“İnklüziv sinifdə təlimin təşkili” mövzusunda ixtisasartırma proqramının Oxu m aterialı

 
7.3. Qiym
ətləndirmə meyarları
 
Qiym
ətləndirmə meyarları müəllim və ya şagirdlərin özləri tərəfindən təlimin qiymətləndirilməsi 
üçün vasit
ədir. Sözügedən meyarlar təlimi dəstəkləyərək qiymətləndirmə standartlarını 
konkretl
əşdirir. İnklüziv siniflərdə qiymətləndirmə meyarları şagirdin fərdi təlim hədəflərinə 
uy
ğunlaşdırılmalıdır.
Qiym
ətləndirmə meyarları əsas üç elementdən ibarətdir: 
• Təlimin məqsədini şərh edən (izah edən) meyarlar toplusu;
• Ən yüksək və ən aşağı səviyyələr arasındakı diapazon;
• Hər səviyyəni qeyd edən təsvirlər. 
Riyaziyyat üzr
ə qiymətləndirmə meyarına dair nümunə 
Kateqoriya 
4 
3 
2 
1 
Tamamlama 
M
ən bütün işləri 
ta
mamladım. 
M
ən işlərin 
çox hiss
əsini 
tamamladım. 
M
ən işlərin 
b
əzilərini 
tamamladım. 
M
ən işlərin 
yalnız kiçik bir 
hiss
əsini 
tamamladım. 
S
əylər 
M
ən bütün işləri 
ta
mamlamağa 
çalışdım. 
M
ən bütün iş-
l
ərin çox 
hiss
əsini 
M
ən işlərin 
b
əzilərini 
M
ən işlərin 
yalnız kiçik bir 
hiss
əsini 

---

55 
tamamlamağa 
çalışdım.
tamamlamağa 
çalışdım. 
tamamlamağa 
çalışdım. 
Anlama 
M
ən məsələni 
bütünlükl
ə 
anladım və həll 
etdim. 
M
ən 
m
əsələni, 
dem
ək olar ki, 
anladım və 
h
əll etdim. 
M
ən 
m
əsələnin bir 
hiss
əsini 
anladım, lakin 
onu h
əll edə 
bilm
ədim. 
M
ən məsələni 
anlamadım. 
Əsaslandırma Məsələni həll 
etm
ək üçün yaxşı 
planım var və onu 
izah ed
ə bilərəm. 
M
əsələni həll 
etm
ək üçün 
planım var və 
dem
ək olar ki, 
onu izah ed
ə 
bil
ərəm.
M
əsələnin bir 
hiss
əsini həll 
etm
ək üçün 
planım var, 
lakin köm
əyə 
ehtiyacım var. 
M
əsələni necə 
h
əll edəcəyimi 
bilmir
əm. 
İzahat 
Riyazi 
düşüncələrimi 
izah etm
ək üçün 
aydın şəkildə 
sözl
ər, rəqəmlər, 
şəkillər və ya 
qrafikl
ərdən 
istifad
ə edə 
bilir
əm.
M
əsələni necə 
h
əll etdiyimi 
göst
ərmək 
üçün sözl
ər, 
r
əqəmlər, 
şəkillər və ya 
qrafikl
ərdən 
istifad
ə etdim. 
B
əzi 
etdikl
ərimi 
izah etm
ək 
üçün sözl
ər, 
r
əqəmlər, 
şəkillər və ya 
qrafikl
ərdən 
istifad
ə 
etm
əyə 
çalışdım. 
M
əsələni və 
ya h
əllini necə 
izah 
ed
əcəyimi 
bilmir
əm. 
D
əqiqlik 
Cavabımın 
düzgün olmasına 
əminəm. 
Z
ənnimcə 
cavabım 
düzgündür. 
Dey
əsən 
cavabım 
düzgün deyil. 
Cavabımın 
düzgün v
ə ya 
s
əhv olmasını 
bilmir
əm. 
 
