İnsan hüquqlari üZRƏ avropa məHKƏMƏSİ Birinci bölmə Rantsev Kiprə və Rusiyaya qarşı

2. Məhkəmənin qiymətləndirməsi

205. Konvensiyanın 1-ci maddəsi nəzərdə tutur ki:

“Razılığa gələn Yüksək Tərəflər onların yurisdiksiyasında olan hər kəs üçün bu Konvensiyanın I bölməsində müəyyən olunmuş hüquq və azadlıqları təmin edirlər.”

206. Ümumi (ictimai) beynəlxalq hüquq baxımından Məhkəmənin əvvəllər vurğuladığı kimi Dövlətin yurisdiksiya səlahiyyəti ilk növbədə ərazi ilə bağlıdır. Müvafiq olaraq, öz vətəndaşları üzərində xaricdə yurisdiksiyasına həyata keçirmək üzrə Dövlətin səlahiyyəti başqa Dövlətin ərazi yurisdiksiyasına tabedir və Dövlət öz yurisdiksiyasını digər Dövlətin ərazisində sonuncunun icazəsi, dəvəti və ya razılığı olmadan, bir qayda olaraq, həyata keçirə bilməz. Konvensiyanın 1-ci maddəsi yurisdiksiyanın bu adi və əsas ərazi anlayışını əks etdirmək üçün qiymətləndirilməlidir (baxın, Bankoviç və digərləri Belçikaya və 16 digər Tərəf Dövlətlərə qarşı (qərardad) (BP), № 52207/99, §§ 59-61, İHAM 2001-XII).

207. Ərizəçinin Rusiyaya qarşı hazırkı işdə şikayətləri Rusiya tərəfindən xanım Rantsevanı insan alveri və istismar təhlükəsindən qorumaq və onun Kiprə gəlməsi, orada işləməsi və sonrakı ölümü ilə bağlı halların istintaqını araşdırmaq üçün zəruri tədbirlərin iddia olunan görülməməsinə aiddir. Məhkəmə qeyd edir ki, belə şikayətlər o mülahizəyə əsaslanmır ki, Rusiya Kiprdə və ya Kipr dövlət orqanları tərəfindən törədilmiş hərəkətlərə görə məsuliyyət daşıyır. İddia olunan insan alverinin Rusiyada başladığı fakt baxımından və insan alverinə qarşı mübarizə aparmaq üzrə Rusiyanın öz üzərinə götürdüyü öhdəliyi nəzərə alaraq, Məhkəmənin səlahiyyətindən kənarda deyil ki, xanım Rantsevanı insan alverindən qorumaq və onun insan alverinə məruz qalması mümkünlüyünü araşdırmaq üçün yurisdiksiya və səlahiyyətləri daxilində tədbirlər görmək məqsədilə üzərində olan hər hansı öhdəliyə Rusiya tərəfindən riayət edilib-edilmədiyini araşdırsın. Eynilə, ərizəçinin Konvensiyanın 2-ci maddəsi üzrə Rusiya dövlət orqanlarına qarşı şikayəti Rusiyada yaşayan şahidlərin ifadələrinin təmin olunması daxil olmaqla, istintaq hərəkətlərinin həyata keçirilməməsinə aiddir. Məhkəmənin üzərinə düşür ki, Konvensiyanın 2-ci maddəsi üzrə ərizəçinin şikayətini mahiyyəti üzrə araşdırarkən, Rusiyada dövlət orqanlarının üzərinə düşən hər hansı prosessual öhdəliyin əhatəsini və hazırkı işin halları baxımından hər hansı belə öhdəliyə riayət olunub-olunmamasını qiymətləndirsin.

208. Nəticədə, Məhkəmə ərizəçinin qızını insan alverindən qorumaq, insan alveri ilə bağlı şikayətləri araşdırmaq və onun ölümünə gətirib çıxaran halları araşdırmaq üçün öz ərazi suverenliyinin hədləri daxilində Rusiyanın görə bildiyi addımların əhatəsini araşdırmağa səlahiyyətlidir. Şikayət edilən məsələlərin hazırkı işin halları baxımından Dövlətin məsuliyyətinə səbəb olub-olmaması aşağıda şikayətin mahiyyətini araşdırarkən Məhkəmənin müəyyən etməli olduğu məsələdir.