To‘rtinchidan,
ular texnik jihatdan tash-
kil etilganiga ko‘ra farqlanadi. Bunda veb-man-
baning nafaqat texnik, balki mazmun jihatdan
qanday tashkil etilgani, maqsadi va vazifalari
nimadan iborat ekani inobatga olinadi. Xusu-
san, bunga ko‘ra, ular veb-sayt, veb-portal,
yangiliklar uzatish guruhlari va ma’lumot
yuborish xizmati kabilarga ajratiladi.
Veb-sayt (web-site) — ingliz tilidan
to‘g‘ridan-to‘g‘ri ma’nosi «internetdagi joy»ni
anglatadi. Veb-sahifalar joylashgan joy sayt
deb ataladi. Ular odatda «http://»dan boshlana-
digan manzilga ega bo‘ladi. Ommaviy axborot
vositalarining saytiga gazeta va jurnallar-
ning har bir sonini joylashtirish, o‘zi haqidagi
ma’lumotlarni berish hamda tahririyat to-
monidan kundalik yangiliklarni uzatish vazi-
falari yuklatiladi. Portal (portal) — so‘zma-so‘z
tarjimasiga ko‘ra «darvoza» ma’nosini bildiradi.
Boshqa internet sahifalardan farqli ravishda,
veb-portal o‘zida bir necha saytlarga teng
manbalarni birlashtiruvchi yirik resurs hisob-
lanadi. Bunday informatsion resursni tashkil
etgan muassislar odatda unga bir necha vazi-
fani yuklaydi. Xususan, portal o‘quvchini alo-
hida mavzular bo‘yicha qo‘shimcha ma’lumot
olish uchun o‘z ichiga qamrab olingan tarkibiy
manbalariga yo‘naltiradi. Portallar xech qa-
chon monotematik, ya’ni bir mavzu bilan chek-
lanmaydi.
Ularning xususiyati aynan, politematik
resurs sifatida o‘quvchiga kompleks ma’lumot
berishdir. O‘z navbatida, ular qidiruv, kor-
porativ, informatsion portallarga bo‘linadi.
Yangiliklar uzatish guruhlari (newsgroups)
— kishilarning birlashib, umumiy qiziqish
va manfaatlar bo‘yicha munozara va davra
suhbatlarini o‘tkazishga mo‘ljallangan tizim.
Mazkur xizmat auditoriyaning o‘zi tomonidan
tashkil etiladi. Elektron pochta orqali amalga
oshiriladigan axborot almashinuvi batamom
o‘quvchilarning ixtiyoridan kelib chiqib tu-
ziladi. Muloqot quyidagi tarzda kechadi. Biror
inson tomonidan ma’lum mavzu yuzasidan
yig‘ilgan ma’lumotlar, maqolalar, lavhalar
dunyoning boshqa chekkasida yashovchi shu
mavzuga qiziqishi bo‘lgan kishilarga yubori-
ladi. O‘z navbatida, ular olgan ma’lumotlarini
o‘zida mavjud yangiliklar va fikr-mulohazalar
bilan to‘ldirib, boyitib qayta almashishadi.
Bunda ma’lumotlarning muntazamligi, hajmi,
mavzu ko‘lami, xullas, barchasi o‘quvchilar
ixtiyori bilan belgilanadi. Shu tarzda audito-
riya informatsiya yaratish, uzatish, tarqatish
va chop etish jarayonining faol ishtirokchisi
sifatida qatnashadi. Xatlarning uzun «zan-
jiri» singari yaratilgan yangiliklar uzatish
guruhlarini, mohiyatiga ko‘ra, muntazam
ravishda, yangilanib turuvchi, maqolalarning
tematik to‘plami, deb aytish mumkin.
Ma’lumot yuborish xizmati bevosita ax-
borot ishlab chiqarish jarayoniga emas, uni
tarqatish va ommaviylashtirishga aloqador
bo‘lgan informatsion xizmat sanaladi. Mazkur
xizmat veb-manbaning kundalik yangilikla-
rini kunning aniq belgilangan vaqtida, bevo-
sita o‘quvchilarning elektron pochta manzili-
ga yetkazib beruvchi vosita hisoblanadi. Un-
dagi ma’lumotlar bilan bevosita shu xizmatga
obuna bo‘lgan o‘quvchilargina ta’minlanib
turadi. Internet jurnalistika — elektron ijod
mahsuli sifatida Internet muhitida jurnalist
ijodi orqali shakllanadi va foydalanuvchilar-
ga taqdim etiladi. Yuqorida ta’kidlanganidek,
internet imkoniyatlari jurnalistning ijodiy
jarayoniga ma’lum yangilik va o‘zgarishlarni
olib kiradi. Jumladan, tarmoqning multime-
dia xususiyati, tezkorlik va interaktivlik prin-
siplari ijodni odatiy bosma ommaviy axborot
vositalari uchun maqola tayyorlashdan farqli
bo‘lgan jarayonga aylantiradi.
Xulosa qilib aytganda, bugungi kunda,
mamlakatimizda Internet jurnalistikaning
jadal rivojlaniib borayotganligiga guvoh bo‘l-
moqdamiz.
45
oylik axborot-tahliliy jurnal /
¹12 / 2018
Ta’lim