Innovatsiya va intergatsiya

xususiy masalasini chuqur o'rganishda samarali boiadi. Darsning
umumiy yoki yakka tartibdagi shaklida o'qituvchi bitta darsda hamma
o'quvchilarga yordam berishga qiynaladi. U bir-ikki o'quvchi bilan
ishlayotganida o'zlarida savollar tug'ilgan o'quvchilar navbat kutib
turadilar. Guruhda esa o'quvchilarga juda tez yordam berish mumkin.
Tajribadan ko'rinadiki. bunda guruhdagi kuchli va bo'sh o'quvchiga
yordam beradigan o'quvchi bo'sh o'quvchiga nisbatan katn manfaatdor
bo'lmaydi. binobarin, u o'z o'rtog'iga tushuntirishda uning bilimlari
yuksak darajada faollashadi va mustahkamlanadi. Guruhlar har qanday
muammolarni hal qilishda ham g'ovat samaralidir. Bir tomondan, ijodiy
ish haqiqatni izlash jarayonini individuallashtiradi, chunki har bir
o'quvchi yechimni mustaqil holda topishga intiladi. Ikkinchi tomondan,
fikr almashish. taxminlarni birgalikda tekshirish tabiiy, jamoaviy xusu-
41

---

siyat kasb etadi. Sinfni guruhlarga bo'lishda qiyinchiliklar tug'ilishi 
tabiiy. Ayrimlar sinfni o'quvchilarning qobiliyatlariga hamda aqliy 
kamolot darajasiga qarab guruhlarga ajratishni tavsiya etadi lar. Bunday 
qilish xatodir, binobarin, qobiliyatli va qobiliyatsiz o'quvchilarni bir- 
biridan uzoqlashtirish m um kin emas, aksincha, guruhlarda kuchsiz 
o'quvchilarga kuchli o'quvchilarning tashkiliy ravishda yordam 
berishini yo'lga qo'yish maqsadga muvofiqdir. O'quv dasturida ko'zda 
tutilgan ekskursiyalarni o'tkazish majburiy boiib, bu ish u yoki bu 
predm etni o'rganishga ajratilgan vaqt hisobiga amalga oshiriladi, 
Ta’lim ning boshqa tashkiliy shakllari kabi o'quv ekskursiyalari ham 
didaktik prinsiplarni (ilmiylik, o'qishni hayot bilan bog'lanishini, 
ko'rsatm alilik va hokazolarni) amalga oshiradi, borliqni, hodisalar va 
jarayonlarni, o'zaro bog'liqlik hamda o'zaro aloqalarni o'rganishda, 
ilmiy dunyoqarashni, bilish va jam oatchilik qiziqishlarini, shaxsning 
sifatlarini shakllantirishda, o'quvchilarni mehnat faoliyatiga tayyorlash 
va kasblarga yo'naltirishda yordam beradi.