4.Butun jahon intellektual mulk tashkiloti Butun jahon intellektual mulk tashkilotining tarixi 1883 va 1886-yillardan Sanoat mulkini muhofaza qilish Parij konvensiyasi va Adabiy va badiiy asarlarni muhofaza qilish Bern konvensiyasi qabul qilingandan boshlangan. Bu Konvensiyalar "Xalqaro byorolar" deb nomlangan o`z kotibiyatlarini tashkil etishni ko`zda tutgan edi. 1893-yilda bu ikki kotibyat "Intellektual mulkni muhofaza qilish bo`yicha birlashgan xalqaro byorolar" yoki fransuz tilida qisqartirilgan BIRPI nomi ostida yagona kotibiyatga birlashtirildi.
Hozirgi Butun jahon intellektual mulk tashkiloti (qisqartirilgan shaklda "BIMT", ingliz tilida - "WIPO", franstuz va ispan tillarida — "OMRI") 1967-yil 14-iyulda imzolangan "Butun jahon intellektual mulk tashkilotini ta`sis etish Konvensiyasi"ga muvofiq tuzilgan. Bu Konvensiya 1970-yilda kuchga kirgan.
Hozirda BIMT Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) tizimi tarkibiga (1974-yil dekabridan) kiruvchi ixtisoslashgan muassasadan iborat. 2001yil 1-yanvariga kelib tashkilot 175 davlatni birlashtirdi.
“BIMT” ga hozirda quyidagi 193 mamlakat a’zo.
Aloqa ma'lumotlari, shartnomaga a'zolik, milliy intellektual mulk (IP) to'g'risidagi qonunlar, IP statistikasi, texnik hamkorlik, targ'ibot faoliyati, amaliy tadqiqotlar va boshqalarni toping.
A
Afg'oniston
Albaniya
Jazoir
Andorra
Angola
Antigua va Barbuda
Argentina
Armaniston
Avstraliya
Avstriya
Ozarbayjon
B
Bagama orollari
Bahrayn
Bangladesh
Barbados
Belorussiya
Belgiya
Beliz
Benin
Butan
Boliviya (Plurinational State)
Bosniya va Gertsegovina
Botsvana
Braziliya
Bruney-Darussalom
Bolgariya
Burkina-Faso
Burundi
C
Kabo-Verde
Kambodja
Kamerun
Kanada
Markaziy Afrika Respublikasi
Chad
Chili
Xitoy
Kolumbiya
Komor orollari
Kongo
Kuk orollari
Kosta-Rika
Kot-d'Ivuar
Xorvatiya
Kuba
Kipr
Chexiya Respublikasi
D.
Koreya Xalq Demokratik Respublikasi
Kongo Demokratik Respublikasi
Daniya
Jibuti
Dominika
Dominik Respublikasi
E
Ekvador
Misr
Salvador
Ekvatorial Gvineya
Eritreya
Estoniya
Esvatini
Efiopiya
F
Fidji
Finlyandiya
Frantsiya
G
Gabon
Gambiya (the)
Gruziya
Germaniya
Gana
Gretsiya
Grenada
Gvatemala
Gvineya
Gvineya-Bisau
Gayana
H
Gaiti
Muqaddas qarang
Gonduras
Vengriya
Men
Islandiya
Hindiston
Indoneziya
Eron (Islom Respublikasi)
Iroq
Irlandiya
Isroil
Italiya
J
Yamayka
Yaponiya
Iordaniya
K
Qozog'iston
Keniya
Kiribati
Quvayt
Qirg'iziston
L
Laos Xalq Demokratik Respublikasi
Latviya
Livan
Lesoto
Liberiya
Liviya
Lixtenshteyn
Litva
Lyuksemburg
M
Madagaskar
Malavi
Malayziya
Maldiv orollari
Mali
Maltada
Marshal orollari
Mavritaniya
Mavrikiy
Meksika
Monako
Mo'g'uliston
Chernogoriya
Marokash
Mozambik
Myanma
N
Namibiya
Nauru
Nepal
Gollandiya
Yangi Zelandiya
Nikaragua
Niger
Nigeriya
Niue
Shimoliy Makedoniya
Norvegiya
O
Ummon
P
Pokiston
Panama
Papua-Yangi Gvineya
Paragvay
Peru
Filippinlar
Polsha
Portugaliya
Q
Qatar
R
Koreya Respublikasi
Moldova Respublikasi
Ruminiya
Rossiya Federatsiyasi
Ruanda
S
Sent-Kits va Nevis
Sankt-Lucia
Sent-Vinsent va Grenadinlar
Samoa
San-Marino
San-Tome va Printsip
Saudiya Arabistoni
Senegal
Serbiya
Seyshel orollari
Serra-Leone
Singapur
Slovakiya
Sloveniya
“BIMT”ning Buxoro viloaytidagi texnologiyalarni va inovatsiyalarni qo’llab quvvatlash markazi ayni paytda Buxoro muhandislik – texnologiya institutida o’z faoliyatini amalga oshiradi.
