Информацион техналогиялар ва тизимлар


darajasi tugrisida ma‟lumot keltirilgan



Yüklə 0,7 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə14/45
tarix02.01.2022
ölçüsü0,7 Mb.
#38377
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   45
fuqaro muhofazasi

darajasi tugrisida ma‟lumot keltirilgan 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

      1 - jadval 



Nurlanish mihdori 

Zararlanish belgilari 

50 R 

Zararlanish belgisi yŏh 



100 R 

Kŏp  marta  nurlansa  (10-30  kun)  10% 

odamlarda 

husish, 


darmonsizlanishi 

belgisi paydo bŏladi 




200 R 

Nurlanish  kuchaysa  1  turdagi  nurlanish 

kuzatiladi 

300 R 


II turdagi nurlanish kuzatiladi 

  

XX  asrning  eng  katta  xalokati  sifatida  1986  yilning  26  aprelida  Chernobill  atom 



elektro stantsiyasi(AES)dagi portlash e‟tirof etiladi. Bu potlashning asosiy sababi 

texnologik jaraenning qo‟pol ravishdagi buzilishi hisoblanadi. Avariya oqibatlarini 

bartaraf  etish uchun 900minga yaqin mutahassis va ishchi-xodimlar jalb  qilingan. 

So‟ngi  15  yil  davomida  avariya  oqibatlarini  bartaraf  etishda  qatnashgan 

fuqarolardan  60000  qa  yaqini  xaetdan  ko'z  yumishgan  (10  yillik  afgon  urushida 

15000  askar  va  zobitlar  xalok  bo‟lishgan).  2001  yilning  20  yanvaridan  boshlab 

Chernobill  AESining  ish  faoliyati  to‟xtatilgan  (xavfsizlik  nuqtai  nazardan).  Bu 

jaraen jaxon xamjamiyatining taklifiga binoan amalga oshirilgan. 

 

Chernobill xalokati tufayli quyidagi moddiy zararlar va talafotlar ko‟rilgan: 



1. 

Radioaktiv  moddalarning  tasir  doirasining 

kamayish jarayoni yadroviy portlashga nisbatan ancha sekin so‟nishi aniqlangan. 

2. 


Insonlarga  ta‟sir  etish  jarayoni  asosan  nafas 

olish  organlariga  bug  –  gazli  radioaktiv  havoning  kirishi  va  oziq  –  ovqat  xamda 

suv bilan iste‟mol qilinishida kuzatiladi. Bu xolatlarda (1,5-2 oy ) organizimga yod 

– 131 elementining 8 sutka davomida parchalanishi xisobiga zararlanadi. 

3. 

Qishloq xo‟jalik maydonlarining zararlanish 



xolati 30 km maydon –2 mln. ga teng ,o‟lgan er maydonlari radioaktiv zararlangan 

va asosan tseziy va yod - 137 elementi bilan qishloq xo‟jaligi ekinlari zararlangan 

va yaroqsiz xolatga keldi deb belgilangan. 

4. 


Tabbiy      o'simliklar  qatorida  sosna 

o'rmonlari  yadroviy  portlashga  nisbatan  10  barobar  ko‟proq  zarar  ko‟rgan. 

beryoza,  dub  va  boshqa  bargli  daraxt  navlari  deyarli  zarar  ko‟rmagan  (ularning 

singdirish qobilyati juda kam bo‟lganligi aniqlangan) 

5. 

Daryolar va suv xavzalari tseziy va strontsiy 



izotoplari hisobiga zararlangan. Olib borilgan  chora  - tadbirlar  hisobiga, yani 100 

dan  ortiq  qurilgan  filtrlovchi  ximoya  xavzalarining  xisobiga  1986  yilning  iyul 

oyidan  1987  mayigacha  bo‟lgan  muddat  davomida  ularning  ta‟sir  doirasi  20 

barobarga kamaytirilgan  

Olib  borilgan  chora  -  tadbirlar  hamda  yogingarchilik  va  qor  ta‟siri  hisobiga  bir 

yildan so‟ng radiaktiv zararlanish darajasi 55 barobarga kamaytirilgan. 

Chernobildagi  AES  ћalokati  to‟º‟risidagi  1987  yildagi  sud  ma‟lumotlariga  ko‟ra, 

AES  da  oddiy  intizom  qoidalariga  rioya  qilish,  javobgarlikni  sezish  juda  pasayib 

ketgan. 

Stantsiya  direktori  ћalokatdan  keyin  ћam  radiatsion  tekshirishni  o„tkazmagan, 

o‟tkazish uchun kerakli zamonaviy uskuna, moslamalar bo‟lmagan, gazdan saqlash 

vositasi  stantsiyada  ishlovchi  xodimlarda  bo‟lmagan,  ћalokat  to‟g‟risidagi 

ma‟lumot ŏz vaqtida e‟lon qilinmay 36 soat o‟tgandan sŏng e‟lon hilingan. 



Stantsiya  xodimlari  anih  handay  ћarakatlar  hilishlari  lozimligini  bilmaganlar.  21 

mln m


3

 uskunalarning ustki yuzasi maxsus tozalashdan ŏtkazilmagan. 500 ming m

3

 

er  yuzasini  tuproѓi  kŏchirilib  kŏmib  yuborilgan.  600  ta  hishlohlar  zaxarli 



radioaktiv moddalardan zararsizlantirilgan. 

 

 




Yüklə 0,7 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   45




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin