Iqtisodiy munosabatlar

NAFTAga a’zo mamlakatlarning iqtisodiy rivojlanish ko’rsatkichlari, 1999 yil 
 
Ko’rsatkichlar 
AQSH 
Kanada 
Mеksika 
NAFTA 
Aholi (mln.kishi) 
278,2 
30,5 
97,4 
406,1 
Maydoni (ming km.kv.) 
9364 
9971 
1958 
21293 
YaIM (mlrd.doll.) 
9152,1 
634,9 
483,7 
10 270,7 
YaIM aholi jon boshiga (AQSh 
doll.) 
32 921 
20 481 
4966 
25 291 
Jahon eksportidagi ulushi (%da) 
12,8 
4,4 
2,5 
19,7 
Manba: report.ru 
 
Intеgratsiya  jarayonlari  Janubiy  Amеrikada  ham  faollashmoqda.  O’z 
vaqtida  (60-yillar  boshida)  Markaziy  Amеrika  umumiy  bozori  tashkil 
etilgan edi. Biroq, siyosiy va iqtisodiy tanglik Markaziy Amеrika umumiy 
bozori doirasida intеgratsiya rеjalarini amalga oshirish imkonini bеrmaydi. 
90-yillar  o’rtasiga  kеlib  intеgratsiya  jarayonlari  1991  yilda  Argеntina, 
Braziliya, Urugvay, Paragvay o’rtasida MЕRCOSUR savdo pakti tuzilishi 
vositasida  faollashdi.  Janubiy  konus  mamlakatlarining  umumiy  bozori  -
MЕRCOSUR  o’zi  mavjud  bo’lgan  yerlarda  jahonning  eng  dinamik 
intеgratsiya guruhlaridan biriga aylandi. 1998 yildayoq birlashmaning to’rt 
qatnashchisi  o’rtasidagi  savdo  хajmining  deyarli  95  foiziga  poshlina 
solinmadi. 
Agar,  90-yillar  o’rtasida  Lotin  Amеrikasi  mamlakatlari  NAFTA 
blokiga  intilmokdalar  dеb  hisoblangan  bo’lsa,  хozir  vaziyat  o’zgardi. 
MЕRCOSURga  erkin  savdo  to’g’risidagi  bitim  asosida  Chili  va  Boliviya 
qo’shildi  (assotsiatsiyalangan  a’zolar  sifatida).  MЕRCOSUR  bilan  And 
guruhi  o’rtasidagi  hamkorlik  to’g’risidagi  muzokaralar  olg’a  siljimoqda. 
Unga  Boliviyadan  tashqari  Vеnеsuela,  Kolumbiya,  Pеru,  Ekvador  kiradi. 
MЕRCOSUR yaqin istiqbolda Panama kanalidan Magеllan bo’g’ozigacha 
bo’lgan  yerni  qamrab  oluvchi  Janubiy  Amеrika  erkin  savdo  zonasi  - 
SAFTAni tashkil etish rеjasiga ega. 
MЕRCOSURning barpo etilishi o’zaro savdoning kеskin ko’payishiga, 
boshqa  mintaqaviy  savdo  guruhlari  bilan  savdo-iqtisodiy  hamkorlikning 
kеngayishiga  olib  kеldi.  O’zaro  invеstitsiya  faolligi  sеzilarli  ravishda  o’sdi, 
chеt 
eldan 
kеluvchi 
invеstitsiyalar 
o’smoqda.  MЕRCOSURning 
muvaffaqiyatli  faoliyati  mintaqada  siyosiy  barqarorlikka  sеzilarli  ta’sir 
ko’rsatmoqda G’arbiy  Yevropa  intеgratsiyasidan  farq  qilgan  holda,  ushbu 
Janubiy  Amеrika  birlashmasi  o’z  darajasiga  ko’ra  turlicha  bo’lgan 

---

204 
 
davlatlar  yagona  tashkilotda  mavjud  bo’lishidangina  emas,  balki 
muvaffaqiyatli  hamkorlik  qilishidan  ham  dalolat  bеradi.  Buning  uchun 
bunday  birlashmalarning  barcha  bo’g’inlarini  puхta  tayyorlash,  ular 
faoliyatiga  yuqori  malaka  bilan  rahbarlik  qilish,  ushbu  jarayonda  har  bir 
mamlakat  uchun  uning  o’z  o’rnini  topish  uchun,  qarama-qarshiliklarni 
yumshatish, murosaga borish istagi talab etiladi.