Inson va tuproq” kitobi- “Jayron” ekologik markazi

Oltingugurt-(Sulfur), S - Mendeleyev davriy sistemasiga kiruvchi kimyoviy element bo`lib, och-sariq, mo`rt, qattiq modda, tozasi hidsiz. Oltingugurt yer po`sti va dengiz suvi tarkibida mavjud. Tabiatda erkin (tug`ma Oltingugurt) va birikmalar holida uchraydi. Bundan tashqari, Oltingugurt ko`mir, slanets, neft, tabiiy gazlar, hayvon va o`simlik organizmlarida organik va anorganik birikmalar holida mavjud. Tug`ma Oltingugurt Meksika, AQSH, Italiya, Yaponiya, MDH mamlakatlarida bir necha ko`rinishlarda uchraydi. Oltingugurtning juda ko`p birikmalari maʼlum. Oltingugurt konlardan (tug`ma Oltingugurt holida) qazib olinadi. Sho`rtang gaz kompleksida shu usulda guvalasimon (komovaya) Oltingugurt olinadi. Oltingugurtning 50%ga yaqini sulfat kislota, 25% ga yaqini sulfat sellyuloza, qolgan qismi rezina sanoatiga, sunʼiy tola, portlovchi moddalar ishlab chiqarishga, tibbiyot ehtiyojlariga sarflanadi.
Olxo`ri- olu (Prunus) — raʼnodoshlar oilasiga mansub danakli meva daraxti yoki buta. Olxo`rining 30 dan ortiq turi maʼlum. Eng koʻp tarqalgan turi oddiy olxo`ri boʻlib, togʻolcha bilan yovvoyi olxoʻri (tern)ning tabiiy chatishishidan kelib chiqqan deb taxmin qilinadi. Vatani — Kichik Osiyo, Kavkaz, Shimoliy Eron. Oʻzbekistonga esa Eron orqali keltirilgan. Hozir Oʻrta Osiyoda dastlab keltirilgan oq olu, sariq olu, qora olu va ulardan kelib chiqqan navlar tarqalgan. Olxo`ri joy tanlamaydi. Oʻzbekistonda ekilish maydoni jihatidan danakli meva daraxtlari orasida oʻrikdan keyin turadi. Olxo`rining guli oq yoki koʻkish rangda bo`ladi. Olxo`ri mevasi dumaloq, tuxumsimon, choʻzinchoq, 60—100 g , sariq, yashil, qizil, koʻkimtir-qora. U yangiligida yeyiladi, qoqi, konserva qilinadi, sharbatli ichimliklar, jem, murabbo, qiyom va boshqa mahsulotlar tayyorlanadi. Olxo`ri, asosan, payvandlab hamda ildiz bachkisidan koʻpaytiriladi. Koʻchati oʻt-qazilgach, 4—6-yili hosilga kiradi. Oʻzbekistonda mart-aprelda gullaydi, mevasi iyunning ikkinchi yarmidan sentabr oxirigacha pishadi. 20—25 yil yaxshi hosil beradi (daraxti 30–50 kg , ayrimlari 100 kg gacha).