Innovatsiya va intergatsiya

ASOSIY PEDAGOGIK TUSH UNC H A LA R
Pedagogikada «
tarbiya
» so'zi turli m a'noda ishlatiladi. Chunonchi, 
tarbiya keng sotsial m a’noda, ijtimoiy hodisa sifatida qo'llanilganda 
jam iyatning barcha tarbiyaviy vositalarini: oilani, m aktabgacha tarbiya, 
o'quv-tarbiya m uassasalarini, mehnat jam oalari, axborot m anbalarining 
tarbiya yo'nalishida olib boradigan harakatlarini o*z ichiga oladi. Bu 
tarbiya vositalari o'sib kelayotgan yosh avlodning har tomonlam a kamol 
topishiga xizm at qiladi.
7

---

Pedagogik adabiyotlarda va amaliyotda «tarbiya» so'zi aniq, tor 
vo'nalishni belgilash uchun ham ishlatiladi. Shu m a'noda tarbiyachi 
rahbarligida aniq m aqsadga qaratilgan jarayon tushuniladi.
0 4qitish 
- o'qituvchi va o^quvchining birgalikdagi faoliyati b o iib bu 
jarayonda bolalarning m alu m o t olishi. o'quv ko'nikm a va malakasini 
egallashi, tarbiyalanib, rivojlanib borishi nazarda tutiladi.
M a’lumot 
- bunda nafaqat o'qitish, balki mustaqil bilim olish, 
ommaviy axborotlar ta ’sirida b o iish bilan birga. insonning ilmiy 
tizim ni egallashi. ilmiy dunyoqarashini shakllantirishi ko’zda tutiladi.
Inson kamoloti 
- bu insonning keng m a'noda ichki va tashqi 
om illar ta'sirida shakllanish jarayonidir. Bu jarayonda tarbiyaning 
muhim ahamiyat kasb etishi tushuniladi.
Insonning shakllanishi 
- bu insonning hayot y o li davomida 
rivojlanishining ow
ziga xos shakli b o iib , m axsus olib boriladigan 
tarbiyaviy ta'sir natijasi hisoblanadi.
PEDAGOGIKA FANINING TUZILISHI VA UN ING BOSHQA
FANLAR BILAN BOG'LIQLIGI
Fan va texnikaning tez su ra tla r bilan rivojlanishi, turli y oiia- 
lishlarda bilim hajm ining o'sib borishi fanning tabaqalanib. turli 
tarm oqlarga bolinishiga sabab bolm oqda. Hozirgi zamon pedagogikasi 
ko’p tarm oqli fan b o iib , avvalo tarbiya ijtimoiy hodisa ekanligi 
jihatidan pedagogika tarixi bilan boglanadi. Pedagogikaning ko'zi ojiz, 
aqli zaif. q u lo g l kar - jism oniy kam chiliklarga ega bolg an bolalarni 
tarbiyalash va ularni hayotga tayyorlash bilan shug;ullanadigan yana 
bir tarm og'i - maxsus pedagogika (surdopedagogika, tiflopedagogika, 
oligofreno-pedagogika) defektologiya bilan chambarchas bogliqdir. 
Pedagogika fani tarm oqlariga predm etlarni o'qitishning qonuniyatlarini 
o'rganuvchi fan - m etodika ham kiradi. Shu bilan birga, pedagogika 
fani boshqa fanlardan ajralgan holda rivojlana olmaydi. Pedagogikaning 
tarbiya sohasidagi obyekti o'sib kelav otgan vosh avlod b olganligi uchun 
pedagogika insonni o'rganuvchi fanlar bilan bogliqdir.
Inson biologik evolutsiyaning mahsuli sifatida biologiya fanlarining 
o'rganadigan obyekti hisoblanadi. Shuning uchun bu fanlar pedagoglar 
o'rganishi lozim bolg an fanlar qatorida o'quv rejalariga kiritilgan.

---

Pedagogika fanining metodologik asosini falsafa tashkil etadi. 
Chunki tarbiyaning m aqsadi ilmiy dunyoqarashni shakllantirishdan 
iborat. Iqtisodiy va, xususan, uning bir b oiagi b o ig an xalq ta iim i 
iqtisodi pedagogika bilan bo g ian ib ketadi. Chunki iqtisodchilarning 
olib borgan tadqiqotlari natijasiga ko’ra, ishiab chiqarishning yuksak 
samaradorligi umumiy ta’lim ning yuqori darajada rivojlanganligiga 
b o g iiq ekan. Pedagogika bola tarbiyasida uning yosh va individual 
(psixologik) xususiyatlarini hisobga olib boradi. Shu bois pedagogika 
uchun pedagogik psixologivaning bola xususivatlari, ularda o‘tadigan 
psixik jarayonlarning qonuniyatlari haqidagi m aium otlar muhimdir. 
Shunga kovra, pedagogikaning psixologiya fani bilan bogiiqligi 
an’anaviy tus olgan. Keyingi vaqtlarda pedagogikaning kibernetika 
(muhim dinam ik tizim larni boshqarishni o'rganadigan fan) bilan 
bogianishi ko‘zga tashlanmoqda. Bu holni kibernetikaning umumiy 
g'oyalaridan ta iim d a foydalanish tajribalarini dasturlashtirilgan ta iim
misolida ko'rish m umkin. Pedagogika fani taraqqiyoti pedagogika 
fanlari tizim ini vujudga keltirdi. Bular: 
Umumiy pedagogika
, 
M axsus
pedagogika, Metodika, Pedagogika tarixi, Oliy ta'lim pedagogikasi
, 
Qiyosiy pedagogika
, 
Ijtimoiy pedagogika, 
Harbiy pedagogika
. 
Pedagogikaning boshqa fanlar bilan b o gianish tizim ida 
etnografiya,
xalq pedagogikasi
kabilar alohida o iin tutadi. Pedagogika boshqa oraliq 
fanlar m aium otlaridan tayyor holda foydalanmaydi. Bu m aium otlar 
pedagogik nuqtayi nazardan tanlovdan o'tgandan key in maqsadga 
muvofiqlashtirilgan holda amalda joriv etiladi.