz dinləməmək. - oğul atıya
uznadı.
uzraĢmaq
: utraĢmaq. üzrəĢmək.
itiləşmək
. - gəngəşli bilik utraĢur,
gəngəşsiz bilik opraşur.
uzuq
:
usuq
. (
<
us
:
əğl
). {
( z <> y <> d <> ğ ) 1.
uyut
.
udut
.
uğut
.
(
< met >
)
oğuz
}
oyaq. bilgin
.
ozuq
ka
. utuq. ötük. iti olub qabaqlayan.
(# uyuq:
qafil). - uzuq ər: huşlu kişi. - uzuq könüllü ər: açıq könüllü kişi.
2.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
935
http://WWW.TURUZ.NET
uyuq. uymuş. yatmış.
- uyuq ər: yuxulu kişi.
3
.
uzaq gedən.
yarışlar aparan. -
uzuĢ at.
uzuqluq
ka
: usuqluq. oyaqlıq. usluq. huşluq. huşluluq.
(# uyqluq: qəfillik).
uzuqmaq:
(z <> ç )
uçuqmaq
ka
. sonuna varmaq. sönmək. üzülmək. üzükmək.
- odu uzut: uçut: üzüt: söndür. - çırax uçdu: uzdu. üzdü. söndü. keçdi.
uzun
:
1.
sivri nəsnə (yuvarlaq olmayan). subı. söbi
ka
.
2.
əsgi. uzaq.
-
uzaq ış. uzayan, bitməyən iş. - uzun qıssalınca, qıssanın canı üzülər.
- uzun börk: suqarlaç börk
ka
. - uzun çağ, ara, zaman: birtəm
ka
. -
uzun yol: əĢgin
ka
.
uzuna
: yatı. yası. yazı. yatız. yatsı.
- yatı yer.
uzunluq
ka
:
1
.
boy. turum
ka
. durum.
2
.
turum
ka
. durum. boy.
3
.
uzaqlıq.
ıraqlıq. yıraqlıq.
uzuĢ
ka
:
üzüĢ. özüĢ.
1
.
yarış.
2
.
yanba yan gedmək. yoldaş. yardaş.
həmrah.
3
.
əsiş. çəkiş. rabit. rabitə.
uzuĢmaq:
özüĢmək
ka
.
üzüĢmək
.
1
.
yarışmaq. -
at uzuĢmək.
2
.
yanba yan
gedmək. yoldaşlıq, yardaşlıq edmək. həmrahlıq edmək.
3
.
əsişmək. çəkişmək. genişlənib ilişgi, rabitə qurmaq.
uzut
: sibqət.
uzutqan
ka
:
1.
uzadan. uzaldan.
- sözü uzatqan kişi: çox danışan.
2.
sibqət
tutan.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
936
http://WWW.TURUZ.COM
uzutmaq
ka
: uzatmaq.
ü
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
937
http://WWW.TURUZ.NET
übqüq
ka
: ibik quşu. übüp.
übüp
: übqüq
ka
. ibik quşu.
üç
:
- üç küĢəli: üçgül
ka.
üçqən. müsəlləs.
üçqən
: üçgül
ka.
üç küşəli. müsəlləs.
üçqil
ka
:
üçgül
ka.
üçgül
ka
.
üçqən. üç küşəli. müsəlləs.
üçqül
ka
:
üçgül
ka.
üçgil
ka
.
üçqən. üç küşəli. müsəlləs.
üçlənmək
ka
:
1.
iki olub, birində artınmaq. üçlük qurmaq.
2.
qoşuqun (ər arvadın) birinci uşağı olmaq.
- bizim gəlin üçləndi. -
üçlənmiyib hələ.
üçlük
: (
<
üç
).
1.
ucluq. kələk. tələ. üç dalın başın, dəmirlə birbirinə
qovuşduraraq qurulan tələ.
2.
qoşuqun (ər arvadın) birinci uşağı.
- üçlüyün havax olub.
üçüqmək
ka
:
üçükmək
ka.
öçükmək
ka.
səsi, soluğu, nəfəsi kəsilmək.
üçünç
ka
: sayıda üçüncü.
üçürgən
ka
: öçürgən
ka
. söndürən.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
938
http://WWW.TURUZ.COM
üçürmək
ka
: öçürmək
ka
. söndürmək.
üdiq
: ötiq
ka.
ödiq
ka
. səvqi.
üfləmək :
(. <> p )
püfləmək. püləmək.
üflənmək: ürülmək
ka
. hürülmək. hovlanmaq. pülənmək. qabarmaq.
yellənmək. şişmək. şişirilmək
üfləyəcəğinə: ürküncə
ka
. ürləyəcəğinə.