7.4. Qiym
ətləndirmə üsulları 
İnklüziv siniflərdə tətbiq oluna biləcək bəzi qiymətləndirmə üsulları: 

---

56 

Müşahidələr; 

Açıq suallar; 

Yoxlama 
işləri; 

İş 
portfoliosu
; 

Bilikl
ərə yiyələnməyə dair qeydlər; 

Şagird özünüqiymətləndirməsi; 

Yaşıdlar tərəfindən (eyni-səviyyəli) qiymətləndirmə; 
N
ə? 
Nec
ə? 
Müşahidələr 
Uşaqların fəaliyyətlərinə dair dəqiq və qərəzsiz 
qeydiyyat aparılır.
Açıq suallar 
Uşağın özünü ifadə etmək qabiliyyəti və konkret 
v
əziyyətdə necə davranacağını qiymətləndirmək üçün 
f
əaliyyətlər zamanı açıq suallar verilir. 
Yoxlama 
işləri 
Faydalı təlim imkanlarının təmin edilməsi üçün uşağın 
artıq nəyi bildiyini və nə edə biləcəyini aşkar etmək 
üçün qısa şifahi və yazılı sınaqlar. Bura sual-cavablar, 
yoxlama sualları və ya sinif testləri daxil edilir.
Portfolio 

Portfolioya 

uşağın yerinə yetirdiyi tapşırıqlardan 
nümun
ələr daxildir (yazılı nümunələr – inşalar, 
hekay
ələr və hesabatlar; illüstrasiyalar – şəkillər, 
x
əritələr, diaqramlar, riyazi cədvəllər və s.). Həmçinin 
uşaqların sinif şurasında öhdəçiliklər götürmək kimi 
qeyri-d
ərs fəaliyyətləri də qeyd edilə bilər. Portfolio 
uşağın nəyi və necə öyrəndiyini göstərir. Burada əsas 
diqq
ət nailiyyətlər üzərində cəmlənir. Məsələn, uşaq 
portfolioda n
əyi qeyd etməyə qərar verə bilər. Habelə 
portfolio 
uşağın 
müəyyən 
zaman 
k
əsiyində 
nailiyy
ətlərini qiymətləndirmək üçün istifadə edilə bilər. 
(uşaqların nəticələrinin bir-biri ilə müqayisə edilməsinin 

---

57 
əvəzinə). Portfolio təlim-təlim nailiyyətləri üzrə uşaq və 
valideynl
ər ilə müzakirələrin aparılması üçün əsas kimi 
çıxış edir.
Bilikl
ərə 
yiy
ələnməyə 
dair qeydl
ər 
Eynil
ə portfolio kimi uşağın biliklərə yiyələnməsini əks 
etdir
ən yazılı sənədlər və şəkilləri izah edən 
qiym
ətləndirmə formasıdır. Bu üsulda qiqqət səhv və ya 
z
əif nöqtələr üzərində cəmlənmir. Burada təlim çox 
zaman h
ər bir uşaq üçün fərdi şəkildə olmaqla müxtəlif 
yollarla h
əyata keçirilir. Uşaqlar və valideynlər adətən 
uşağın təlim prosesinin sənədləşdirilməsinə cəlb edilir.
Şagird 
özünüqiym
ətləndirməsi 
 
Əsas məqsəd şagirdlərin özünü mühakimə 
qabiliyy
ətinin inkişaf etdirilməsidir. 
Özünüqiym
ətləndirmə biliklərə yiyələnmə prosesi 
üz
ərində sahiblik hissini gücləndirərək şagird 
t
ərəfindən daha çox “sərmaye” qoyuluşuna səbəb olur.
Yaşıdlar 
tərəfindən 
(eyni-s
əviyyəli) 
qiym
ətləndirmə 
Yaşıdlar tərəfindən qiymətləndirmə birgə öyrənmə 
texnikasının bir növü olmaqla şagirdlərin öz 
yaşıdlarının işlərini qiymətləndirməsi, eləcə də öz 
işlərinin yaşıdları tərəfindən yoxlanmasından ibarətdir. 
Özünüqiym
ətləndirmə kimi yaşıdlar tərəfindən 
qiym
ətləndirmə də biliklərə yiyələnmə üzərində 
sahiblik hissini gücl
əndirərək şagirdlərin bir-biri ilə 
t
əcrübə mübadiləsinə söykənən öyrənmə prosesinə 
əsaslanır. Şagirdlərin bir-birinə konstruktiv tənqidlərini 
bildirm
əsini dəstəkləmək və eyni zamanda prosesə 
yaxından nəzarət edərək konfliklərin yaranmasının 
qarşısını almaq çox böyük əhəmiyyət kəsb edir.
 

---

58