Individual rivojlanish biologiyasi fani zigota hosil bo‘lishidan organizmning tabiiy
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Umurtqasiz hayvonlar embrionida provizor organlar
|
Allantois yoki siydik qopi
. Allantios grekcha allanoi des- kolbasimon degan ma‘noni anglatadi. Allanntios repteiylar, qushlar va sutemizuvchilar embrionida bo‘ladi. Amnion burmalari yopilishacha ichakning keyingi qismining qorin devorida ento derma va visceral mezodermadan tuzilgan xaltasimon o‘simta, ya‘ni alllaiontos hosil bo‘ladi. Amnion va seroz pardaning hosil bo‘lishi bilan ular orasidagi bo‘shliq paydo bo‘ladi. Bu bo‘shliq sellom yoki birlamchi ichak bo‘shlig‘i deyiladi. Allantios ana shu bo‘shliqa, ichakning bir tomonida uncha katta bo‘lmagan yo‘g‘onlashgan shakilda hosil bo‘lib , kindik orqali o‘tadi. Allatnios embrion tanasida qoladigan qismidan siydik pufagi hosil bo‘ladi. Embriondan allantios bilan kindik tomirlari o‘sib chiqadi. Bular allantiosning mezodermasida kapillyar qon tomirlarning qalin to‘rini hosil qiladi. Va tuxumning to‘mtoq tomonida gazlar almashinuvi sodir bo‘ladigan havo kamerasi yaqinida ayniqsa, ko‘proq paydo bo‘ladi. Sariqlik xaltasi devorida poyda bo‘lgan tomirlar sariqlikning embrioniga o‘tib sarflanishiga imkoniyat yaratadi. Allantios tomirlari embronni zarur kislorod bilan ta‘minlash, ayruv organlar vazifasini bajaradi. Umurtqasiz hayvonlar embrionida provizor organlar Provizor organlar ba‘zi umurqasiz hayvonlar embrionida ham bo‘ladi. Ikki qanotli va qattiq qanotli hashoratlar embrionida amnion va seroz parda endodermadan paydo bo‘gan.Ammo amniotalarda amnion bosh tomonda paydo bo‘lib, dum tomoniga siljib, embrionni qoblab oladi. Hashoratlarda esa amnion bosh va dum tomonda paydo bo‘ladi. Va keyinchalik ular yaqinlashib, embrionni o‘rab oladi. Tuxumi sariqlik moddasiga boy bo‘lib hasharotlarda esa amnion bosh va dum tomonida paydo bo‘ladi.va keyinchalik ular yaqinlashib embrionni o‘rab 138 oladi. Tuxumini sariqlik moddasiga boy bo‘lgan hashoratlarda, ya.‘ni qanotsiz hashorotlarda,embrion tuxumining o‘zi bilan tuxumini qoplagan blastodermani ichkariga tortadi.Blastoderma ikki qavat bo‘lib, ustidagi seroza qavatni ichkaridagisi embrionnini o‘rab olib amnionini tashkil etadi. Umurtqasiz hayvonlarda vaqticha organlarning paydo bo‘lishi rivojlanishning turli davrlariga to‘g‘ri keldi. Ko‘rshapalaklarda boshqa hashoratlarga nisbatan vaqtincha organlar tezroq paydo bo‘ladi. Kapalakning amnion dastlab qonni keyin esa orqa tomoni qoplaydi. Umurtqasiz hayvonlarning vaqtincha organlari embrionni tashqi muhutning sariqlik moddasiga botganligi uchun amnion va seroz parda embrioni butunlay qoplamaydi. Chunki embrion tuxumning sariqlik moddasi bilan oziqlanishi kerak. Ba‘zi tuban hashoratlarda embrionni qoplaydigan vaqtincha organlar bo‘lmaydi. Ularning o‘rniga embrion atrofida gomogen kitukulyar parda hosil bo‘ladi. Bunday parda qisqichbaqosimonlar,o‘rgamchiksimonlarda va ko‘poyoqlilarda ham paydo bo‘ladi. Pardaqanotlilardan yaydoqchilar parazit lichinkalar paydo bo‘ladi. Ular o‘zining tuxumini boshqa hashoratlarning tuxumi ustiga qo‘yadi. Bunday hashoratlarning rivojlanishi vaqticha organlardan faqat ozuqa bilan ta‘minlaydigan serroz parda poydo bo‘ladi. Yaydoqchilar tuxumida sariqlik moddasi bo‘lmagani uchun mayda bo‘ladi. ((26-30mk). Rivojlanish paytida yaydoqchilarning embrioni xo‘jayning to‘qima hujayrasi bilan oziqlanish natijasida 100, ba‘zan 1000 marta kattalashadi. Parazitlik bilan rivojllanadigan hashoratlarda har bir blastomer yangi organizmni yaratadi. Bunday rivojlanishiga vaqtincha organlarning ertaroq paydo bo‘lishiga sabab bo‘ladi. Bu organlarni seroz parda va trofamnion deyiladi. Hasharotlarning zararkunda organizinlar tuxumi yoki boshqa stadiyasi hisobidan parazitlik bilan oziqlanishi geperparazitizim deb ataladi. Bu hodisadan qishoq xo‘jaligida, ya‘ni o‘simliklarga zarar yetkazadigan hashoratlarga qarshi biologik kurash vositasidan foydalinadi. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|