Innovatsion loyihalarni moliyalashtirishda xalqaro tashkilotlarning roli Taqdimot tuzuvchi: Ozatov Sherzodbek

Innovatsion loyiha - bu innovatsiyalarni tijoratlashtirishdan kelgusi foyda to‘g‘risidagi matematik jihatdan rasmiylashtirilgan kelishuv. Innovatsion loyihaning samaradorligini baholash, o‘z navbatida, loyihaning kutilayotgan bozor qiymatiga erishishdan manfaatdor bo‘lgan venchur investorni muvaffaqiyatli jalb qilish uchun zarurdir. Aslida, loyihaning samaradorligi uning bozor qiymatini oldindan belgilab beradi va shunga mos ravishda maksimal darajada oshirilishi kerak. Shunga qaramay, shuni yodda tutish kerakki, bir tomondan, loyiha tashabbuskori ko‘proq ob’ektiv baho berishdan ko‘ra, g‘oya haqidagi ijobiy fikrini tasdiqlash uchun hisob-kitoblarni amalga oshirishi mumkin: “natijada u o‘z e’tiqodiga zid bo‘lgan qismni e’tiborsiz qoldirib, ma’lumotni tanlab oladi. Boshqa tomondan, venchur investorni loyiha haqidagi barcha ma’lumotlar, ayniqsa salbiy xatar va tahdidlar qiziqtiradi. Ikki muqobil fikrning to‘qnashuvi natijasida innovatsion loyihani baholash sifatiga talablar keskin oshdi.

Ikki muqobil fikrning to‘qnashuvi natijasida innovatsion loyihani baholash sifatiga talablar keskin oshdi. Innovatsion loyihaning samaradorligi va qiymatini hisoblash metodologiyasi ko‘p jihatdan rivojlanish bosqichiga bog‘liq - loyiha tugash bosqichida yoki loyiha rivojlanish bosqichida. Birinchi holatda, investitsiya loyihasi samaradorligini baholashning

Ikki muqobil fikrning to‘qnashuvi natijasida innovatsion loyihani baholash sifatiga talablar keskin oshdi. Innovatsion loyihaning samaradorligi va qiymatini hisoblash metodologiyasi ko‘p jihatdan rivojlanish bosqichiga bog‘liq - loyiha tugash bosqichida yoki loyiha rivojlanish bosqichida. Birinchi holatda, investitsiya loyihasi samaradorligini baholashning

standart usullari qo’llaniladi, chunki tadqiqot ishlari allaqachon yakunlangan va loyihaning texnik parametrlariga nisbatan noaniqlik hal qilingan. Ikkinchi holatda, samaradorlik va harajatlarni baholashda innovatsion xavf omilining mavjudligi murakkablashadi.

O‘zbekiston Respublikasi iqtisodiyotini yanada rivojlantirish uchun innovatsion iqtisodiyotni rivojlantirishning xorijiy tajribasini o‘rganish muhim hisoblanadi. Iqtisodiy rivojlanishning innovatsion modeli davlatning bevosita aralashuvi orqali yaratiladi. Innovatsion model ishlab chiqarishda ilmiy texnik bilimlar va yangi texnologiyalarning keng qo‘llanilish holatini nazarda tutadi. Rivojlangan mamlakatlarda yalpi ichki mahsulotning 70 foiz qo‘shimcha o‘sishi yangi bilimlar, joriy etiladigan texnologiyalar, kadrlar tayyorlash va ishlab chiqarishni tashkil etish hisobiga ro‘y beradi.Zamonaviy iqtisodiyotda samaradorlikni oshirish yo‘llari ko‘p bo‘lib, ulardan biri bu venchur tadbirkorlik hisoblanadi. Venchur tadbirkorlik har xil sanoat turlarida uchraydi, shu jumladan xizmat ko‘rsatish sohasida ham. Ammo venchur investitsiyalarning katta qismi odatda tavakkalchiligi yuqori bo‘lgan yuqori texnologiyalar sanoatiga yo‘naltiriladi. Shunga qaramay AQSH(oxirgi 20 yilda eng katta venchur kapital bozori) statistik ma’lumotlariga ko‘ra venchur investitsiyalar yuqori daromadli hisoblanadi.