ühi
: üki. quburğa
ka
. bağırqa. boğurqa. bayquş.
yapaqulaq
ka
.
üki
: ühi. quburğa
ka
. bağırqa. boğurqa. bayquş.
yapaqulaq
ka
.
üqey
:
ügey
. baldır
ka
.
- ögey qız: üvey qız. - üqey oğul: üvey oğul:
baldır
ka
oğul.
üqək
:
ügək.
uxaq
ka.
üzək. özək. meyvəlarin sıxılmış suyu.
üqək
ka
:
1.
tabut. sandıq.
2.
duvar. topar.
üqək
ka
:
ükək
ka
(. <> y )
yükək
.
1.
tabut. qabırcaq
ka
. qabqırcaq. sandıq.
2.
bürc. minarə.
üqəkləmək :
ükəkləmək
ka
(y <>. )
y
ükəkləmək
ka
.
qalaqlamaq. qalaq, qutu,
sandıq yapmaq. bürc yapmaq.
üqəqli
:
ükəklik
ka
. yükəkli. (
<
yük
). yüklənmiş nə.
- ükəkli tam
ka
: barılı,
minarəli duvar.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
939
http://WWW.TURUZ.NET
üqəqlik
:
ükəklik
ka
.
yükəklik
. (
<
yük
). yük qoymaq, sandıqlıq üçün
ayrılan ağac.
üqər
:
ükər. ökər.
yığan.
üqəy
: qanğsıq
ka
.
üqi
:
üki
ka
ühi. bayquş. yapaqulaq.
üqimək
ka
: oğmaq. dartmaq.
üqit
ka
:
üğit
.
uğıt
.
oğut
. -
üqitçi
ka
: un öğütən kimsə.
üqit
ka
:
üğit
.
uğıt
.
oğut
. -
üqitçi
ka
: un öğütən kimsə.
üqitmək
ka
: üğitmək. öğütmək. dartmaq.
- buğdanı üqitmək.
üqitsəmək
ka
: öğütməyi, dartmağı düşünmək.
- o tarıq öğütsiyir:
o darı, dən öğütməyi istir.
üqmək
:
ükmək. ökmək
. yığmaq. -
pul ükmə, ərdəm ük, öcük ükmə,
yardam ük.
üqriĢmək
ka
:
ügritmək
ka
(. <> y
) yügrişmək. yırqaşmaq. sallaşmaq. -
beşik
ügrəĢmək.
üqritmək
ka
:
ügritmək
ka
(. <> y
) yügritmək. yırqatmaq. sallatmaq. -
beşik
ügrətmək.
üqrük
:
ükrük
. yüqrük. yüğrük. yügürgən
ka
. iti gedən nə.
- yügrük gediş.
üqrüĢ
ka
:
ügrüĢ
ka
(. <> y
)
yügrüĢ
. yırqaş. sallaş
.
üqüĢmək
ka
:
ügüĢmək
. öğütmək işi.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
940
http://WWW.TURUZ.COM
üqütmək
ka
:
ügütmək
<>
öğütmək
. oğunmaq.
- buğda ügündü: oğundu.
ülə
: payla. -
yarmaq ülə.
üləmək
: ülətmək
ka
. dağıtmaq. yaymaq. üləştirmək. paylamaq.
paytamaq. vermək.
üləĢmək : bölüşmək.
- üləĢib bitişdilər.
üləĢtirilmiĢ. ülüklük
ka
. paylanmış. dağıtılmış.
ülət
ka
: bəxşiş. payaq. ehsan.
ülətmək
ka
:
üləmək.
paylamaq. dağıtmaq.
- yarmaq ülət çıqaya: para çatdır
yoxsula.
ülkə
: ülgə. bölkə. bölgə. bülgə. ölkə.
ülqə
:
ülkə
.
bölkə. bölgə. bülgə. ölkə. ülkə.
ülqü
:
ülgü
1.
tuturğu
ka
. tutqur. tutraq. tutqar. sözləşmə. əhd. pəyman.
2.
örnək
ülqü
:
ülgü
.
- ülgü yapmaq
: ədləmək
ka.
edləmək
ka.
eyləmək. dəğər
vermək. önəmsəmək. əhəmmiyət vermək. təsir edmək.
ülü
:
<
olu
.
yolü
(
<
yolunmuĢ. ayrılmış).
bölük. pay.
ülüq
:
ülük
. ölük. pay. ox. nəsib. hissə.
ülüqlüq :
ülüklük
ka
.
üləştirilmiş. paylanmış. dağıtılmış.
ülüĢ
: ölüş. bölüş. paylaş. təqsim.
ümgük
ka
: imik. əmzik. cocuxların təpəsində bulunan yumuşaq yer.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
941
http://WWW.TURUZ.NET
ümid
: umunc
ka.
umma. umut.
