İnformasiya təHLÜKƏSİZLİYİ (DƏrsliK)

Əlçatanlığın 
məhdudlaşdırılması 
qanunları
. 
Fəaliyyətdə olan əməliyyat sistemində qanunlar sistem 

---

 
İNFORMASİYA TƏHLÜKƏSİZLİYİ 
________________________ 340 ____________________________ 
administratoru tərəfindən cari təhlükəsizlik siyasətini müəyyən 
edən zaman müəyyin edilir. Bu qanunlara nəzarət əməliyyat 
sistemində müdafiənin altsisteminin bir hissəsi olan 
istinad 
monitoru tərəfindən yerinə yetirilir.
Əlçatanlığın məhdudlaşdırılması qanunları aşağıdakı 
tələbləri yerinə yetirməlidir: 
1.Əməliyyat sisteminə quraşdırılmış, təşkilat tərəfindən 
qəbul edilmiş, qanunlara analoji olaraq uyğun olan qanunları 
dəstəkləməlidir, yəni qoyulmuş qanunlara əsasən istifadəçi 
qeyriqanuni informasiyaya əlçatanlıq edirsə, onda istifadəçiyə 
bu əlçatanlıq qadağan olunmalıdır. 
2.Əməliyyat sisteminin normal işləməsinə maneçilik edən, 
qeyriqanuni yerinə yetirilən, dağıdıcı təsir göstərən subyektlərin 
əməliyyat sisteminə daxil olmasına yol verilməməlidir. 
3.Hər bir obyektin sahibi olmalıdır. Heç kimin obyekti 
olmayan obyektin (sahibsiz obyektin) varlığı icazə verilən deyil. 
4.Heç bir subyektin müraciət edə bilməyəcəyi və yaxud, 
heç bir qanuna riayət edə bilməyən obyektin olmasına icazə 
verilmir. 
5.Məxfi informasiyanın axmasına icazə verilməməlidir. 
Əlçatanlığın iki əsas modeli mövcuddur: 

Seçməklə (diskression); 

Müvəkkil (mandatlı). 
Seçməklə olan modeldə subyekt və ya subyektlər qrupu 
üzərində konkret əməliyyatın aparılmasına ya icazə verilir, ya 
da ki, icazə verilmir. Əksər əməliyyat sistemləri seçməklə 
üsulundan bəhrələnirlər. 
Müvəkkil 
üsulunda 
bütün 
obyektlər 
məxfilik 
səviyyəsindədirlər, amma subyektlər isə informasiyaya 
əlçatanlıq səviyyəsinə uyğun ierarxiya əmələ gətirirlər. Bəzən 

---