Xulosa Zamon shiddat bilan rivojlanmoqda har bir sohada, hattokinhar soniyada minglab hattoki millionlab yangiliklar yaratilmoqda. Mana shu yaratilgan yangiliklar uni yaratgan shaxsning mulki hisoblanadi, ya’ni intelektual mulki. Intellektual mulk - ijodiy aqliy faoliyat mahsuli. Ixtirochilik va mualliflik obʼyekti huquqi majmuiga kiruvchi, fan, adabiyot, sanʼat va ishlab chiqarish sohasida ijodiy faoliyatning boshqa turlari, adabiy, badiiy, ilmiy asarlar, ijrochi aktyorlik sanʼati, jumladan ovoz yozish, radio, televideniye asarlari, kashfiyotlar, ixtirolar, ratsionalizatorlik takliflari, sanoat namunalari, kompyuterlar uchun dasturlar, maʼlumotlar bazasi, nou-xauning ekspert tizimlari, tovar belgilari, firma atamalari va boshqa aqliy mulk obʼyektlariga kiradi. Mana shu mulk o’zining yaratuvchilarga ham iqtisodiy ham manaviy naf olib keladi. Nafaqat yaratuvchilariga balki atrofdagi boshqa insonlarga ham naf olib kelishi aniq. Naf olib kelar ekan uni o’girlanishoi yoki tortib olinishi mumkin bo’lgan xavfni ham vujudga keltiriladi. Mana shunday nojoya holatlarni oldini olish maqsadida mamlakatimizda ham juda ko’p islohotlar olib borilyapti. O’zbekiston Respublikasi prezidenti Sh.M.Mirziyoyev ham aynan shu sohada judanko’plab islohotlarga shaxsan o’zlari boshchilik qilmoqdalar.
Davlatimiz rahbari quyidagi toshiriqlarni yig’ilishda masullarga berganliklari so’zimizning isbotidir.
Ilmiy yutuqlarning «elektron yarmarkasi»ni tashkil etish », –
«Patent egalarini tadbirkorlar bilan bog‘lash kerak»,.
Davlat rahbari mahalliy tovar belgilarini xalqaro ro‘yxatdan o‘tkazish masalasiga ham e'tibor qaratgan. Bugungi kunda O‘zbekiston sanoatining bor-yo‘g‘i 72 ta tovar belgisi xalqaro ro‘yxatdan o‘tkazilgani, lekin bu juda kamligi ta'kidlangan.
Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligiga mahalliy brendlarning xalqaro ro‘yxatdan o‘tishini ko‘paytirish, ularning xalqaro bozorga chiqishini qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha ko‘rsatmalar berildi.
Foydalanilgan adabiyotlar 1. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi 08.12.1991
2. “Intellektual mulk to’g’risidagi qonun hujjatlari takomillashtirilishi munosabati bilan O’zbekiston Respublikasining ayrim qonunlariga o’zgartirish va qo’shimchalar kiritish haqida” O’zbekiston Respublikasi qonuni 26.12.2011
3. "O'zbekiston Respublikasining Intellektual mulk agentligi faoliyatini takomillashtirish chora-tadbirlari to'g'risida"O’zbekiston respublikasi prezidentining qarori PQ-2637 20.10.2016
4. “Intellektual mulk sohasida davlat boshqaruvini takomillashtirish chora tadbirlari to’g’risida” O’zbekiston respublikasi prezidentining qarori PQ-4168 08.02.2019
5. “Intellektual mulk agentligi to'g'risida” nizomi O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 394-sonli qarori 24.11.2016
6. "Butun jahon intellektual mulk tashkilotini ta`sis etish Konvensiyasi" 14.07.1967
7. www.aim.uz
8. www.fayllar.org
9. www.investopedia.com
10. www.ima.uz
11. www.kun.uz
12. www.lex.uz
13. www.tlu.ee
14. www.wipo.in
15. www.president.uz
16. www.wikepedia.org