- ümid vermək: umdurmaq. gözlətmə. -
ümid edmək: umnalmaq
ka.
ummaq. düşünmək. güman edmək. -
ümidini kəsmək: tönqülmək
ka
. vaz keçmək.
ümidvarlıq.
: umınc. umunc. təvəqqü.
üm
ka
: yum. şalvar. don. (
yuman, örtən nəsnə)
ümüd
: -
ümüd kanı: umurday. güvənc.
ümütsizləmk: tonğulmaq
ka.
donulmaq. olduğundan dönmək, qaytınmaq.
ün
: səs. san. şan. kü
ka
. küy. oxumaq. səs. tavış. -
dadlı ünün quş
ötər. - dadlı ün: xoş səs. - ünü batmış: səsi batmış. - ünün batsın.
ündəmək
ka
:
(d <> l )
ünləmək. çağırmaq.
ündəĢmək : qoşulub birgə oxumaq. səs səsə vermək.
ündəĢmək
ka
: çağırışmaq.
ündıĢ
:
sakin
.
səssiz
.
ündıĢ
: ünsüz. səssiz.
ünqünmək:
ünkünmək
. iğrənmək. yiqrənmək. dikəlmək. qalxınmaq.
ünləmək:
(d <> l )
ündəmək
ka.
çağırmaq.
ünləmək: səsləmək. səs vermək. -
ünlənmək: çavlanmaq
ka
. sanlanmaq. şöhrətlənmək. ünlənmək. ün yiyəsi
olmaq.
ünsüz
: ündış. səssiz.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
942
http://WWW.TURUZ.COM
üplənmək :
öplənmək.
yağmalanmaq.
üpləĢmək : yağma edişmək. yağmalaşmaq. .
üplətmək
ka
: öplətmək
ka
. yağma edmək.
ürəmək
: ütrəmək
ka.
üdrəmək
ka
. çoğalmaq.
ürətmək: uğlutmaq
ka
. oğlutmaq
ka
. çoğaltmaq.
ürkünc
ka:
ürküntü. talqaş. dalquş. qalqal. qaçqıç.
ürqə
:
ürkə
.
ürkə
.
uraq.
urqa
ka
. yoğun hündür, yekə nərsə, ağac.
ürqəç
ka
:
ürkəç
.
ürqəĢ
.
1.
ürkəş. qoğqa. fitnə. (
olan nəyi qoğlayıb,
ıoğalayıb, oğb dağıtmaq).
1.
qaçqın. tərsin. tərsən.
1.
saş
ka.
-
saĢ at.
- saĢ uşaq.
1.
tizgək. tizək. tezgək. tələsik. tezək. qaçqan.
ürqəĢmək : ürqəĢmək. qoğqa qopmaq. fitnə çıxmaq.
ürqmək : ürkmək
ka
. tizmək. tezinmək. tezgərmək. tizgirmək. qaçmaq.
ürqmək
:
ürkmək
. irmək
ka.
irkmək. daşlanmaq. disginmək.
ürqmək
: ürqmək.
ürqü
:
ürkü.
1.
höyük. oyuq
ka
hüyük. qolçaq. mətərsək.
2.
tezik. qorxu.
vəlvələ.
ürqük
: ürqük. balqın. quşuq.
ürqülmək
ka
: ürkülmək. dalqaşıb, qorxub qaçrışmq.
ürqün
: ürkün. ürküntü. qorxu. dehşət.
ürqünc
:
ürkünc
ka
.
ürküntü. ürküş. qıyım
ka
. bulğaş
ka
. bulğaq. qarışıqlıq.
sarmaş. qırqın. tezik. dehşət. talqaş. qalqal. qaçqıç.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
943
http://WWW.TURUZ.NET
ürqüncə:
ürküncə
ka
. ürləyəcəğinə. üfləyəcəğinə.
ürqüntü :
ürküntü
ka
. balqın. balın. qopuş. bulğa. bəlva. təzki. tazıq
ka
.
ürkünc
ka.
talqaş. dalquş. qalqal. qaçqıç. panik
ürqüntü :
ürküntü
ka
. ürküş. ürkünç. qıyım
ka
. bulğaş
ka
. bulğaq. qarışıqlıq.
sarmaş. qırqın. tezik. dehşət.
ürqüĢ
:
ürküĢ
. ürküntü. ürkünç. qıyım
ka
. bulğaş
ka
. bulğaq. qöçrüm
ka
.
belinləmə. təlaş. qarışıqlıq. sarmaş. qırqın. tezik. dehşət.
qoquv. tazış. teziş. qovala qaşdı.
Dostları ilə paylaş: |